Morgunblaðið - 27.09.1988, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. SEPTEMBER 1988
Kappræðan í Bandaríkjunum:
Hvorugur talinn
hafa unnið af-
gerandi sigur
WashinKton. Frá ívari Guðmundssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
Stjórnmálafréttaritarar bandariskra Qölmiðla virðast sam-
mála um, að hvorugur forsetaframbjóðandinn, George Bush
eða Michael Dukakis, hafi borið afgerandi sigur af hólmi í
fyrri umferð kappræðnanna, sem fóru fram í Wake Forest-
háskólanum í Winston-Salem í
kvöldið.
Dómur óhlutdrægra manna
mun vera sá, að báðir hafi hald-
ið velli og að hvorugur hafí hras-
að alvarlega eða mismælt sig svo
máli skipti. Hins vegar hefír bo-
rið meira á því en áður við sams
konar tækifæri, að stuðnings-
menn hvors frambjóðandans hafí
reynt að sannfæra blaðamenn
um, að þeirra maður hafí unnið
og reynt að fá þá til að endur-
spegla þann áróður. Þessir áróð-
ursmenn, sem eru flestir vel
þekktir stjómmálamenn, rithöf-
undar eða aðrir virtir borgarar,
eru í blaðamannahópi kallaðir
„skopparakringlur“, sem
hringsnúist í kringum frétta-
menn blaða og sjónvarps til að
koma sínum skoðunum á fram-
færi. Þetta er talið þýðingarmik-
ið atriði vegna þess, að þar sem
hvorugur ræðumanna hafí sýnt
greinilega yfírburði muni al-
menningur fara eftir dómi fjöl-
miðla um það hvor hafí borið
sigur af hólmi í kappræðunum.
Sem dæmi um þetta atriði er
bent á missögn, sem talinn var
ein aðalástæðan fyrir falli Ger-
alds Fords í forsetakosningunum
1976, er hann sagði í kappræð-
um, „að Pólland væri ekki undir
handaijaðri Sovét-Rússlands".
Almenningur hefði ekki tekið
eftir þessari missögn fyrr en
blöðin fóru að hæðast að Ford
fyrir villuna, sem sýndi fávisku
hans í alþjóðamálum.
Líkari blaðamannafundi
en kappræðum
Þessi svokallaða kappræða
milli Bush og Dukakis var í raun-
inni líkari blaðamannafundi en
hefðbundnum kappræðum þar
sem mótheijar skiptast á að
Norður-Karólínu á sunnudags-
skamma hvor annan. Þrír frétta-
menn, tveir karlmenn og ein
kona, lögðu til skiptis fyrirspum-
ir fyrir forsetaframbjóðenduma
en sá §órði stjómaði kappræðun-
um. Hvor frambjóðandi fékk
tvær mínútur til að svara fyrir-
spuminni og mótheiji hans
venjulega eina mínútu til and-
svara. Kappræðumar stóðu í
eina og hálfa klukkustund.
Stuðningsmenn beggja fram-
bjóðenda höfðu að sjálfsögðu
fyllt fundarsalinn og mátti ekki
á milli sjá hvor hópurinn klapp-
aði hærra og það var ekki nema
eitt svar George Bush, sem vakti
skellihlátur í salnum, en það var
er Bush sagði um eitt af svömm
Dukakis, að það hefði verið
„álíka hreint og Bostonhöfn".
Bush enn fremri í
skoðanakönnunum
Daginn fyrir kappræðuna
stóðu skoðanakannanir um vin-
sældir forseteftianna þannig, að
George Bush var talinn hafa 46
prósent þeirra, er sögðust hafa
ákveðið sig, og Dukakis 40 pró-
sent. Fyrir tveimur vikum var
staðan 47 fyrir Bush og 39 pró-
sent fyrir Dukakis. Síðustu skoð-
anakannanir sýna, að 18 prósent
af konum höfðu ekki ákveðið sig
fyrir kappræðumar og 7 prósent
meðal karlmanna. Bush er talinn
hafa unnið á hjá konum upp á
síðkastið.
Þess er nú að sjálfsögðu beðið
með nokkurri óþreyju hvað nýjar
skoðanakannanir kunna að
segja, eftir að kjósendur hafa
melt áhrifín af kappræðunum
svonefndu. Talið er, að 100 millj-
ónir manna hafí horft á kapp-
ræðumar.
Keuter
George Bush (t.v), forsetaframbjóðandi repúblikana, og Michael Dukakis, frambjóðandi demókrata
í umræðunum á sunnudagskvöld. Fremst á myndinni sjást spyrlarnir þrír og fundarstjóri.
Skoðanamunur fram-
bjóðenda ljósari en fyrr
Washington, Winston-Salem. Reuter.
KAPPRÆÐA þeirra George Bush og Michael Dukakis leiddi bet-
ur í ljós skoðanaágreining frambjóðendanna en kosningabaráttan
fram til þessa. Ekkert einstakt mál yfirgnæfði kappræðuna en
mennirnir tveir urðu að orða skoðanir sínar á grundvallarmálum
á skeleggari hátt en fyrr.
Stuðningsmenn Bush töldu að
honum hefði tekist að sýna fram
á að viðhorf Dukakis væru í miklu
ósamræmi við skoðanir flestra
Bandaríkjamanna þegar talið
barst að viðkvæmum málum eins
og glæpum, fóstureyðingum og
vamarmálum. Demókratar segja
á hinn bóginn að Dukakis hafí
sannað að hann hafí betri skilning
á þeim erfiðu viðfangsefnum sem
Bandaríkjamenn verði framvegis
að kljást við; Bush hafi ekki gert
annað en skattyrðast við andstæð-
ing sinn og gera honum upp skoð-
anir.
Dukakis sakaði Bush um að
bera ábyrgð á vopnasöluhneyksl-
inu og fyrri tengslum Bandaríkja-
stjómar við Noriega hershöfð-
ingja, valdamesta mann Panama
en hann er sakaður um ýmsa
glæpi, þ.á m. fíkniefnasölu. Sagði
Dukakis ríkisstjómina hafa sýnt
slæmt fordæmi með því að standa
í samningum við fíkniefnasala.
„Ég hygg að þama sé um að
ræða mjög mikilvægar spumingar
varðandi dómgreind og [Banda-
ríkjamenn] eigi rétt á að meta þær
til að komast að niðurstöðu,"
sagði Dukakis. Bush viðurkenndi
að mistök hefðu verið gerð í báð-
um þessum málum en sagði: „Ég
skal taka á mig alla ábyrgð af
þessum tveim málum ef þú vilt
þakka mér að hálfu leyti þá sigra
sem unnir hafa verið í baráttunni
fyrir heimsfriðnum síðan Ronald
Reagan settist í valdastól."
Dukakis sakaði Bush um að
draga ættjarðarást sína í efa og
sagði um slíkar ásakanir:„Mér
finnst þær andstyggilegar." Bush
svaraði því til að hann drægi ekki
ættjarðarást andstæðings síns í
efa heldur dómgreind hans.
Bush rakti feril Dukakis í sæti
ríkisstjóra Massachusetts-ríkis og
reyndi að sýna fram á ríkisstjórinn
væri langt til vinstri, t.d. vildi
hann hækka skatta, væri andvíg-
ur dauðarefsingu og vildi leyfa
fóstureyðingar. „..Viljum við svo
eindregna vinstristefnu í Banda-
ríkjunum?" spurði Bush.
Dukakis sagðist telja að fóstur-
eyðing væri samviskumál þeirrar
konu er í hlut ætti og sagði tillög-
ur varaforsetans um lagaboð gegn
þeim leiða til þess að konur sem
létu eyða fóstri yrðu „gerðar að
glæpamönnum."
Ríkisstjórinn sagði Bandaríkja-
menn eiga við alvarlegan fjár-
hagsvanda að stríða. „Við höfum
safnað skuldum sem nema um
þúsund milljörðum dala og næsti
forseti verður að leita lausna á
þeim málum," sagði Dukakis.
Sovétríkin:
Gorbatsjov varar við
of mikilli bjartsýni
Moskvu. Thc Daily Telegraph.
MÍKHAÍL Gorbatsjov, leiðtogi
Sovétríkjanna, varaði Sovétmenn
við því í síðustu viku að búast
við kraftaverkum og hvatti §öl-
miðlamenn til þess að skipa sér
ekki í stríðandi fylkingar.
í ræðu sem Gorbatsjov flutti á
fundi sovéskra hugmyndafræðinga,
menntamanna og Qölmiðlamanna á
föstudag sagðist hann hafa orðið
fyrir vonbrigðum með óþolinmæði
nokkurra sovéskra fjölmiðla sem
kvörtuðu undan því að umbætumar
gengju hægt fyrir sig. Hann viður-
kenndi hins vegar óbeint að vanda-
mál hefðu komið upp. „Til þessa
hefur okkur miðað hægt, við erum
að falla á tíma, eigum í vök að
veijast í baráttunni. Segja má að
gjá sé á milli þeirra markmiða sem
við höfum sett okkur, vígorða okk-
ar, annars vegar og framkvæmd-
anna hins vegar."
Gorbatsjov viðurkenndi að um-
bætumar hefðu vakið upp „marg-
slungin geðbrigði, uppnám, tálsýn-
ir, óþolinmæði, reiði." Hann virtist
einnig óvenju viðkvæmur fyrir
ásökunum um að umbótastefna
hans í efnahagsmálum, perestrojka,
hefði ekki enn borið neinn árangur:
„Við emm rétt byijuð. Hvers vegna
að skella skuldinni á perestrojku
fyrir vandamál sem tengjast fyrri
tímum? Þeir sem beijast fyrir per-
estrojku em menn, ekki vélmenni
sem em stillt eftir ákveðnu forriti.“
Hann varaði íjölmiðlana við of
mikilli gagnrýni á skrifræðið í heild
og einkum tæknisérfræðinga og
virka flokksmenn, sem hann sagði
gegna afar mikilvægu hlutverki.
„Ekki láta fólkið búast við krafta-
verki,“ hélt hann áfram. „Við verð-
um að losa fólk við þá skaðvænlegu
áráttu að trúa á „góða keisarann",
á almáttuga miðstjóm, við þá trú
að einhver að ofan geti komið reglu
á þjóðfélagið."
Hann ræddi einnig um deilur
umbótasinna og afturhaldssinna og
sagðist geta séð fyrir hvaða bréf
birtust í tilteknu blaði. Ákveðnir
höfundar og jafnvel viss samtök
hefðu „skipt sér niður á sérstök
dagblöð og tímarit."
Everest-qall:
Sigrað á sólarhring
Katmandú, Nepal. Reuter.
FRANSKUR Qallgöngumaður
var nú um helgina aðeins 22
klukkustundir og 30 mínútur að
klífa Everest, heimsins hæsta
fjall, og er það nýtt met. Ferða-
málaráðuneytið í Nepal skýrði
frá þessu í gær.
Marc Batard, 36 ára gamall leið-
sögumaður frá Chamonix í Frakk-
landi, lagði upp frá búðunum, sem
voru í 5.300 metra hæð, á sunnu-
dagskvöld og var kominn upp á
fjallstindinn í 8.848 metra hæð
síðdegis á mánudag. Var hann einn
á ferð og súrefnislaus og fór upp
suðausturhrygginn, þá leið, sem
oftast er farin.
Erhard Loretan og Jean Troillet
frá Sviss áttu fyrra hraðametið í
Everestgöngu en þau komust á
tindinn á 38 stundum í ágúst 1986.
Lögðu þau upp frá búðum, sem
voru í 5.850 metra hæð. Batard
náði takmarkinu í annarri tilraun
en við þá fyrri, 15. september sl.,
varð hann að gefast upp þegar að-
eins 100 metrar voru eftir. Var þá
komið versta veður og hann sjálftir
örmagna.