Skírnir - 01.01.1911, Side 77

Ritfregnir.
77
ina. Alt gengnr vel um stund, en brátt ber ógæfan að dyrum.
Bólan kemur og synir Jóns deyja allir. Um sama mund eyða
vatnsflóð og skógareldur öllum fjármunum hans. Eitt barnið lifir
enn, fullorðin dóttir, sem hafði sest að í borginni. Hún kynnist
þar manni einum, giftist honum, og vinnur fyrir honum, því að
hann eyðir öllu sínu við spil og drykk. Konan ber þetta um
stund, en brátt beygir þreytan og sorgin hana; hún andast frá
ungbarni þeirra. Alt þetta skellur á Jóni eins og stormbyljir á
forna eik, sem bognar undir þunganum en brotnar ekki.
Guttormur ann skörpum andstæðum og skyrum dráttum. Á
þessari mynd hans má sjá ljós og myrkur, bjartan dag og dimma
nótt, en hvorki morgun nó kvöld. Hann málar ekki smáatburði,
og notar ekki milliliti. Menn hans eru annaðhvort hreinhjörtuð
göfugmenni eða lævísir bófar. Gott og ilt, hreint og óhreint berst
á banaspjótum. Hið illa er sterkara, en vinnur þó ekki fullan sigur.
Lesarinn finnur að hér er eitthvað að, myndin rennur ekki
sundur. Og gallinn er sá, að hún er of stórgerð; hún gefur ekki
sanna hugmynd um hinn óendanlega smágerða og litbreytta vef
mannh'fsins.
Þannig eru veruleg missmíði á söguformi Guttorms. Bókin er
ekki fullkomin listaheild. Af henni er ekki hægt að ráða hvort
höf. muni verða söguskáld. En hún sýnir að hann er nú þegar
myndarlegt ljóðskáld. Hann er spakur maður og getur l/st pr/ðis
vel, einstökum atriðum. Honum er létt um mál og rím. Hann
finnur þetta og hefir gaman af að leika sér að erfiðum háttum
eins og fimur riddari sem skylmist í þungri spangabrynju.
Jónas Jónsson.
Jólabókin II. Útg. Árni Jóhannsson og Theodór Árna-
son. Rvk. 1910.
Snoturt kver að efni og frágangi, sungið í garð og úr með
fallegum jólaljóðum af tveim góðskáldum, Guðm. Guðmundssyni og
Matthíasi Jochumssyni. Af frumsömdum greinum í óbundnu máli
flytur kverið »Jólasögu frá Garði«, eftir Þórhall biskup Bjarnason,
og »JÓ1 í stórborg«, eftir Guðm. Magnússon skáld. Fyrri greinin
er efnisgrönn að vísu, en ljúfleg og hl/, með fastnæmum persónu-
eirvkennum. Hin síðari er fjörleg 1/sing á jólum í Kaupmannahöfn,
undirbúningsasanum, helgihringingunni og hátíðarsöngnum — og
eyðisvip borgarinnar að aflokinni guðsþjónustugerð, er allar fjöl-