Morgunblaðið - 17.06.1981, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ1981
20
Kanal 2 í
Suðurgötu 7
Guðbergur Auðuns-
son í Langbrók
Það mega vorir menn eiga,
hugmyndafræðingar og aðrir
þeir, er ganga undir nafninu
Nýlistarmenn, hve miklu mynd-
arlegar þeir standa að tilbúningi
verka sinna en danskir vinir
þeirra og starfsbræður, ef dæma
má útrásir þær, er hópurinn
Kanal 2 sýnir nú sem stendur í
Gallerí Suðurgötu 7. Það er
svona rétt á því, að maður trúi,
að þessi hópur hafi rekið Gallerí
í sjálfri Kaupmannahöfn í ára-
tug, en það stendur í fréttatil-
kynningu frá þeim í Suðurgötu 7,
og engin ástæða til að rengja
það. Og sé hér um sýnishorn af
danskri tilraunalist að ræða á
tuttugustu öld, held ég maður
verði að láta það fjúka, að ekki
fari nú mikið fyrir afrakstrin-
um.
Þessi hópur kvað hafa sýnt
víðs vegar í Evrópu og var meðal
þátttakenda á Korpúlfsstöðum á
sínum tíma. Þeir eru nú samt
ekki að vanda til þess sem þeir
Myndllst
eítir VALTÝ
PÉTURSSON
sýna að sinni, engin verk eru þar
merkt á veggjum, og maður veit
ekkert, hver hefur framið hvað.
Þetta er síður en svo til fyrir-
myndar. Jafnvel olíumálverk er
bólað beint á vegg, enginn
blindrammi. Er það kannski
orðið fínt i hinni snyrtilegu
Danmörk, að sýna sem mestan
subbuskap, því að vægast sagt er
hann séreinkenni þessarar sýn-
ingar. Að mínu áliti er það fyrir
neðan virðingu Gallerí Suður-
götu 7 að bjóða upp á slíka
óveru, sem þessi sýning er.
Listamennirnir, sem verk eiga
þarna, eru: Lykke Rosenkrans
með myndir í plexigler, sem eru
áhrifalítil verk. Lone Arendal
sýnir Ijóðrænt málverk, ef til vill
það næsta að vera í átt við
olíumynd, en illa frágengið. Lis-
beth Hedeager er með fléttu-
verk, gerð úr pappír og dagblöð-
um. Sören Rosber sýnir silki-
þrykk og Palle Jacobsen sýnir
annaðhvort eitt eða tvö verk, er
hann kallar installation og segir
manni nákvæmlega ekkert.
Þegar verk þessa hóps eru
borin saman við það, er unga
fólkið er að gera hér hjá okkur,
verður munurinn heldur betur
okkur í hag. Það er því eitt gott
við þessa sýningu, að hún gefur
okkur þá hugmynd, að nýlist hjá
okkur sé miklu vandaðri og
fremri þvi, er þeir í nágranna-
löndum láta fara frá sér. Ég verð
að játa, að ég var svolítið
forvitinn um þessa sýningu, en
eftir að hafa rennt yfir hana
augum, öfunda ég ekki Dani.
Ekki yrði ég hlessa, ef þessir
listamenn ættu eftir að verða
utangarðs, áður en varði. Það er
ekki hægt að halda þessu áfram
öllu lengur og Guð má vita, hvað
við tekur. Það er broslegt að
nefna þetta sýningu.
í Galleri Langbrók á Torfunni
hefur Guðbergur Auðunsson
efnt til sýningar á nýjum verk-
um sínum sem öll eru heldur
litlar myndir og gerðar i sérlega
samfelldum stíl. Þarna eru 30
myndir gerðar í Collage-tækni,
og hefur Guðbergur viðað við að
sér allskonar rifrildi úr auglýs-
ingum héðan og þaðan og not-
fært sér sem efnivið í þessari
myndir. Einnig málar hann í
myndflötinn, þegar svo ber und-
ir.
Guðbergur Auðunsson hefur
haldið nokkrar sýningar á verk-
um sínum á undanförnum árum.
Fyrsta sýning hans mun hafa
verið í Vestmannaeyjum fyrir
einum fjórum árum, og síðan
hefur hann verið á Kjarvals-
stöðum, í FÍM-Salnum, Suður-
götu 7 og Baden-Baden í
V-Þýskalandi og með því er ekki
allt talið. Þessi sýning, sem nú
stendur í Gallerí Langbrók, er
ekki mikil að vöxtum, enda ekki
möguleiki á slíku í hinu vinalega
litla Galleríi, en hún er sérlega
snotur og ber þess greinilega
vitni, að Guðbergur hefur að
undanförnu sótt í sig veðrið, og
ég er ekki frá því, að þessi litlu
verk, sem þarna eru til sýnis, séu
miklu betri en sumar stærri
myndir Guðbergs. Hann hefur
persónulega meðferð á því efni,
er hann velur til myndgerðar, og
nær á stundum heillegu yfir-
bragði, sem er mjög þægilegt í
viðkynningu. Guðbergur hefur
ágæta tilfinningu fyrir sjálfum
litnum og meðferð hans, og það
fer ekki fyrir ofan garð og neðan
hjá þeim, er á annað borð sjá
eitthvað í myndlist, að hér er á
ferð hæfileikamaður, sem virðist
í örum vexti, og nú er svo komið
hjá Guðbergi, að á fer að reyna,
hvort hann verulega tekur á
þeim litla sínum, eins og sagt er
á stundum. Það er nefnilega
ekkert grín fyrir unga myndlist-
armenn að sýna hæfileika. Það
verður einnig að standa við það.
Sem sagt, alvaran er á næstu
grösum, og vitrir menn hafa
haldið því fram, að ekki reyndi
verulega á skapandi listamenn,
fyrr en um fimmtugt, þá væri
æskan öll fyrir bí og alvara
lífsins komin í algleyming.
Eins og ég hef þegar sagt, er
þetta mjög snotur sýning hjá
Guðbergi, og hún gefur ágæt
fyrirheit. Hann á það að vísu til
Tveir í Djúpinu
Tveir ungir málarar sýna nú
verk sín í Djúpinu. Þarna eru
rúmlega tuttugu myndir til sýn-
is, og skiptast þær nokkurn
veginn á milli þeirra félaga. Það
er vani á þessum stað, að sleppa
sýningarskrá, nema á vegg, þar
sem má greina titil verka og
verð. Þetta er svolítið bagalegt
fyrir okkur, sem verðum að
leggja á minnið, stundum meira
en góðu hófi gegnir. En það
dugar ekkert að nöldra yfir
slíku. Það kostar peninga að
gera skrár, og ekki veitir nú af
að spara í þessari blessaðri
verðbólgu okkar.
Björn Árdal og Gestur Friðrik
heita þeir ungu málarar, sem
hér eru að verki. Þetta mun vera
frumraun þeirra hér í borg, en
báðir hafa þeir verið riðnir við
sýningar áður. Björn Árdal hef-
ur sýnt verk sín oftar en einu
sinni austur á Egilsstöðum, og
Gestur Friðrik tók þátt í menn-
ingarvöku í Hafnarfirði fyrir
skömmu. Báðir eru þeir félagar
útskrifaðir úr Myndlistar- og
handíðaskóla Islands og voru
þar nemendur í málaradeild.
Hér eru því á ferð menn, sem
teljast verða byrjendur í faginu,
og óneitanlega ber sýning þeirra
þess nokkur merki. Þeir eru
báðir sjáanlega mjög leitandi og
óráðnir, sem í sjálfu sér er
eðlilegt ig sjálfsagt. Það þarf
ekki glöggt auga til að sjá, hvar
þeir félagar leita sér fanga, en
sjálfstæð myndsköpun og skiln-
ingur eru enn sem komið er á
byrjunarstigi hjá þessum ungu
listnemum. Það getur verið, að
þeir hefðu átt að fara sér hægt í
að sýna verk sín, en ég er
hræddur um, að það sé nútíma-
kvilli hjá mörgum góðum mann-
inum að vera of fljótur á sér. Við
lifum á stressuðum tíma, og
flýtir er afleiðing hans. Að
mínum dómi hefði mátt bíða
svolítið með þessa sýningu, og ég
er viss um, að viðkomandi hefðu
ekki iðrast þess.
Það eru kaflar í þessari sýn-
ingu, sem gefa góð fyrirheit, og
þeir félagar hafa mismunandi
vald á tækninni sjálfri. Mér
fannst til að mynda sumt
skemmtilegt í vatnslitameðferð
Gests Friðriks, og einnig sá ég
meira í einni vatnslitamynd hjá
Birni Árdal, en hann hefur ekki
sama vald á harðlínu-abstrakt
verkum sem hann sýnir þarna.
Þetta er ef til vill ekki sem verst
byrjun hjá þeim báðum, en betur
má, ef duga skal. Vonandi eiga
þeir báðir eftir að gera miklu
betur á komandi árum. Á því eru
möguleikar, um það dettur mér
ekki í hug að efast.
Gullkista atvinnuveganna
GULLKISTAN
Endurminningar Árna Gíslason-
ar um fiskveiðar við ísafjarðar-
djúp árin 1880—1905.
Arngrimur Fr. Bjarnason bjó
undir prentun. 2. prentun.
Ægisútgáfan, Guðmundur Jak-
obsson 1980.
BÓNDI ER BÚSTÓLPI
Guðmundur Jónsson sá um útgáf-
una.
/Egisútgáfan. Guðmundur Jak-
ohsson 1980.
Ægisútgáfan hefur nokkra sér-
stöðu í bókaútgáfu. Forstjórinn,
Guðmundur Jakobsson, leggur
mikla áherslu á útgáfu bóka sem
spegla atvinnulíf íslendinga, eink-
um sjómennsku. Sjálfur hefur
hann til dæmis tekið að sér
ritstjórn Skipstjóra- og stýri-
mannatals sem er merkt rit og
sómir sér vel með hinum fjöl-
mörgum tölum. Guðmundur hefur
krækt í feitan bita þar sem er
Sven Hazel, svona eins og Iðunn á
þá kumpána Alistair MacLean og
Hammond Innes. En Guðmundur
er ekki líklegur til að fara troðnar
slóðir og getur tekið upp á ýmsu
þótt þau tvö rit sem hér verða gerð
að umræðuefni séu í anda at-
vinnuveganna. Það er endurútgáfa
á Gullkistu Árna Gíslasonar frá
1944 og Bóndi er bústólpi með
undirtitlinum Sagt frá nokkrum
góðbændum.
Árni Gíslason lýsir samvisku-
Bðkmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
samlega áraskipaútgerð Vestfirð-
inga 1880—1905 í Gullkistu sinni.
Þetta er fyrst og fremst heimilda-
saga, lýst skipum, vinnubrögðum
á sjó og mönnum og kryddað með
sögnum af ýmsu tagi.
Bóndi er bústólpi er fyrsta bindi
ritraðar um góðbændur, tekið
saman af Guðmundi Jónssyni,
fyrrverandi skólastjóra á Hvann-
eyri. í eftirmála skrifar Guð-
mundur Jakobsson m.a.:
„Því skal ekki leynt að til þessa
verks er stofnað vegna þess að við
teljum búskap einn helsta burðar-
ás íslensks þjóðlífs og störf þeirra
manna er brautina ruddu seint
ofmetin. Vera má að þar sé fyrir
daufum eyrum talað, þar sem til
eru menn sem telja búskap einn
helstan okkar ógæfuvald frá upp-
hafi vega, og láta einskis ófreistað
til að vinna fylgi þeirri skoðun.
Vonandi ber þjóðin gæfu til að
skella skollaeyrum við slíku óvita-
hjali.“
Guðmundur er skorinorður eins
og Vestfirðingum er tamt. En ber
ekki að virða hreinskilnina? Varn-
arrit fyrir búskap hefur Bóndi er
bústólpi ekki orðið í höndum
Guðmundar Jónssonar og þeirra
manna sem hann hefur fengið til
að liðsinna sér við skriftirnar.
Bændaþættirnir eru í eftirmæla-
stíl. Mikið ber á lofi um dugmikla
bændur, maka þeirra og afkom-
endur, en minna á eftirminni-
legum lýsingum og forvitnilegum
myndum úr lífi þeirra. Það er til
dæmis ekki einleikið hvað félags-
málavafstur er hátt metið í Bóndi
er bústólpi.
En sitthvað skemmtilegt flýtur
með. Ef ég má gerast svo djarfur
að gera upp á milli þáttanna
minni ég á það sem Halldór E.
Þorsteinsson skrifar um Davíð
Þorsteinsson á Arnbjargarlæk,
Páll Lýðsson um Gest Einarsson á
Hæli, Friðjón Þórðarson um
Kristin Indriðason á Skarði og
Lýður Björnsson um Ólaf Berg-
sveinsson í Hvallátrum.
í rauninni á maður að vera
þakklátur fyrir þær mörgu og
ágætu upplýsingar sem maður fær
af lífi og baráttu bænda í Bóndi er
bústólpi. En ég held að ekki sakaði
að gera meiri kröfur til ritsmíð-
anna. Hvernig væri að fá líka að
kynnast þeim sem aldrei voru
kallaðir góðbændur, en háðu samt
sitt strit og björguðu sér á erfið-
um tímum? Það væri satt að segja
fróðlegt.
Góð bók í safnið
Flestir skákmenn hafa þann
veikleika að geta ekki gengið út
úr bókabúð án þess að hafa
keypt skákbók eða skákblað.
Bridgemenn aftur á móti ganga
iðulega út tómhentir upplýsa
mig þeir er höndla með bækur.
Þetta á allt sínar eðlilegu skýr-
ingar segja spakir menn, en
látum þær liggja milli hluta.
Bókaeign okkar íslendinga er
heimsfræg og skákbækur er víða
að finna á heimilum.
Vinur minn einn, erlendur,
sem nú er velþekktur skákmað-
ur, sagði mér eftirfarandi sögu.
Það var á einu Reykjavíkurmóti,
er stund gafst á milli stríða, að
hann fór á öldurhús nokkurt hér
í borg. Lenti hann síðan í
Skák
eftir Guðmund
Sigurjónsson
siagtogi með ásjálegri snót, og
fóru þau í heimahús í partý.
Segir nú fátt af sveini, en um
morguninn vaknar hann og sér
bækur margar á einum veggnum
og þær allar afar kunnuglegar.
Fer hann nú að rýna betur og sér
að þarna var mikið og gott safn
skákbóka, og voru þar að finna
flest öndvegisrit skjikbókmennt-
anna. Þótti honum þetta mjög
sérstæð reynsla.
Mér datt þessi frásögn í hug,
þegar ég fékk í hendur skákbók,
sem að mínum dómi er dálítið
betri en flestar aðrar. Hún er
eftir Hollendinginn Jan Timman
og heitir á ensku „The Art of
Chess Analysis". í bókinni er að
finna tuttugu og fjórar skákir
frá síðasta áratug með mjög
ítárlegum skýringum. Timman
hefur auðsjáanlega lagt mikla
vinnu í rannsóknir, og sundur-
greiningar hans eru margar
hverjar stórsnjallar. Þessi bók
er seinlesin, en ungir og áhuga-
samir skákmenn gætu ýmislegt
af henni lært, ef þeir legðu það á
sig að brjótast í gegnum hana.
Bækur með góðum skýringum
eru því miður fáséðar — og þessi
bók bætir sannarlega skákbóka-
safnið.