Morgunblaðið - 13.03.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. MARZ 1979
___Grein og myndir: Árni Johnseti
Rœtt við húsmœður
á Flateyri
um mjólkurmálin
Þegar 97 konur á Flateyri höföu sent erindi til
Búnaöarþings þar sem þær mótmæltu langvar-
andi mjólkurvöruskorti á Flateyri tilkynnti rit-
stjórinn, aö nú skyldi haldiö til Flateyrar og málin
rædd viö konurnar. Þaö var flugvél til ísafjarðar
síðdegis og þar átti flugvél að bíöa tilbúin til flugs í
Önundarfjöröinn. En þegar komiö var til ísafjaröar settu
veðurgwðirnir strik í reikninginn eins og reyndar víöar
síðustu daga. Þaö var ófært fyrir flug að Holti í
Önundarfiröi og þaö sem verra var, þaö var einnig
ófært fyrir snjóbílinn yfir Breiöadalsheiöi. En þaö er ekki
á hverjum degi sem maður er sendur beinlínis til þess
aö hitta 97 konur og því ekkert annað aö gera en ganga
vasklega til verks.
Þegar aö var gáö vorum viö fjórir mættir á
ísafjarðarflugvelli á leiö til Flateyrar og viö ákváöum aö
ganga yfir háheiöina. Gallinn var sá aö menn voru
fremur búnir til dansleikja en gönguferöa á heiðum
vestfirskra vetra og þaö aö næturlagi. Ráðiö var því aö
tína af sér spjarirnar og galla sig upp á nýtt. Á
ísafjarðarflugvelli skildi ég eftir jakkann minn og
frakkann og fékk lánaða peysu, síðan var haldiö á
Lögreglustööina og fenginn lánaöur vélsleöagalli á þá,
sem þurttu, en vandræöin voru aö finna skó nógu stóra
á undirritaðan. En með góöri aöstoð lögreglunnar tókst
aö fá léða skó úti í bæ og þegar viö lögöum af staö yfir
heiðina átti maður föt hér og þar á ísafirði, en arkaði
fjöllin í lánsflíkum.
Btll ók okkur eins og hægt var upp heiðina
ísafjarðarmegin og von var á snjóbíl áleiðis upp
Breiðdalinn, en snjóbíllinn komst ekki alla leið vegna
mikillar snjóhengju á leiöinni. Þaö var hressandi ganga
yfir heiöina þetta kvöld í byl á köflum, tungl glotti annað
veifiö, en viö röktum leiðina eins og hægt var eftir
stikum sem stóöu upp úr snjónum.
évellbunki var á köflum og því vandfariö þar sem
snarbratt var ofan fyrir, en allt gekk samkvæmt áætlun,
kominn á staðinn í mjólkurmálið gangandi yfir heiöina í
staö þess aö fljúga.
( erindi húsmæöra á Flateyri kvörtuöu þær yfir því aö
langtímum saman væri mjólkurlaust á Flateyri og ýmsar
algengar mjólkurvörur eins og skyr og rjóma, jógúrt og
jafnvel osta sæju þær meö höppum og glöppum og
helzt til hátíðabrigöa, en sama ástand mun vera á
Suöureyri viö Súgandafjörð, enda hafa allar húsmæöur
þar skrifaö undir svipaöan mótmælalista.
Viö tókum nokkrar húsmæöur úr hópi þessara 97 tali
á Flateyri:
„Raunhæfar
úrbætur vantar“
„Þetta er snúiö kerfi sem við
búum við,“ sagði Jónína
Ásbjarnardóttir í samtali við Mbl.,
„því hvort sem skip koma hingað
að norðan eða sunnan með mjólk
þá þarf hún að fara til ísafjarðar
áður en hún kemur hingað til
afgreiðslu.
Það hefur verið vandi bænda hér
í firðinum að tankvæðingin hefur
ekki náð fram að ganga, en hún er
nú að byrja og ugglaust á það eftir
að skila betri mjólk til vinnslu, en
ástandið í þessum málum hér með
dreifingu á mjólkurvörum er slíkt
að það verður að bæta úr í þeim
efnum. Áralöng leiðindi í þessum
efnum eru orðin of þungbær og fer
þar saman mjólkurvöruskortur og
það að mjólkin er oft mjög léleg.
Við höfum stundum fengið hingað
mjóik bæði frá Reykjavík og
Akureyri, en öllum ber saman um
að mjólkin frá Akureyri sé bezt,
öll vara frá Akureyri þykir mjög
góð hér.
Mannlífið hér á Flateyri er jafn
gott og annars staðar og hér er
rífandi uppbygging, bæði á vett-
vangi sjávarútvegs, í brauðgerð og
matvælaiðnaði. Þá er mikið um
uppbyggingar og nú vonumst við
til þess að fá raunhæfar úrbætur í
mjólkurmálunum."
„Sjáum ekki
offramleiddu
vörurnar“
„„Skortur á mjólkurvörum
kemur ákaflega illa við okkur hér,“
sagði Guðfinna Hinriksdóttir í
samtali við Mbl., „og oft fáum við
mjög vonda vöru. Á sínum tíma
fengum við hingað undanrennu frá
Isafirði, en hún þótti svo slæm að
það var hætt að framleiða hana.
Mér er hins vegar sagt að þetta
ástand í mjólkurmálum okkar sé
vegna þess að þetta strandi allt á
ísafirði, en þeir á ísafirði segja að
ekki sé pantað meira. Hér er
aðeins ein verzlun með þetta
þannig að það er engin samkeppni,
en það er vissulega komin tími til
að þessi mál séu tekin föstum
tökum því þetta hefur verið vanda-
mál um mörg ár. Mjólk sem kemur
hingað er oft á siðasta degi þegar
hún kemur.
Allar húsmæður á Súgandafirði
skrifuðu á lista þar, en ástandið í
þessum málum er sérstaklega
slæmt bæði hér og þar.
Það er farið að fara talsvert í
okkur að heyra stanzlaust talað
um offramleiðslu í búsafurðum,
vöru sem við sjáum aðeins af og
til. Annars mætti hins vegar ræða
vöruúrvalið hér frá fleiri sjónar-1
hornum, því ég heyri að fólk sem
kemur hingað frá Reykja-
víkursvæðinu er mjög óánægt með
vöruúrvalið almennt og þykir úr
litlu að velja, en við sem erum alin
upp við þetta finnum minna fyrir
þessu. Við erum ef til vill vanari að
bjarga okkur sjálf og við ætlumst
ekki til þess að allt sé lagt upp í
hendurnar á okkur, en það er
sjálfsagt að gera hlutina eins vel
og hægt er og lágmarkskrafa að
helztu nauðsynjavörur séu til
staðar, því möguleikarnir á
flutningi þeirra eru sjóleiðis, land-
leiðis og flugleiðis."
„Reynum aðbæta
þetta ástand“
„Það er rétt að það kemur fyrir
að mjólkurlaust verður hér í
nokkra daga,“ sagði Sigurbjörn
Svavarsson kaupfélagsstjóri á
Flateyri í samtali við Morgunblað-
ið, „við eigum að fá alla mjólk frá
Isafirði samkvæmt kerfinu tvisvar
í viku, eða sömu daga og mjólkur-
búið sækir mjólk til bænda hér í
firðinum. í vetur höfum við
reyndar fengið mjólk í þriðju
ferðinni, frá Akureyri, en þeir á
ísafirði hafa ákveðið að hætta því.
Oft hefur það einnig komið
fyrir, að við fáum ekki skyr eða
rjóma þótt við pöntum. Kaupfélag-
ið á Isafirði var með umboð fyrir
jógúrt og fleiri mjólkurvörur, en
þeir eru nú hættir því og síðan
mjólkurbúið tók við hafa þeir
yfirleitt átt þessar vörur til af-
greiðslu hvenær sem er. Við
reyndum í vetur að panta rjóma
sjálfir en vorum stöðvaðir í því en
nú hefur formaður framleiðslu-
ráðs landbúnaðarins tilkynnt
okkur að við getum pantað þessar
afurðir frá Reykjavík.
Annars er erfitt að leysa þetta
mál á einfaldan hátt og t.d. hefur
okkur verið sagt að ef við tökum
mjólk frá Reykjavík yrðum við ef
til vill að taka mjólkina hér frá
bændum sjálfir. Þannig virðast
hornin vera mörg í kerfinu, en í
rauninni hefur ostapöntun verið
það eina sem er algjörlega í okkar
hendi. Við höfum reynt að hafa
þetta í lagi, en þó koma dauðir
punktar inn á milli ferða og m.a.
vegna þess að við búum við lélega
þjónustu í samgöngumálum, t.d.
flugleiðis.
Við munum reyna eins og við
getum að bæta þetta ástand
þannig að það verði viðunandi og
það er strax spor í rétta átt að
komin er heimild til þess að við
gerum pantanir sjálfir."
Oft neyöarástand
„Við fórum með listann um bæ-
inn fyrir liðlega viku,“ sagði
Jónína Ágústsdóttir, ein af tals-
mönnum mjólkurmálsins," og
ástæðan er sú að við fáum ekki
nóga mjólk og mjólkurafurðir hér
í liðlega 500 íbúa plássi. Vægast
sagt erum við mjólkurlaus annað
slagið, en oft er um að ræða marga
daga daga í mánuði. Mjólk á að
koma á mánudögum og fimmtu-
dögum og t.d. einn mánudaginn
fyrir skömmu seldist mjólkin upp
á tveimur tímum en slíkt gerist
reyndar oft. Þá er það ekki til að
bæta úr að það kemur oft fyrir að
mjólkin er fúl. Skyr og rjóma fáum
við annað slagið, en að því er
virðist aðeins með höppum og
glöppum. Örsjaldan höfum við séð
hér sýrðan rjóma og jógúrt, það er
helzt til hátíðarbrigða, og ostaúr-
valið er ekki fjölbreytt, helzt
mjólkurostur og mysingur. Það má
líka nefna, að fyrir stórhátíðar
eins og jólin verðum við að panta
rjóma með löngum fyrirvara í
Kaupfélaginu og þó að við vildum
stundum bjarga okkur með því að
kaupa mjólkurafurðir í sveitinni
þá er það ekki leyfilegt þar sem
það er skylda að flytja hana til
Isafjarðar og oft kemur mjólkin
léleg frá tsafirði þannig að þetta
er ekkert grín.
Það er oft neyðarástand hér
þegar ekki er til mjólk fyrir lítil
börn og gamalmenni, ég er hrædd
um að það þætti einhvers staðar