Morgunblaðið - 17.06.1981, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ 1981
STÓRVIRKJANIR - STÓRIÐJA:
FRIORIK:
Stjórnin
gafst upp á
stefnumótun.
HALLDÓR A.:
Greinargerð
um orkunýtingu
þegar í haust.
IIAI.LDÓR BLÖNDAL:
Orkufrekan
iðnað
úti á landi.
IIJÖRLEIFUR:
Frumathugun
lýkur á
næsta vetri.
MAGNÓS H.:
Engin
stefnu-
mörkun.
MATTIllAS:
Orðum
stjórnarliða ber
ekki saman.
ÁRNI:
Þingmaður
gegn
framförum.
EGGERT:
Mótmæli
með að
sitja hjá.
Hvenær kemur stefnumörkun í stóriðjumál-
um og ákvörðun um næsta virkjunarkost?
Svcrrir Hcrmann.sson oj?
Maunús H. Majcnússon fluttu
brcytinKartiIlöRU við stjórnar-
frumvarp um raforkuver við
þriðju umra-ðu þcss í ncðri deild
AlþinRÍs, þcss efnis, að ríkis-
stjórnin skuli nú þc^ar hcfja
könnun á ok samninKa um stór-
iðju í Rcyðarfirði, enda orkufrek-
ur iðnaður á Austurlandi for-
scnda Fljótsdalsvirkjunar. l>cssi
tillaKa var fclld að viðhöfðu
nafnakalli mcð 18 atkvæðum
KCKn 17.
Með tillöKunni Kreiddu atkvæði:
BirRÍr ísleifur Gunnarsson (S),
BKKert Haukdal (S), Friðrik Soph-
usson (S), Geir Hallgrímsson (S),
Halldór Blöndal (S), Jóhanna Sig-
urðardóttir (A), Jósep Þorgeirsson
(S), Karvel Pálmason (A), Magnús
H. Magnússon (A), Matthías
Bjarnason (S), Matthías Á. Math-
iesen (S), Sigurlaug Bjarnadóttir
(S), Steinþór Gestsson (S), Vil-
mundur Gylfason (A), Albert
Guðmundsson (S), Árni Gunn-
arsson (A) og Sverrir Hermanns-
son (S).
Gegn tillögunni greiddu at-
kvæði: Friðjón Þórðarson (S),
Garðar Sigurðsson (Abl.), Guð-
mundur J. Guðmundsson (Abl.),
Guðmundur G. Þórarinsson (F),
Guðrún Helgadóttir (Abl.), Hall-
dór Ásgrímsson (F), Hjörleifur
Guttormsson (Abl.), Jón I. Ing-
varsson (F), Ólafur Þ. Þórðarson
(F), Páll Pétursson (F), Pálmi
Jónsson (S), Ragnar Arnalds
(Abl.), Skúli Aiexandersson (Abl.),
Stefán Valgeirsson (F), Stein-
grímur Hermannsson (F), Svavar
Gestsson (S), Þórarinn Sigur-
jónsson (F) og Alexander Stef-
ánsson (F).
Greinargerð
nokkurra þing-
manna við at-
kvæðagreiðslu
Nokkrir þingmenn gerðu efnis-
lega grein fyrir atkvæði sínu.
ÁréttinK á for-
sendu virkjunar
Friðrik Sophusson (S) sagði
efnislega: Ríkisstjórn og stjórnar-
flokkar hafa gefizt upp við að
koma fram hér á Alþingi stefnu-
mótun í iðnaðarmálum, þ.á m.
stóriðjumálum. Tillögur þar um
hafa verið svæfðar í nefnd. Ekki
virðist heldur gæfulegt, að heimila
þessari ríkisstjórn að ráðast í
stórvirkjanir án skilyrða um sölu-
möguleika á orkunni. Ég tel því
fulla ástæðu til þess að herða á í
þessu efni, að öflun og afsetning
orkunnar haldist í hendur.
GreinarKerð í haust
Halldór Ásgrímsson (F) sagði
ríkisstjórninni gert að leggja
fram, þegar í haust, greinargerð
um þá möguleika, sem liggja fyrir
um nýtingu orkunnar til orku-
freks iðnaðar. Ég lít svo á, sagði
Halldór, að samkomulag sé um
það að vegna fyrri áfanga Fljóts-
dalsvirkjunar verði gert ráð fyrir
orkufrekum iðnaði á Austurlandi.
I trausti þess að ríkisstjórnin
standi við þau áform er ég hef
getið um, tel ég ekki ástæðu til að
lögfesta þetta ákvæði.
Stefna í stóriðju-
málum viðurkennd
Ilalldór Blöndal (S) sagði það
hafa komið fram þrásinnis hjá
orkustjóra, að athuganir á virkj-
unum, tengdum stóriðju, fari fram
hér á suðvesturhorninu, Reyðar-
firði og Eyjafirði. Ég sé ástæðu til
þess að þrýsta á, að meiri ákveðni
verði sett í þessar kannanir en
verið hefur og legg mikið upp úr
því að slík orkunýtingar- eða
stóriðjustefna verði viðurkennd af
Alþingi. Slík iðjuuppbygging er
ekkert einkamál fólks á s/v-horn-
inu en getur stutt heilbrigða
byggðastefnu bæði eystra og
nyrðra. Ég samþykki því tillög-
una.
Unnið að frumathugun
Hjörlcifur Guttormsson (Abl.)
sagði þegar unnið að frumathugun
kísilmálmverksmiðju, magnesí-
umvinnslu og pappírsverksmiðju.
Skynsamlegt er talið, sagði ráð-
herra, að staðsetja kísilmálmverk-
smiðju „í landshluta eins og á
Austurlandi", „nánar tiltekið
Reyðarfirði".
Áfangaálit mun liggja fyrir
innan tíðar um þessa verksmiðju-
hugmynd, og frumáætlun ásamt
markaðsathugun á að Ijúka á
næsta vetri. Ég sé því ekki ástæðu
til að skilyrða um þessa virkjun.
Engin stefnumörkun
Magnús II. Magnússon (A)
sagði m.a.: „I frumvarpi ríkis-
stjórnarinnar er í reynd engin
stefnumörkun, hvorki í stóriðju-
málum né virkjunarmálum, og ég
tel nauðsynlegt að bæta þar nokk-
uð úr með samþykkt tillögu af
þessu tagi, sem hér er nú til
afgreiðslu."
Ekki her þeim saman
Matthías Á. Mathicscn (S)
sagði að ekki bæri saman bókum
þeirra Halldórs Ásgrímssonar og
Hjörleifs Guttormssonar um það,
hvað samstaða væri um í þessu
efni í stjórnarliðinu, það er hvað
búið væri að semja um á þeim bæ.
Þess vegna m.a. tel ég ástæðu til
að samþykkja þessa breytingar-
tillögu.
Spurning til orkuráðherra
— en svars er vant
Steinþór Gestsson (S): Ég hefi
fyrr í umræðu um þetta mál borið
fram spurningu til orkuráðherra,
svohljóðandi: „Hefur sú breyting,
sem meirihlutinn gerir við frum-
varpið, þá þýðingu, að menn geti
treyst því að iðnaðarráðherra hafi
skipt um skoðun varðandi það að
þjóðhagsleg hagkvæmni virkjun-
arleiða skuli ráða framkvæmda-
röð en ekki ákvæði stjórnarsátt-
málans? í öðru lagi , telur ráð-
herra orkumála fært að leggja þá
fjármuni fram sem þarf til stór-
virkjunar á borð við Fljótsdals-
virkjun, án þess að hafa áður eða
samhliða tryggt kaupanda að
orkunni sem þar verður fram-
leidd? Þar sem ekki hafa fengizt
svör, þrátt fyrir ítrekaðar eftir-
leitanir, mun ég gera tilraun til að
tryKKja raunhæfar framkvæmdir
með því að samþykkja þessa
tillögu.
Samstaða Austfirðinga
Árni Gunnarsson (A): „Aust-
firðingar hafa sýnt virðingarverða
samstöðu í orku- og atvinnumál-
um. Þar ríkir ekki sú andstaða
gegn framförum, sem m.a. þing-
maður og fámennur hópur manna
standa fyrir á Norðurlandi. Eg
kann aö meta þessa samstöðu og
eindrægni og vil styðja hana með
því að samþykkja þessa tillögu.
Er hér var komið sögu var
frumvarpið samþykkt að viðhöfðu
nafnakalli með 18 atkvæðum gegn
16. Albert Guðmundsson (S)
greiddi atkvæði gegn frumvarpinu
en Eggert Haukdal (S) sat hjá og
gerði eftirfarandi grein fyrir hjá-
setu sinni.
Er andvígur stefnu-
leysi frumvarpsins
Eggcrt Haukdal (S) sagði efn-
islega: Frumvarpið hefur lagazt í
meðförum deildarinnar, þó enn
betur hefði mátt gera, ef breyt-
ingartillögur sem fyrir lágu hefðu
verið samþykktar. Nú er öllum
virkjunarkostum gert jafnhátt
undir höfði. Einnig er ríkisstjórn-
inni gert að sýna stefnu sína um
uppbyggingu orkufreks iðnaða.
um leið og hún gerir tillögur um
næstu virkjun. Þá eru ítök Lands-
virkjunar efld.
Allir eru sammála um nauðsyn
þess að halda áfram virkjunar-
rannsóknum og undirbúningi
nýrra virkjana, svo og áframhald-
andi framkvæmdum til að tryggja
rekstur raforkuveranna á Þjórs-
ársvæðinu. En ég er andvígur
þeirri stefnu, eða öllu heldur
stefnuleysi, að afla ekki nægjan-
legs markaðar fyrir raforkuna,
þannig að unnt sé að ráðast i allar
þær virkjunarframkvæmdir sem
frumvarpið nefnir á þessum ára-
tug, og lýsi andstöðu minni við
þann þátt mála með því að greiða
ekki atkvæði um frumvarpið í
heild.
Þar sem svellkalid er mest:
„50 til 80% af yfir-
borði túna kalið“
Um mánaðamót mars-apríl sl.
var Ijóst orðið að svcllkal yrði
vcrulcgt þar scm svcllin voru
þykkust og lágu Icngst, sagði
Eggcrt Haukdal (S), er kvaddi
scr hljóðs utan dagskrár á sið-
asta starfsdegi þingsins. Eggcrt
sagði liðinn vctur hafa vcrið
óvcnju erfiðan sunnanlands, hita-
far la-Kra cn í meðalári ok mcð ok
mcð því alla-gsta á öldinni. Ilinn
lagi hiti drcifðist jafnt á tímabil-
ið októbcr— marz, samtímis og
sctt hafi niður óvenjumikinn
snjó. Um áramót hlotaði ok all-
mikla hláku Kcrði 20. janúar sl.
Við þcssa blota varð snjoaalagið
að þykku svelli, sem lá yfir bæði
sléttlcndi ok bratta og huldi tún
fram í marzlok.
Viðbiitarfóðurforði
Eggert sagði svellkal mest í
Árnessýslu og um mestan hluta
Rangárvallasýslu og Vestur-
Skaftafellssýslu. Fyrstu varnaðar-
orð hafi verið flutt í sjónvarpi 12.
apríl sl., ásamt ábendingum um
úrræði til öflunar viðbótarfóður-
forða á komandi sumri.
Eggert sagði formann Búnaðar-
sambands Suðurlands hafa, ásamt
ráðunautum, farið í yfirlitsflug
um svæðið 23. maí sl. „Blasti þá
við ömurlegri sjón en nokkur
þeirra hafði gert ráð fyrir. Eftir-
tektarvert er, hve öll tún taka
seint við sér í hinni hagstæðu tíð,
enda þótt þau virðist ekki dauð-
kalin. Á flestum eða nær öllum
bæjum voru áberandi kalskemmd-
ir í túnum og er algengt að engin
spilda hafi sloppið við kal með
öllu. Á þeim bæjum sem verst
hafa orðið úti má fyllilega jafna
ástandinu við það sem verst var
1969... Hafa menn áætlað að í
verstu tilfellum sé frá 50—80% af
yfirborði túnanna kalið og ef
tíðarfar í sumar verður að meðal-
lagi hagstætt má ætla, að hey-
fengur af þeim geti orðið 50—60%
af meðalheyfeng."
Þau úrræði, sem koma helzt til
greina, til að tryggja næga fóður-
öflun í sumar, er ræktun grænfóð-
urs til votheysverkunar, einkum
hafra og bygg, en magn sáðvöru
hjá innflytjendum mun ekki mik-
ið. Þá vék Eggert að skemmdum á
afréttum vegna Heklugoss og
nauðsyn þess að tryggja fjármagn
til áburðardreifingar. Spurðist
Eggert fyrir um, hvað ríkisstjórn-
in hygðist geta í þessu aðkallandi
efni.
Átti að létta af
kjarnfóðurskattinum
Steinþór Gestsson (S) tók undir
nauðsyn þess að bregðast rétt við
þeim vanda, sem nú væri á
höndum sunnlenzkra bænda. Þeg-
ar séð var um mánaðamót marz—
apríl, hvert horfði, var jafnvel
haft við orð að ástæða væri til
þess að bændasamtökin gæfu út
yfirlýsingu, að þeim þætti eðlilegt
að „bændur hölluðu sér sem mest
að aðfengnu foðri, kögglum og
kjarnfóðri, til þess að treina úr
heyjunum sem til voru frá síðasta
ári, til að hafa þau til nota á
næsta ári, ef kal yrði jafnmikið og
útlit var fyrir. Þessu kalli var ekki
hlýtt sem er gagnrýnisvert.
Einmitt í dag er lagt á borð
þingmanna heimildarplagg um
það, hversu mikill kjarnfóður-
skattur hefur verið innheimtur af
bændum og búaliði á mánuðunum
júní—apríl sl., þ.e. rúmar 9 millj-
ónir nýkróna. Þetta er ekki lítill
skattur, og ef menn eru þeirrar
skoðunar í alvöru, að það beri að
taka aðvaranir bændasamtakanna
til greina að þessu leyti, að þeir
hefðu betra tækifæri til þess að
afla sér kjarnfóðurs heldur en
áður hafi verið, þá átti að létta