Skírnir - 01.01.1911, Síða 13

Leo Tolstoj.
13
lausnar, en eg fann enga úrlausn. Það var eins og þær
sveigðust allar vægðarlaust að einum sárum, svörtum
bletti, og með hrolli og skelfingu og fullri meðvitund um
vanmátt minn stóð eg kyr í sömu sporunum og starði án
afláts á þenna svarta blett. Eg var rétt um fimtugt, mað-
ur í fullu fjöri og öfundsverður í ytra skilningi, þegar
þessi ósköp settust að mér. Svo var eg líkamshraustur,
að eg þoldi stritvinnu á við hvern bónda. Andlega áreynslu
þoldi eg vel í 18 klukkustundir samfleytt án þess að finna
til þreytu. Og samt var nú svo komið, að eg fekk eigi
lengur af borið. Eg sá að eins eitt fyrir mér: opinn
dauðann. Alt annað fanst mér tál og lygi«.
Megnið af játningarritinu er nákvæm lýsing á þessu
sálarstríði og lausn hans úr þessum andlegu nauðum. Af
»Önnu Karenin« er að nokkru auðráðið, hvar ljósið og
lausnin beið hans að lokum. Hugarvíl hans og heilabrot
leiddu hann ósjálfrátt en þó föstum fetum í guðstrúarátt-
ína. Lengi vel hafði hann ekkert hugboð um, hvert hann
stefndi eða hvers hann leitaði eða hvað það var, sem
að honum amaði. Hann fann aðeins einhverja brennandi
þrá og íriðleysu, og lifið virtist honum helber »hégómi«,
eins og Prédikarinn kemst að orði. Loks fekk hann geng-
ið úr skugga um, að hann hafði í raun og veru alla æfi
verið að leita guðs. Og einn góðan veðurdag snemma
vors, er hann var staddur út í skógi og hlustaði á fugla-
kliðinn og vorgoluþytinn og velti fyrir sér enn á ný efa-
semdunum og úrlausnarefnunum, er hann hafði grúft yfir
í þrjú ár samfleytt, þá settist að honum alt í einu með-
vitundin og fullvissan um tilveru guðs, án þess að hann
fengi gert sér nokkra grein fyrir ástæðunni. Hann fann
að eins með sjálfum sér, að gátan mikla var ráðin, og upp
frá þessum degi var friðurinn og fullvissan óræk úr hjarta
hans og meðvitund. Hann tók nú að ganga í kirkju og
sækja helgar tíðir, en eigi undi hann því til lengdar, sem
og eigi var heldur við að búast eftir þennan hreinsunar-
eld og hugarstríð. Kröfur hans voru hærri en svo, að