Morgunblaðið - 17.06.1994, Blaðsíða 72

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN I 103 REYKJAVÍK
SÍMI 691100, SÍMBRÉF 691181, PÓSTHÓLF 3040 / AKUREYRl: HAFNARSTRÆTI 85
FÖSTUDAGUR 17. JÚNÍ1994
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Morgunblaðið/Kristinn
Þjóðinni árnað heilla
MIKILL fjöldi heillaóskaskeyta
hefur borist Vigdísi Finnbogadótt-
^ ur forseta íslands í tilefni af 50
* • ára afmælis lýðveldisins. Skeyti
bárust meðal annars frá leiðtogum
þjóða sem Islendingar hafa ekki
haft mikil samskipti við, eins og
Kim il Sung, forseta Norður-
Kóreu, og soldáninum af Brunei,
Hassanal Bolkiah. Elísabet Eng-
landsdrottning sendi íslensku
þjóðinni kærar kveðjur, óskaði
henni til hamingju með timamótin
og bjartrar framtíðar. Borís Jelts-
ín Rússiandsforseti óskaði forseta
Islands heilla og íslensku þjóðinni
velfarnaðar sem og Bill Clinton
Bandaríkjaforseti sem sagði að
þjóðirnar ættu það sameiginlegt
að virða mannréttindi af einlægni
og halda frelsishugsjóninni á lofti.
A myndinni er Hildur Rosenlqær,
starfsmaður skrifstofu forseta ís-
lands, með heillaóskaskeytin.
Meiri áta mælist nú á íslandsmiðum en sl. 30 ár
Afar góð skilyrði
fyrir uppvöxt fiska
MEIRA magn dýrasvifs mældist í hafinu umhverfis ísland í vorieiðangri
Hafrannsóknastofnunar en sl. 30 ár. Auk þess var almennt ástand sjávar,
gróðurs og átu í kringum landið afar gott og uppvaxtarskilyrði uppsjávar-
fiska því með besta móti, að sögn Svend-Aage Malmbergs haffræðings hjá
Hafrannsóknastofnun. Hann segir að magn átu nú sé sums staðar mjög mikið.
Átan er undirstaða fæðukeðjunnar
í hafínu næst á eftir þörungum en í
leiðangrinum kom einnig fram að
gott jafnvægi væri milli vaxtar þör-
unga og átu í hafinu. „Það virðast
vera mjög góð skilyrði fyrir uppvöxt
físka 'því hiti og æti í sjónum er í
mjög góðu ástandi og ekki hefur
mælst svo mikil áta í þijá áratugi,"
segir Svend-Aage. Hann segir að
farið hafi að bera á auknu ætis-
magni strax í fyrra eftir langt sam-
dráttarskeið en það sé mun meira á
þessu vori. Hann benti á að einnig
væri visst samræmi í þessum tíðind-
um og ætisleit norsk-íslenska síldar-
stofnsins inn í íslensku efnahagslög-
söguna.
Hlýindaskeið hafið?
Á árabilinu 1920 til 1965 var hlý-
indaskeið í hafinu en frá 1965 til
1970 var hafísskeið. Svend-Aage
segir að dýrasvif hafi ekki náð sér
á strik á íslandsmiðum að ráði fyrr
en nú. „Það sem er að gerast núna
er sambærilegt við það sem var fyr-
ir hafísárin,“ segir Aage.
Innstreymi hlýsjávar að sunnan,
vestur með landinu og fyrir Norður-
land hefur verið með ágætu móti
síðastliðin fjögur ár en var afar
dræmt á hafísárunum. Svend-Aage
segir að þessi grein Golfstraumsins
beri varma og skilyrði fyrir næringu
inn á norðurmið sem eru uppvaxtar-
slóðir físka .
Uppvöxtur fiska fyrir Norðurlandi
er þó einnig talsvert mikið háður
stofnstærð hrygningarstofnsins og
hann er ekki stór um þessar mundir,
að sögn Svend-Aage. Væntingar eru
um að hrygningarstofninn frá því í
fyrra sé stærri en undanfarin ár.
Fiskurinn er ekki veiðanlegur fyrr
en hann er fjögurra ára og því getur
enn orðið nokkur bið á sterkum veiði-
stofnum við landið og mörg ár þang-
að til aftur er hægt að gera sér von-
ir um sterka árganga.
Hvíta húsið
* Clinton
bauðbleikjii
frá Islandi
SKÝRT var frá því í bandaríska
dagblaðinu Washington Post í vik-
unni að eldisbleikja frá íslandi
hefði verið aðalrétturinn í fyrstu
veislunni sem Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti hélt erlendum þjóð-
höfðingja í Hvíta húsinu.
Gestir Bandaríkjaforseta voru
<d»Akihito Japanskeisari, A1 Gore
varaforseti og ráðherrar í ríkis-
stjórn Clintons.
Washington Post segir að bleikj-
unni hafi verið slátrað á íslandi
og líklega ekki verið nema tveggja
nátta gömul þegar hún var borin
á borð í Hvíta húsinu.
Blaðið segir að allt þar til fyrir
þremur árum hafi bleikja verið
ófáanleg nema villt. Nú framleiði
Silfurstjarnan 1,5 milljónir punda
af bleikju á ári og selji mestan-
hluta afurðanna til Bandaríkjanna.
Morgunblaðið/Golli
Austurvöllur í þjóðhátíðarbúning
ÆSKA landsins hefur verið áberandi í sumar eins og önnur sumur við að snyrta og fegra umhverfið.
Á meðan þingmenn sátu inni á Alþingi og gátu ekki notið veðurblíðunnar úti unnu þessar stúlkur
við að fegra Austurvöll í tilefni þjóðhátíðar.
-
ALÞYÐUSAMBAND Islands telur
Fjármálaráðherra vísar á bug fullyrðingum um launaskrið
ASÍ krefst 5-6%
launahækkunar
að laun opinberra starfsmanna og
bankamanna hafi hækkað um 5-6%
umfram launabreytingar á almenna
vinnumarkaðinum á sl. 4 árum. Frið-
rik Sophusson, fjármálaráðherra,
sagðist hvorki geta játað né neitað
tölum ASI fyrr en hann fengi að sjá
útreikningana að baki. Hann gagn-
rýndi hins vegar harðlega framsetn-
ingu ASI á tölunum.
Ari Skúlason, hagfræðingur ASÍ,
^sagði að það hefði vakið athygli ASI
að á sama tíma og laun standi nán-
ast í stað hækki launavísitala og þar
með lánskjaravísitala.-Hann sagðist
hafa óskað eftir skýringum Hagstof-
unnar, en gengið illa að fá skýrar
upplýsingar. Það sé þó ljóst að launa-
vísitala hafi hækkað 1,8% meira en
laun ASÍ-félaga gefí tilefni til. Ari
^sagði að lausleg athugun á launa-
^hækkunum sl. 4 ár gefi til kynna
að laun á almennum vinnumarkaði
hafi hækkað um 14,5%, en laun opin-
berra starfsmanna og bankamanna
um 20%.
„Sú launastefna sem við, atvinnu-
rekendur og ríkisvaldið höfum komið
okkur saman um er brostin. Við höf-
um óskað eftir frekari upplýsingum
frá Hagstofu, en ég held að þær
breyti ekki þeirri meginniðurstöðu
að okkar hópur er orðinn 5-6% á
eftir öðrum. Við höfum óskað eftir
því að okkur verði bætt þetta. Við
höfum einnig óskað eftir fundi með
forsætisráðherra til að spyrja hann
hveiju það sæti að við.semjum um
ákveðna stefnu, tökum á okkur allan
fórnarkostnaðinn og um leið er alit
í fullum gangi í ljármálaráðuneyt-
inu,“ sagði Ari.
Friðrik Sophusson sagðist undrast
málflutning ASÍ. Hann benti á að
fulltrúar þess viðurkenni að þeir hafi
ekki í höndunum upplýsingar um
alla þætti þessa máls og noti meira
segja orðið „talnaleikfimi" um út-
reikninga sína.
Friðrik sagðist ekki frekar „n ASÍ
hafa upplýsingar sem skýri þessar
tölur. Hins vegar séi alveg ljóst að
heildarlaunakostnaður ríkisins hafi
ekki aukist á síðustu árum, en hann
gæti ekki svarað því hvað hefði gerst
hjá sveitarfélögunum og bönkunum.
„Það getur hafa gerst, í einstökum
kjarasamningum og ráðningarsamn-
ingum bæði hjá hinu opinbera og
eins á einkamarkaðinum, að ákveðið
hafí verið að gera smávegis launa-
breytingar. Þá er það gert vegna
þess að menn eru að ná fram hag-
ræðingu. En ef við lítum á heildina
og á stefnu ríkisvaldsins þá er hún
í engu frábrugðin þeirri stefnu sem
hefur verið rekin á almennum vinnu-
markaði," sagði Friðrik.
Magnús Gunnarsson, formaður
VSÍ, sagði nauðsynlegt að skoða
þessar tölur betur. Hann sagði ótrú-
legt að munurinn á launaþróun í
opinbera geiranum og einkageiran-
um sé 5-6%. „Miðað við aðstæður í
þjóðfélaginu í dag og það umhverfi
sem menn eru að horfa fram á á
næstu mánuðum þá liggur það nokk-
uð ljóst fyrir að það er ekkert svig-
rúm fyrir launahækkun af þessari
stærðargráðu,“ sagði Magnús.
20 kelfdar
kvígur til
Færeyja
TUTTUGU kelfdar kvígur voru
fluttar um borð í Bakkafoss,
skip Eimskipafélagsins, síðdegis
í gær en gripirnir verða fluttir
til Færeyja þar sem fylgst verð-
ur með þeim í sérstakri saman-
burðarrannsókn sem fyrirhuguð
er á íslenskum og norskum kúm.
í fyrsta skipti í 1.000 ár
Það er Rannsóknastofnun
landbúnaðarins sem stendur fyr-
ir útflutningi kvíganna í sam-
vinnu við Færeyinga en um er
að ræða tilraunir í nautgripa-
rækt. „Þetta er örugglega í
fyrsta skipti í þúsund ár sem við
skipum út nautgripum," sagði
Gunnar Ríkharðsson, tilrauna-
stjóri á Stóra - Ármóti, í sam-
tali viðiMorgunblaðið.
„Markmiðið er að bera saman
íslenska kúakynið og norskar
kýr, sem eru í Færeyjum," sagði
hann. Kvígurnar bera í haust og
verður fylgst með þeim á fyrsta
mjaltaskeiði næsta vetur, efna-
samsetning mjólkurinnar verður
könnuð, heilsufar þeirra, át og
hagkvæmni framleiðslunnar, að
sögn Gunnars.
Minni kýr
„Við erum að reyna að tengja
okkar kúastofn öðrum kynjum.
Það er ómögulegt að gera slíkt
nema við algerlega sambærileg-
ar aðstæður. Okkar kýr eru mun
minni en flest önnur kúakyn,
mjólka minna og við notum
miklu meira hey en flestar aðrar
þjóðir. Þess vegna þarf að gera
þennan samanburð við sömu
aðstæður,“ sagði- hann.
Kvígurnar koma af þrettán
bæjum af Suðurlandi. Þær verða
settar í einangrun í einn mánuð
eftir að þær koma til Færeyja
en verða síðan fluttar á tilrauna-
stöð þar sem íslenskir og fær-
eyskir sérfræðingar fylgjast með
þeim næsta vetur.
Gunnar sagði að Vestnorden-
sjóðurinn, Rannsóknasjóður og
Framleiðnisjóður landbúnaðar-
ins styrktu þetta verkefni.