Morgunblaðið - 17.06.1981, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ F981
Það er list að meta
tölfræðilegar upplýsingar
IláðfuKlinn Herblock hefur hér teiknað mynd af tölfræðinxum með
línuritin sin hyxnð á könnunum en jafnframt sjáum við hvernig
atvinnupólitíkusinn fer með þær! 1 grininu er undirtónn alvöru:
túlkun niðurstaðanna xetur orkað tvimælis, þar skal farið með
Kát.
Hverjum þykir
sinn fugl fagur
Þegar eg var í Menntaskólan-
um á Akureyri var eg þeirrar
gæfu aðnjótandi að vera í iitlum
og góðum bekk. Svo rammt kvað
að ágæti bekkjarins að hann
hlaut nafnið „Undri" og er orð-
inn þjóðsaga í skólanum. Sam-
staðan var sterk, bæði í félagslífi
og námi. Allir fylgdust að í hinu
hefðbundna fjögurra ára námi
til stúdentsprófs, annað hvort í
stæðifræði- eða máladeild. Vaiið
þar á milli, sem átti sér stað
þegar þrjú ár voru til útskriftar,
var flestum auðvelt. Flestir voru
sinnaðri fyrir annað hvort mál
eða raungreinar og stærðfræði.
Vegna hins þrautreynda skipu-
lags þar sem allt var fyrirfram
ákveðið, var í raun ekkert sem
krafði einstaklinginn um sjálfs-
rannsókn. Áhyggjulaus ár í
Vilhjálmur Einars-
son, skólameistari
á Egilsstöðum
skrifar um
framhaldsskóla
vernduðu umhverfi liðu, stefnt
var að prófi, sem var veruleg
trygging fyrir góðri stöðu, jafn-
vel þótt háskólanám fylgdi ekki
á eftir. í MA voru mér og þorra
nemenda sköpuð hagstæð skil-
yrði til náms. Kennarar voru að
vísu margir „heyrarar" af gamla
skólanum, en í jákvæðri
merkingu þess orðs: þeir báru
velferð nemenda sinna fyrir
brjósti. Við Norðanmenn heyrð-
slæmir
um það að vísu stundum utan að
okkur, að okkar stúdentspróf
væri undirmálspróf, fallistar að
sunnan kæmust upp nyrðra, og
það væri í raun aðeins ein
stofnun, sem í þessum efnum
stæði undir nafni.
Mótsögnin mikla:
versti skólinn er bestur!
Flestum er það í fersku minni,
landsprófið sæla, sem skar úr
um það hverjir mættu fara í
menntaskóla og hverjir ekki.
Það var hið mesta kappsmál
foreldra að börn þeirra næðu
meðaleinkunn 6,0 eða hærri á
prófi þessu og metnaðarmál
skóla að sem hæst prósenta
þeirra er prófið þreyttu næði
framhaldseinkunn. Ymsir skólar
komu sér upp tækni í kennslu tii
prófs þessa, svo góðri að flestir
náðu markinu. I öðrum skólum
gekk nemendum verr. En nú ber
svo við, að úr hinum síðarnefndu
skólum farnaðist nemendum
hlutfallslega betur í mennta-
skólum! Þar sem kennsla og agi
var lakari reyndi meira á nem-
andann sjálfan að standa sig,
svo til að komast úr slíkum skóla
í menntaskóla þurfti hann að
leggja harðar að sér eða hafa
meira til brunns að bera en
félagi hans úr „góða skólanum”.
Fjarri sé mér að túlka niðurstöð-
ur nýlegrar könnunar í Háskóla
íslands um námsgengi nemenda
úr ýmsum menntaskólum á
þennan hátt en bendi á að túlkun
slíkra kannana hlýtur ávallt að
vera mjög vandasöm og vei þeim
skóla, sem leitast við að gera
nám nemenda sinna tyrfið og
óaðgengilegt í því skyni að fá
gæðastimpil frá æðri skólum.
Hætt er við að í slíkum stofnun-
um fari forgörðum ræktun ým-
issa mannlegra verðmæta hjá
nemandanum, sem ekki hefur
fengið þá hvatningu og leiðsögn,
sem mörgum unglingum er
nauðsynleg og ómetanleg.
Nýir skólar og gamlir
Vel má líkja gömlum og grón-
um skóla við þekkt vörumerki.
Menn vita hvað þeir kaupa.
Festa í kennaraliði og reynsla
kennaranna tryggir að viðteknar
kröfur séu gerðar og tilteknu
þekkingarstigi náð. Allt eru
þetta ótvíræðir kostir. Á hitt ber
þó jafnframt að líta, að stofnan-
ir, þar með taldir skólar, eru
íhaldssamar og vegna eðlislægr-
ar mannlegrar tregðu gegn
breytingum er hættan ávallt sú,
að breyttum tíma sé seint og illa
svarað. Kennarar hafa hvergi
nærri nógu góða möguleika til
endurhæfingar eða símenntunar
og fá takmarkaða hvatningu til
Fjölbrautaskóli
- menntaskóli
- góðir skólar og
Eins og oft áður hafa farið fram gagnlegar
umræður um skólamál á síðum Morgunblaðsins.
Tilefni þessara skrifa nú er könnun gerð í Háskóla
íslands sem sumir telja að sýni gæðamun skóla sem
fari eftir því öðru fremur hvort í þeim sé kennt eftir
„bekkjakerfi“ eða „áfangakerfi“, hið síðarnefnda
jafnvel nefnt „nýmótað skólakerfi“.
í þeim greinaflokki sem hér hleypur af stokkunum
er ætlunin að ræða málin frá ýmsum hliðum og varpa
ljósi á kosti og galla hvors „kerfis“ fyrir sig á eins
alþýðlegu og auðskildu máli og mér er unnt með því
að forðast fræðileg hugtök eftir föngum. Þá mun
leitast við að sýna fram á að það er ekki „kerfið“ sem
mestu veldur um gæði skólastarfs. Hvort skóli er
rekinn með hefðhundinni bekkjakennslu eða sam-
kvæmt áfangakerfinu er nánast aukatriði!
Plötuna þarf að
spila dálítið lengur
— eftir Halldór
Blóndal, alþm.
Eitt stjórnarblaðanna hefur
mjög hampað þeim ummælum
Alberts Guðmundssonar, að
þingmenn hafi orðið að sitja
undir löngum ræðum í vetur og
hlusta á sömu plötuna, þegar ég
hef verið í ræðustólnum. Undir
þetta get ég tekið — og raunar
bætt því við, að þingmenn eru
yfirleitt vondir áheyrendur og
ráðherrarnir tornæmir nemend-
ur, svo að mér virðist nauðsyn-
legt að spila plötuna dálítið
lengur. Ég held, að það sé
óhjákvæmilegt að setja hana á
þingfóninn strax á næsta hausti.
Skrýtin
gengislækkun
Frá áramótum höfum við ís-
lendingar fengið margan hval-
reka. Dollarinn hefur styrkzt
ótrúlega mikið og það bætt stöðu
okkar vegna þess að við seljum
mestan hluta útflutningsins í
dollurum, en á hinn bóginn er
mikill meiri hluti þess sem við
kaupum inn í Evrópumynd. —
Eins og menn muna, var gengið
bundið við dollar um áramótin,
— vitaskuld vegna þess að ríkis-
stjórnin bjóst við því að hann
mundi falla. Og þá vildi hún hafa
vaðið fyrir neðan sig, enda minna
áberandi, að krónan lækkaði í
verði, ef dollarinn gerði það líka.
Ofan á hækkun dollarans
bættist óvænt fiskverðshækkun
nú fyrir nokkrum dögum. Um 5%
„Ofan á hækkun doll-
arans bættist óvænt
fiskverðshækkun nú
fyrir nokkrum dög-
um. Um 5% að meðal-
tali, ef ég man rétt...
En þá gerðist sá
skrýtni hlutur að
krónan var felld ofan
í fiskverðshækkunina
í Bandaríkjunum.44
að meðaltali ef ég man rétt. Að
öllu eðlilegu hefði þessi viðbót
þýtt það, að krónan mundi held-
ur styrkjast í verði, jafnvel
umfram dollarann, ef gengi
hennar hefði verið rétt skráð
fyrir. En þá gerðist sá skrýtni
hlutur, að krónan var felld ofan í
fiskverðshækkunina í Bandaríkj-
unum. Ekkert sýnir jafn glögg-
lega og þetta hversu rangt krón-
an hefur verið skráð á þessu ári
með margvíslegum hliðarverkun-
um, sem allar eru af hinu illa.
Erlendar iðnaðarvör-
ur eru niðurgreiddar
Við horfum á þýzka markið og
svissneska frankann annars veg-
ar og krónuna hins vegar og
fylgjumst með því viku eftir
viku, að krónan er að hækka í
verði á kostnað þessara mynta.
Þá finnst okkur við séum aftur
orðin ung og farin að lesa Lísu í
Undralandi. í þessum löndum
hefur gjaldmiðillinn verið mjög
styrktur á undanförnum árum og
verðbólgan svo sem engin. Hér á
landi er verðbólgan öðru hvoru
megin við 50%. Samt ber manni
að álykta sem svo, að maður sé
betur settur með eigur sínar í
krónum en þýskum mörkum eða
svissneskum frönkum.
Iðnaðarvörur okkar hafa orðið
dýrari í framleiðslu eftir því sem
á árið hefur liðið og það hefur
sumpart verið viðurkennt af
verðlagsyfirvöldum. Annars þyk-
ir ríkisstjórninni það betra, ef
þess er nokkur kostur, að fyrir-
tækin safni skuldum eins og
ríkissjóður. Á sama tíma hafa
iðnaðarvörur frá Evrópulöndun-
um verið að lækka í verði sem
svarar röngu gengi krónunnar.
Með þessum hætti hefur hið
opinbera með skipulögðum að-
gerðum niðurgreitt vinnu er-
lendra manna, en stuðlað að
atvinnuleysi hér á landi. Þetta
atvinnuleysi er ekki allt komið
fram. Fólk er smátt og smátt að
komast inn í hringrásina og
skilja samhengið og svarar því
eðlilega með því að kaupa
evrópskar vörur en ekki íslensk-
ar.
Gamla platan
Þegar rætt er um efnahags- og
atvinnumál okkar, er eðlilegt að
umræðurnar falli í sama farið
frá einu misseri til annars. Erf-
iðleikarnir eru þeir sömu, ríkis-
stjórnin situr áfram og starfs-
skilyrði fyrirtækjanna slík, að
menn fást ekki til þess að leggja
fram fé í nýjan atvinnurekstur.
Við þvílík skilyrði er óumflýjan-
legt, að kaupmátturinn haldi
áfram að rýrna, enda hníga allar
spár í þá átt og við höfum setið
eftir á meðan nágrannaþjóðir
okkar hafa bætt sinn hag. Það er
þó síður en svo, að nokkur
ástæða sé til þess fyrir okkur að
vera eftirbátar annarra. Fall-
vötnin eru jafn stór og fyrrum og
þar verður engin breyting á. Ef
við erum menn til þess að vinna
með öðrum þjóðum og berum
ekki minnimáttarkennd í brjósti
heldur þorum að standa með
þeim að miklum verkum þurfum
við ekki að kvíða framtíðinni. Þá
munum við sjá nýjan vaxtar-
brodd í lífskjörunum, af því að
við höfum grisjað okkar þjóðfé-
lagsgarð — hlynnt að þeim
gróðri, sem verið hefur í órækt
upp á síðkastið.