Morgunblaðið - 29.01.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. JANÚAR 1980
31
Þorvaldur Garðar Kristjánsson:
Tvöföldun olíustyrks
til húshitunar
Þingræða,
fyrri hluti
Þorvaldur Garðar Kristjánsson (S) mælti í gær fyrir
frumvarpi sínu um jöfnun kostnaðar við húshitun — í
efri deild Aljiingis. Meðflutningsmenn að frumvarpinu
eru Tómas Arnason (F), Stefán Jónsson (Abl) og Eiður
Guðnason (A). Hér fer á eftir fyrri hluti framsögu
Þorvalds Garðars en seinni hlutinn verður birtur hér í
Mbl. í vikunni.
Óþolandi
ástand
Frumvarp það, sem hér er til
umræðu, er tilkomið af brýnni
nauðsyn. Það er komið fram til
þess að bæta þegar í stað úr
ástandi sem er óþolandi. Nálægt
V* hluti þjóðarinnar býr nú við
þetta ástand. Það eru þeir, sem
nota olíu til upphitunar húsa.
Þetta frumvarp fjallar um niður-
greiðslu á olíu til upphitunar húsa
til að létta þessu fólki byrðar þær,
sem það hefir nú að bera.
Hinn gífurlegi kostnaður við
olíukyndingu er ekki nýr af nál-
inni, þótt keyrt hafi um þverbak á
síðasta ári. Sögu þessa má rekja
allt aftur til ársins 1973, en þá
voru fyrirséðar mjög miklar verð-
hækkanir á olíu, þegar olíukrepp-
an fyrri var í aðsigi. Árið 1974 var
hafin niðurgreiðsla á olíu til að
draga úr áhrifum af hækkun
olíuverðs á hitunarkostnað íbúð-
arhúsnæðis. Síðan héfir þessum
varnaraðgerðum verið framhaldið
en hafa nú reynzt algjörlega
ófullnægjandi.
Verð á gasolíu til húshitunar
hefir hækkað frá 1. júlí 1973 úr kr.
5,30 hver lítri í kr. 155,25 nú.
Samkvæmt þessu hefir olíuverð á
þessu tímabili 29,3-faldast. Á
sama tíma hefir styrkur til niður-
greiðslu olíu hækkað úr kr. 1800 á
ársfjórðungi fyrir hvern mann í
kr. 18000 á íbúa eða 10-faldast.
Athuganir hafa leitt í ljós, að
verkamaður þurfti að greiða 8
vikna dagvinnulaun fyrir gasoliu
til upphitunar á fjölskylduíbúð
miðað við kaupgjald og gasolíu-
verð 1. júlí 1973, 11,5 vikna
dagvinnulaun miðað við kaupgjald
og gasolíuverð að frádregnum
olíustyrk 1. marz 1979 og 14,8
vikna dagvinnulaun miðað við
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
kaupgjald og gasolíuverð að frá-
dregnum olíustyrk 21. desember
1979. Tilsvarandi hlutfallstölur af
árslaunum fyrir dagvinnu eru sem
hér segir: 1. júlí 1873 15,4%, 1.
marz 1979 22,1% og 21. desember
1979 28,5%.
Ef sami maður hefði átt þess
kost að kaupa tilsvarandi orku í
heitu vatni frá Hitaveitu Reykja-
víkur á tilgreindum viðmiðunar-
tímum, hefði 3,5 vikna dagvinnu-
kaup nægt fyrir ársnotkun miðað
við 1. júlí 1973, 2,5 vikna laun
miðað við 1. marz 1979 og 2 vikna
laun miðað við 21. desember 1979.
Samkvæmt þessu kostar olíu-
kynding meir en tilsvarandi orka í
heitu vatni frá Hitaveitu Reykja-
víkur sem þessu nemur: Miðað við
verðlag 1. júlí 4,5 vinnuvikur eða
8,7% af árslaunum. Miðað við
verðlag 1. marz 1979 9 vinnuvikur
eða 17,3% af árslaunum. Og miðað
við verðlag 21. desember 1979 12,8
vinnuvikur eða 24,6% af árslaun-
um verkamanns í fiskvinnu miðað
við 40 klukkustunda vinnuviku. Er
þá búið að draga frá olíustyrk eins
og hann var á þeim tíma, sem um
var að ræða.
Það vekur sérstaka athygli, að á
sama tíma og byrðar þess, sem býr
við olíukyndingu nálega tvöfaldast
léttast yfir 40% byrðar þess, sem
nýtur tilsvarandi orku í heitu
vatni frá Hitaveitu Reykjavíkur.
Upplýsingar og samanburður á
upphitunarkostnaði, sem ég hefi
hér gert, byggir á athugunum
Fjórðungssambands Vestfirðinga,
sem framkvæmdastjóri þess, Jó-
hann T. Bjarnason, hefir unnið.
Vísa ég nánar um þetta efni til
greinargerðar með frumvarpinu
og fylgiskjala. Athuganir þessar
eru byggðar á rauntölum varðandi
upphitunarkostnað á ísafirði. En
þær hafa fullt gildi til upplýsinga
um ástand þessara mála um allt
land hjá þeim, sem búa við
olíukyndingu íbúðarhúsnæðis, þar
sem olíuverð er alls staðar það
sama.
Kyndingarkostn-
aður miðaður við
nýjustu hitaveitur
Það er úr þessu ástandi, sem
frumvarpi þessu er ætlað að bæta.
Meginstefna frumvarpsins er að
komið sé til bjargar með því að
gera mögulegt, að olíukostnaður
við olíukyndingu húsnæðis verði á
hverjum tíma sem næst því sem
upphitunarkostnaður er hjá nýj-
ustu hitaveitum, sem hafa jarð-
varma að orkugjafa. Kostnaður
við olíukyndingu yrði samkvæmt
frumvarpinu ákveðinn eftir við-
miðunarreglu, sem felur í sér
sjálfvirkar breytingar á olíunið-
urgreiðslu eftir hreyfingum á olíu-
verði og gjaldskrám hitaveitna.
Þetta þýðir, að niðurgreiðsla olíu
er tvöfölduð frá því sem verið
hefir miðað við verð á olíu og
gjaldskrár hitaveitna, þegar
frumvarpið var lagt fram. Skal ég
nú gera nánari grein fyrir efni
frumvarpsins.
Til þess að ná þeim tilgangi, að
kostnaður olíukyndingar verði
sem næst upphitunarkostnaði hjá
nýjustu hitaveitum er sett regla
til að ákveða fjárhæð niður-
greiðslna á olíu. Ekki þykir
viðhlítandi að miða gagngert við
nýjustu hitavéitu á hverjum tíma,
þar sem um gæti verið að ræða
afbrigðilegan kostnað í sumum
tilfellum. Þess vegna er sett við-
miðunarregla, sem er ætlað að
gefa festu í framkvæmd til að ná
settu markmiði.
I frumvarpinu er þannig kveðið
á um þetta, að verð olíu skuli
greitt niður sem nægir til, að
olíukostnaður við kyndingu húsa
verði eigi hærri en sem nemur
2,5-földu vegnu meðalverði hjá
hitaveitum landsins, sem hafa
jarðvarma að orkugjafa. Sam-
kvæmt þessu er fjárhæð niður-
greiðslna á olíu miðuð við verð hjá
hitaveitum. Þetta verð er fundið
með því að reikna út svokallað
vegið meðaital þannig, að orku-
verð hverrar hitaveitu í kr/K\vh
er margfaldað með tölu íbúa á
hverju hitaveitusvæði. Margföld-
unartölurnar fyrir allar hitaveit-
urnar eru lagðar saman og loks
deilt í summu þeirra með saman-
lögðum íbúafjölda alira hitaveitu-
svæðanna. Er þá komið hið vegna
meðaltal, sem síðan er margfaldað
með 2,5. Miðað við gjaldskrá
hitaveitna, þegar frumvarp þetta
var lagt fram, kemur þá út
orkuverðið 9,68 kr/K\vh, en orku-
verðið hjá nýrri hitaveitu, Hita-
veitu Suðurnesja, er nú 8,63 kr/
Kwh. Þetta þýðir, að olía til
húshitunar, sem nú kostar 23,70
kr/Kwh sé greidd niður í 9,68
kr/Kwh.
En viðmiðunarregla þessi felur í
sér sjálfvirkar breytingar á fjár-
hæð niðurgreiðslna á olíu, þar sem
fjórum sinnum á ári skaUhún
ákveðast eftir gjaldskrám hita-
veitna og olíuverði á hverjum
tíma. Þanniggetur niðurgreiðsla á
olíu farið vaxandi eða minnkandi
eftir því hver þörfin er til'að ná
því markmiði, að kyndingarkostn-
aður verði sem næst upphitunar-
kostnaði hjá nýjustu hitaveitum.
Kostnaður við hitun 450 rúm-
metra einbýlishúss er nú áætlaður
978 þús. kr. á ári, ef kynt er með
olíu. Ef fjögurra manna fjölskylda
býr í húsinu fengi hún 288 þús. kr.
í olíustyrk á ári. Raunverulegur
kyndingarkostnaður er því 690
þús, kr. á ári. Nemur þá niður-
greiðslan 29,5% af olíuverði. í
frumvarpi þessu felst, þegar það
er lagt fram, að niðurgreiðsla á
verði olíu til húshitunar verður
59%. Þetta þýðir að í dæmi því,
sem hér er tekið, nemur olíustyrk-
urinn á ári 576 þús. kr. í stað 288
þús. kr. eða styrkurinn tvöfaldast.
Raunverulegur kyndingarkostn-
aður verður 402 þús. kr. í stað 690
þús. kr.
Stefnumörkun í landbúnaði:
Fjölbreytni í fram-
leiðslu og fullvinnsla
Þjóðhagslegt gildi atvinnutæki-
færa, sem landbúnaður skapar
FJÓRTÁN þingmenn Sjálfstæðis-
flokks úr öllum kjördæmum
flytja tillögu til þingsályktunar
um stefnumörkun í málefnum
landbúnaðar. Fyrsti flutnings-
maður er Pálmi Jónsson. Tillag-
an er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að stefnumörk-
un í málefnum landbúnaðarins
skuli byggjast á eftirfarandi
grundvallaratriðum:
• 1. Treyst verði sjálfseignar-
ábúð bænda á jörðum og
eignarréttur einstaklinga og
sveitarfélaga á landi og
hlunnindum verndaður.
I STUTTU MÁLI
Þrenn sjávarútvegslög — Lífeyrissjóður sjómanna
• Eins og þingfréttir Mbl. hafa
greint frá samþykkti Alþingi sl.
fimmtudag lög um 5% olíugjald
til fiskiskipa, er fiskkaupandi
greiðir ofan á fiskverð. Samhliða
þessum iögum voru samþykkt
tvenn önnur lög, sem tengjast
fiskverðsákvörðun: 1) um út-
flutningsgjald af sjávarafurðum,
5,5% af f.o.b.-verðmæti, er renni í
aflatryggingarsjóð (almenna
deild 15%, verðjöfnunardeild
20%, áhafnadeild 21%), í trygg-
ingarsjóðs fiskiskipa og til úreld-
ingar samtals 23%, til fiskveiða-
sjóðs og fiskimálasjóðs samtals
18,8%, til sjávarrannsókna og
framleiðslueftirlits 1 % og LÍÚ og
Sjómannasamtaka 1,2%; 2) um
Aflatryggingarsjóð, þ.e. stofnun
verðjöfnunardeildar.
• Fram er komið stjórnarfrum-
varp um Heyrnar- og talmeina-
stöð Islands, er annist hvers
konar þjónustu við heyrnarsk-
erta.
• Fram er komið frumvarp um
sérstakt kr. 50- gjald á hvern
bíómiða (þó ekki á barnasýningar
né íslenzkar myndir), er renni í
Kvikmyndasjóð.
• Eggert Haukdal flytur tillögu
til þingsályktunar um samstarf
ríkis og sveitarstjórna um aukin
innkaup frá íslenzkum fram-
leiðslufyrirtækjum í iðnaði.
• Pétur Sigurðsson (S), Guð-
mundur G. Þórarinsson (F),
Garðar Sigurðsson (Abl) og Jó-
hanna Sígurðardóttir (A) flytja
eftirfarandi frumvarp til laga um
breytingu á Lífeyrissjóði sjó-
manna: »
„Aftan við bráðabirgðaákvæði
laganna komi tvær nýjar máls-
greinar, er orðist svo:
Árin 1980-1984 skulu elli-,
örorku- og makalífeyrisgreiðslur
samkvæmt lögum þessum breyt-
ast ársfjórðungslega þannig, að
lífeyrir miðist við grundvallar-
iaun samkvæmt 2. málsgr. 11. gr.
eins og þau eru 1. janúar, 1. apríl,
1. júlí og 1. október ár hvert. Frá
1. janúar 1985 að telja skulu
uppbætur á lífeyrisgreiðslur
ákveðnar í samræmi við ákvæði
16. gr.
Heimilt er stjórn sjóðsins að
taka ákvörðun um aðild hans að
samstarfssamningi lífeyrissjóða,
sem nefndur er í 24. gr. laga nr.
97/1979, um eftirlaun til al-
draðra.
Lög þessi gilda frá 1. janúar
1980.“
• 2. Unnið verði markvisst að
aukinni hagkvæmni í land-
búnaðinum ásamt fjöl-
breytni í framleiðslu og full-
vinnslu búvara.
• 3. Landbúnaðinum verði búin
þau skilyrði, að unnt sé að
tryggja bændum sambæri-
leg lífskjör og aðrar fjöl-
mennar stéttir þjóðfélagsins
búa við.
• 4. Framleiðsla landbúnaðaraf-
urða miðist fyrst og fremst
við það, að ávallt verði
fullnægt þörfum þjóðarinn-
ar fyrir neysluvörur og
hráefni til iðnaðar. Auk þess
verði tekið fullt tillit til
þjóðhagslegs gildis þeirra
atvinnutækifæra annarra,
sem landbúnaðarframleiðsl-
an veitir.
• 5. Tryggð verði í megindrátt-
um núverandi byggð í sveit-
um landsins. Komið verði i
veg fyrir miklar sveiflur í
landbúnaðinum, sem gætu
valdið óvæntri búseturösk-
un. I því skyni verði m.a.
nýttir allir hagrænir mögu-
leikar til atvinnu- og fram-
leiðslustarfsemi, sem byggj-
ast á nýtingu lands-, vatns-
og sjávargæða. Iðnaður og
þjónustustarfsemi í sveitum
verði aukin.
• 6. Sveitafólki verði með lögum
1 veitt sambærileg félagsleg
réttindi og þorri annarra
þegna þjóðfélagsins nýtur.
Aukið verði jafnræði í að-
stöðu til mennta og í þjón-
ustu opinberra aðila án til-<
lits til búsetu.
• 7. Gætt verði hófsemi í um-
gengni við landið og náttúru
Pálmi Jónsson
þess. Tryggt verði, svo sem
tök eru á, að varðveitt séu
sérstæð náttúrufyrirbrigði,
gróður, dýralíf og hlunnindi.
Öllum verði gefinn kostur á
að njóta samskipta við nátt-
úru landsins og í því skyni
séð fyrir nægilega mörgum
opnum svæðum til útivistar,
þjóðgörðum og tjaldstæð-
um.“
I greinargerð er fjallað um
leiðir til að ná þessum markmið-
um: a) Úttekt á þjóðhagslegu gildi
svokallaðrar umframframleiðslu,
b) beinum samningum milli full-
trúa bænda og ríkisvalds um verð
búvöru, c) byggðaáætlunum, d)
lágmarksstærð ríkisbúa, e) átak í
markaðsmálum, f) rannsóknar- og
leiðbeiningarstarfi til að ná
rekstrarhagkvæmni, bættri fóður-
öflun, votheysverkun og súgþurk-
un, g) aðgerðum varðandi stofn-
og rekstrarlán og h) tilheyrandi
breytingu á lögum um fram-
leiðsluráð í samræmi við markaða
landbúnaðarstefnu.