Skírnir - 01.01.1911, Qupperneq 86

SG
Frá útlöndum.
>uði. Þessi dagur gerir fyrir fult og alt enda á þrældómi þessa
lands. Brennandi þrá borgaranna eftir frjálsu stjórnarfyrirkomulagi
er nú fullnægt, og þessi stund bætir oss að fullu alt umliðið erfiði
og allar umliðnar raunir. Látum þessa stund verða upphaf að
flekklansu siðvendnis og réttlætistímabili; látum þetta eina: »Fyrir
þjóðina«, verða undirstöðu stjórnmálastefnuskrár vorrar, og látum
mannúð gegn þeim sigruðu verða undirstöðu siðferðisstefnuskrár
vorrar Borgarar! Látið eitt áhugamál fylla hugi yðar: föðurlandið,
og eina ósk: samlyndi. Lýðveldið treystir því, að þjóðin vilji halda
uppi reglu og virðingu fyrir því, sem rótt er, að hún sé fús til að
leggja alt í sölurnar fyrir hið sameiginlega áhugamál, frelsið, og
að hún vinni með ást og áhuga fyrir hinu portúgalska lýðveldi.«
Braga forseti er einn af frægustu rithöfundum Portúgalsmanna
núlifandi, hefir meðal annars samið bókmentasögu Portúgals, merki
legt rit.
Ekki var þó svo, að uýja stjórnin mætti engri mótspyrnu.
Klerkaflokkurinn reis öndverður gegn henni, enda vænti hann sór
þaðan alls annars en góðs. Klerkaveldi er mikið í Portúgal og
áhrif þess meðal almennings rótgróin. Sousa stjórnin hafði reynt
að reisa rönd við því, en ekkert orðið ágengt í þá átt. Fyrstu
vandræðin, sem mættu hinni nýju stjórn, voru þau, að vinna bug
á klerkum og munkum. Það er sagt, að hún hafi verið hórð í
horn að taka ( þeirri viðureign, og kvarta munkarnir mjög yfir
því, að þeir hafi verið beittir af henni órétti og orðið fyrir hrakn-
ingum, einkum Jesúítar. Þá gerði nýja stjórnin útlæga úr Portú-
gal, en vill annars skera úr kirkjumálunum á þann hátt, að skilja
ríki og kirkjn. I fyrstu urðu róstur milli hermanna stjórnarinnar
og munkanna, og var barist sumstaðar í klaustrunum áður en
munkarnir létu undan síga. Fjöldi af klauscralýðuum hefir nú
hröklast úr landi og leitar hann mest til Ítalíu. Stjórnin hefir
lýst yfir því, að eignir Jesúíta séu gerðar upptækar og falli til
ríkisins, en eignir annara kirkjumanna verði virtar og fái þeir þær
borgaðar eftir virðingu. Ollum klaustrum er lokað.
Manúel konungi hefir verið skilað eignum hans, en konungs-
hallirnar taldi nýja stjórnin eign þjóðarinnar og kveðst verja þeim
til hennar þarfa, sumar verði notaðar til geymslu þjóðsafnanna,
aðrar verði gerðar að skólahúsum.
Manúel konungi var láð það af ýmsum, hve fljótlega hann
flýði, þegar uppreisnin varð, í stað þess að safna að sór sem mestu
liði og verjast. En hann svarar því svo, að það hefði hlotið að