Morgunblaðið - 17.06.1981, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JÚNÍ1981
41
inn gagnvart þeim af ákvæði 63.
gr. stjórnarskrár nr. 9/1920, mæla
fyrir um eignarrétt landeigenda
yfir vatnsbotnum stöðuvatna með
þeim hætti sem gert er í 4. gr.
vatnalaga.
Samkvæmt framansögðu ber því
að sýkna stefndu, fjármálaráð-
herra, landbúnaðarráðherra og
iðnaðarráðherra f.h. ríkisins af
kröfu áfrýjenda.
X
Víkur þá að kröfum stefndu á
hendur áfrýjendum í málinu.
Eigi er því lýst í 4. gr. eða öðrum
ákvæðum vatnalaga, að ríkið skuli
teljast eigandi að botni stöðu-
vatna utan netlaga. Eigi hafa
stefndu heldur sýnt fram á aðrar
réttarheimildir, er rennt gætu
stoðum undir eignarrétt í skiln-
ingi einkaréttar að botni Mývatns
utan netlaga eða botnsverðmæt-
um þar. Hins vegar verður að
telja, að handhafar ríkisvalds,
sem til þess eru bærir, geti í skjóli
valdheimilda sinna ráðið meðferð
og nýtingu botns Mývatns og
botnsverðmæta utan netlaga en
um það verður ekki nánar fjallað,
eins og mál þetta er úr garði gert.
XI
Akvæði héraðsdóms um máls-
kostnað, gjafsóknar- og gjafvarn-
arkostnað, eiga að vera óröskuð.
Málskostnaður fyrir Hæstarétti
fellur niður.
Allur gjafsóknar- og gjafvarn-
arkostnaður áfrýjenda og réttar-
gæslustefndu fyrir Hæstarétti
greiðist úr ríkissjóði, þar með
taiin málflutningslaun skipaðs
talsmanns áfrýjenda 45.000,00
krónur og málflutningslaun skip-
aðra talsmanna réttargæslu-
stefndu 7.500,00 krónur til hvors.
Dómsorð
Framangreindum kröfum ábú-
enda Skútustaða I og III er vísað
frá héraðsdómi.
Kröfur annarra áfrýjenda, eig-
enda og ábúenda jarða, er land
eiga að Mývatni, á hendur stefndu,
landbúnaðarráðherra, iðnaðarráð-
herra og fjármálaráðherra f.h.
ríkissjóðs, og gagnkvæmt, eru eigi
teknar til greina í máli þessu.
Ákvæði héraðsdóms um máls-
kostnað, gjafsóknar- og gjafvarn-
arkostnað eiga að vera óröskuð.
Málskostnaður fyrir Hæstarétti
fellur niður.
Allur gjafsóknar- og gjafvarn-
arkostnaður fyrir Hæstarétti til
handa áfrýjendum og réttar-
gæslustefndu, hreppsnefnd Skútu-
staðahrepps f.h. hreppsins og eig-
endum jarða í Skútustaðahreppi,
sem ekki eiga land að Mývatni,
greiðist úr ríkissjóði, þar með
talin málflutningslaun skipaðs
talsmanns áfrýjenda, Páls S.
Pálssonar hæstaréttarlögmanns,
45.000,00 krónur og málflutnings-
laun skipaðra talsmanna réttar-
gæslustefndu, Ragnars Stein-
bergssonar hæstaréttarlögmanns
og Stefáns Pálssonar hæstaréttar-
lögmanns, 7.500,00 krónur til
hvors.
Leikarar í „í öruggri borg“, Brét Héðinsdóttir, Erlingur Gislason,
Helga Bachmann og Borgar Garðarsson.
„I öruggri borg“
leggur land undir fót
ÞANN 18. júni leggur hópur frá
Þjóðleikhúsinu upp i leikför um
norð-vesturland með leikrit Jök-
uls Jakobssonar, „í öruggri
borg“. Leikritið var frumsýnt
fyrir rúmu ári síðan á Litla sviði
Þjóðleikhússins i tengslum við 30
ára afmæli leikhússins og fékk
þá mjög góða dóma allra gagn-
rýnenda. Verkið var síðan sýnt út
siðasta leikár og tekið upp á ný
sl. haust og sýnt við góða aðsókn
fram í nóvember er það varð að
víkja fyrir öðru.
Leikendur í sýningunni eru
Helga Bachmann, Borgar Garð-
arsson, Bríet Héðinsdóttir og Erl-
ingur Gíslason. Borgar leikur það
hlutverk sem Þorsteinn Gunnars-
son lék áður og Erlingur tekur við
hlutverki Bessa Bjarnasonar. Er
þetta fyrsta hlutverkið sem Borg-
ar leikur á vegum Þjóðleikhússins,
en hann hefur starfað með Lilla
Teatern í Finnlandi undanfarin
átta ár og lék áður hjá Leikfélagi
Reykjavíkur í Iðnó. — Leikstjóri
sýningarinnar er Sveinn Einars-
son, Baltasar gerði leikmyndina
og Dóra Einarsdóttir búningana.
Lýsingu sér Kristinn Daníelsson
um.
„í öruggri borg" er síðasta
leikritið sem Jökull Jakobsson
samdi.
Fyrsta sýningin í leikförinni
verður á ísafirði þann 19. júní,
þaðan verður farið til Bolungar-
víkur og sýnt þar 20. júní, þann 21.
júní verður síðan sýning að
Laugabóli í Bjarnarfirði, 22. júní
verður sýning á Hvammstanga,
23. júní verður sýning á Skaga-
strönd, 24. júní verður sýning á
Blönduósi, 25. júní verður sýning í
Búðardal, 26. júní verður sýning á
Hellissandi og þann 27. júní verð-
ur sýning í Stykkishólmi. Hugsan-
lega verður komið á fleiri staði, en
það verður þá tilkynnt síðar. Allar
sýningarnar hefjast klukkan
21.00.
sú eina sem nú er
vitað um
Prédikunarstóll Guö-
brands biskups Þorláks-
sonar úr Hóladómkirkju.
Nú er hann varðveittur í
Þjóðminjasafninu.
Hluti altarisklæðisins frá Hólum, úr neðra Skírnarfontur úr tré, úr Rollagkirkju í
horni til hægri, sjá heildarmynd. Noregi.
ÁRBÓK hins íslenska fornleifafé-
lags fyrir áriö 1980 er nýlega
komin út, en henni ritstýröi dr.
Kristján Eldjárn. „Af minnisblöö-
um málara" er nafniö á grein er
þar birtist eftir Hörö Ágústsson
og fjallar hún meöal annars um
hiö fræga altarisklæöi úr Hóla-
kirkju, sem af mörgum er talið
eitt merkasta verk íslenskra síö-
miöalda.
Altarisklæöi þetta er nú varö-
veitt í Þjóöminjasafni íslands og
er taliö vera frá fyrri hluta 16.
aldar. Þaö er refilsaumað og er
taliö vera verk Helgu Siguröar-
dóttur, fylgikonu Jóns biskups
Arasonar, eöa unnið undir henn-
ar umsjón. Á klæöinu má sjá
biskupana Guömund Arason
góöa, Jón Ögmundsson helga og
Þorlák Þórhallsson helga í fullum
skrúöa meö engla sér viö hliö.
Höröur segir í grein sinni aö
altarisklæöiö hafi veriö rannsak-
aö gaumgæfilega og því lýst í
smáatriðum, en þó hafí aldrei
veriö minnst á eitt veigamikið
atriði, þ.e.a.s. á hverju engillinn
standi hægra megin á myndinni.
Telur hann líklegt að hér sé um
aö ræða skírnarfont af svipaöri
gerö og vitaö er um í Rollag-
kirkju í Noregi, en mynd af
honum birtist í bókinni Norske
stavkirker II eftir Roar Hauglid.
Myndlist Helgu Jónsdóttur er
af ætt mióalda þar sem hlutgerv-
ing er í lágmarki og er því
fontsmyndin í klæöi hennar langt
frá því aö vera nákvæm eftirlík-
ing af skírnarfontinum. Þó segir
hún nógu mikiö til aö Ijóst sé aó
hér er um skírnarfont aö ræöa,
þar sem dökkar línur á rauöum
grunni viróast vera ómur af
skorum eöa förum líkt og á
norskum skírnarfontum frá svip-
uóum tíma.
Telur Höröur því að þar til
annaö sannist í þessu máli sé hér
fundin mynd af íslenskum miö-
alda skírnarfonti, sú eina sem nú
er vitaö um.
Hver skar út prédik-
unarstólinn?
í grein sinni fjallar Höröur
Ágústsson ennfremur um prédik-
unarstól þann sem nú er varö-
veittur í Þjóöminjasafninu og
talinn er vera verk Guðbrands
biskups Þorlákssonar frá síöari
hluta 16. aldar, sennilega frá
árinu 1594. Stóllinn er merktur
biskupi, ártaliö auölesið og andlit
Markúsar guöspjallamanns gert í
líkingu Guöbrands aö því best
verður séö.
Höröur segir hins vegar aö
heföi einhver gefiö sér tíma til aö
rannsaka máliö í staö þess aö
beita fyrir sig líklegum getgátum,
hefði annað komiö á daginn.
Undanfarin ár hafi hann veriö aö
rannsaka heimildir um Hóla-
dómkirkju, þó Halldórukirkju
einna mest. Hann hafi þá rekist á
ýmislegt, sem gæti bent til þess
aó Guöbrandur biskup væri ekki
meistarinn á bak viö prédikun-
arstólinn, heldur hafi hann veriö
unninn af óþekktum meistara í
Hamborg eftir beiöni Guöbrands
biskups og hafi hann þá haft
mynd biskups fyrir sér. Telur
Höröur aö einhverntíma í góöu
tómi væri forvitnilegt aö reyna aö
hafa upp á þessum meistara og
rannsaka listasögulega stööu
stólsins, sem ýmsir hafi sagt aö
væri einn af merkustu gripum
Þjóöminjasafnsins.