Félagsbréf - 01.05.1959, Síða 65

FÉLAGSBRÉF
6»
konuiijia. Hún verður aö fara og dýrð-
lingur liennar, almáttugur guð“ (212).
Vísan: „Og nú fór sól að nálgast æg-
ínn,/ og nú var gott að hvíla sig,/ og
vakna upp úngur einhvern daginn/ með
eilífð glaða krínguin sig“, sem kölluð
hefir verið „síðasla vísa“ Þ.E., liefir oft
verið skilin svo, að Þorsteini hafi á síð-
ustu stundu snúizt hugur um annað líf.
Um þcttu segir B.B.: „En hið rétta er
að vísurnar eru brot úr eftirmælum um
^jörn Jónsson, liefðu átt að heita það
— og túlkar liin fyrri viðhorf hans,
spíritistans, andspænis gröf og dauða“
(225 nm.).
Menn verða því, hvort sem þeim þyk-
lr betur eða verr, að sætta sig við af-
dráttarlausar skoðanir Þ.E. á trúmálum
°g mannfélagsmálum allt til æviloka
kans. Það skiptir ckki máli í þessu sam-
kandi, að skáldið var góðvinur margra
agætismanna í íslenzkri prestastétt, því
ad hann var þannig gerður, að hann gat
karizt gegn málstaðnum, án þess að hata
"'cnnina, sem þjónuðu honum. Barátta
hans gegn mannasetningum kirkjunnar
'°ru jafnharðsnúnar, þótt hann dáði
Jrsúm Krist heilum Iiuga. Enda segir
hann í svargrein til Haralds Níelssonar,
Sem hafði sakað hann um „hatur gegn
^risti sjálfum": „Ég hygg það sé fjarri
l'ví að þið trúið því sjálfir að ég eða
margir aðrir trúleysingjar hati Krist, að
'ncr finust þvert á móti að þið sperrizt
við með svo miklum ákafa að innprenta
Pjóðinni að við hötum Krist einmitt af
v> að þift' finnið að sárheittustu skeyt-
ln’ Se,n ykkur cru send úr vantrúar-
flokknum, eru meira eða minna beinn
arfur hans eftir Jesúm frá Nazaret, sem
kirkjan hefur kastað burt eða troðið
undir fótum“.
Bjarni Benediktsson liefir með bók
sinni skýrt stefnu Þ.E. í trúmálum og
samfélagsmálum svo greinilega, að mikil
brjóstheilindi þarf til, eftir þann lestur,
að fara að eigna Þorsteini einhverjar
hálfvelgjuskoðanir. Enda talaði Þ.E. svo
greinilega sjálfur, að fá cða engin þjóð-
skáld vor liafa vcrið jafn hrennandi í
andanum eftir því að bera sannleikan-
um vitni — þrá sannleikann og ekkert
nema sannleikann.
Þótt B.B. geri trúar- og stjórnmála-
skoðunum Þorsteins gleggst og mest
skil, tekur liann líf hans og list á öðr-
um sviðum til meðferðar líka. Og þótt
hann ræði um annan skáldskap lians,
svo og manninn sjálfan, með hlýrri sain-
úð og skilningi, mé þar vafalaust víðar
fylla í eyður og skoða nánar. Það bíður
efalaust löngu ævisögunnar, sem Bjarni
gerir sér vonir um að rita. Og ýinislegt
í skýringum lians og skilningi á skáld-
skap Þorsteins kann að orka tvímælis.
En bókin hefir inikla og ótvíræða kosti.
Hún er létt og skemmtilega skrifuð, en
þó fræðilega og með ást og virðingu
fyrir viðfangsefninu og manninum, sem
um er fjallað. Höfundurinn liefir áreið-
anlega gert sér far um að skýra sem
réttast og sannast frá öllu, sem skáldið
varðar. Og því hyggjum vér, að Þor-
steinn Erlingsson liefði sjálfur kunnað
bezt.
Ragnar Jóhannesson.