Skógræktarritið - 15.05.2012, Síða 93

91SKÓGRÆKTARRITIÐ 2012
liggur neðan við mörk súrefnis (á loftfirrtu svæði,
anaerobic) drepst. Áhrif jarðvegsfyllinga koma hratt
fram, þar sem engin viðarvöxtur mælist neðan við
loftfirrt mörk sumarið eftir að fyllt var að öspunum.
Á öspum geta nýjar rætur myndast á stofni ofan
við loftfirrt mörk, þ.e. á 0 - 80 cm dýpi. Nýju ræt-
urnar eru virkastar á 20-40 cm dýpi og mestur
grunnflötur róta er á því dýpi (mynd 10).
Meginhluti gamla stoðrótarkerfisins í uppgröfnu
öspinni var ofan við 40 cm dýpi. Ræturnar virðast
geta lifað niður á u.þ.b. 80 cm dýpi (háð súrefnis-
innihaldi jarðvegs). Þar af leiðandi má áætla að kaf-
færing stoðrótarkerfis um sem nemur allt að 40 cm
gæti verið þolanleg fyrir tréð, þ.e. meginhluti stoð-
rótarkerfis gæti e.t.v. lifað það af. Ljóst er að sá hluti
rótarkerfis sem færi niður fyrir loftfirrt mörk myndi
drepast. Hér er átt við að rannsóknin á öspinni gefi
til kynna að fylling eða djúp útplöntun sem nemur
að hámarki 40 cm geti sloppið til en hefur í engum
tilfellum góð áhrif á vöxt eða heilbrigði trjánna. Sem
dæmi má nefna að aspir á svæði C virðast hafa þol-
að fyllingu sem nemur um 50 cm.
Rannsóknin staðfestir að fylling eða djúp útplönt-
un neðan við ofangreind mörk hafi neikvæð áhrif á
vöxt, heilbrigði og líftíma aspa.
Þau tré sem verða verst úti við miklar jarð-
vegsfyllingar eða djúpa útplöntun eru stærri
tré. Nýjar rætur sem myndast á stofni geta
aldrei séð stóru tré fyrir nægjanlegu fram-
boði næringarefna og vatns þar sem eldra
rótarkerfi drepst. Leiða má líkum að því að
ef fyllt er meira en t.d. 100 cm upp að stórum
trjám (>5 m) munu þau bera varanlegan
skaða og skapa hættu innan fárra ára. Þetta
á við um stóran hluta þeirra aspa sem standa
við Kringlumýrarbraut og einnig margar þær
aspir sem árið 2010 voru felldar inn í hljóð-
mön sem liggur meðfram Hringvegi 1 í Mos-
fellsbæ.
Hafa ber í huga að rannsókn þessi nær til
trjátegundar (aspa) sem hefur mikið álags-
þol, m.a. gagnvart jarðvegsdýpi. Líklegt er
að áhrif jarðvegsfyllinga á aðrar stórvaxn-
ar trjátegundir, sem notaðar eru í sambæri-
legum tilgangi og aspir, hefðu mun alvarlegri
áhrif á heilbrigði og líftíma. Vonandi gefst
tækifæri á að rannsaka breytilegt álagsþol
trjátegunda, m.t.t. ólíkra aðstæðna, í náinni
framtíð.
Höfundar vona að niðurstöður rannsóknarinn-
ar verði jákvætt innlegg í faglega uppbyggingu og
umhirðu trjágróðurs á Íslandi. Þolmörk aspa gagn-
vart jarðvegsdýpi eru nú betur þekkt en áður sem og
áhrif á viðarvöxt og heilbrigði.

Framhald rannsókna
Gert er ráð fyrir að fylgst verði með ástandi aspanna
við Kringlumýrarbraut á næstu árum. Mögulega
verður önnur ösp grafin upp til síðari samanburðar.
Miklar líkur eru á að þær aspir sem fyllt hefur ver-
ið að í Mosfellsbæ muni á næstu árum verða fyrir
skemmdum og því er reiknað með að fylgjast með
ástandi þeirra á næstu árum.
Þakkir
Við þökkum eftirfarandi aðilum sem aðstoðuðu
okkur við rannsókn þessa; Þorkeli Gunnarssyni og
Hirti Jóhannssyni hjá Félagi Skrúðgarðyrkjumeist-
ara og Þórólfi Jónssyni hjá Umhverfis- og sam-
göngusviði Reykjavíkurborgar.
Heimildir:
Pirone, P., J. Hartman, M. Sall, og T. Pirone. 1988. Tree
Maintenance. Sixth Edition. Oxford Univ. Press, New
York, 514 bls.


    

  
  

     

        ! "#$%&
'' ()(*+,,()(*++,"
-  ./

 
0 
 


1 !