Morgunblaðið - 16.12.1984, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1984
Kort Jóns Hróbjartssonar af Æóey. Bejarbásin ern í víkinni i mióri eyjunni
austanverðri.
Bæjarstæóió í Æðey við ísafjarðardjúp. Hér er horft til norðurs og upp i Snæfjallaströnd.
Ævintýralega
Æðey
Horft niður úr vitanum yfir Eyvindarhjalla. Sagt er að endur fyrir löngu hafi
maður nokkur aó nafni Eyvindur dregið þar lúóu svo þunga að landi, að hún
kippti honum fram af brúninni og lét hann þar líf sitt
Gönguferð um eyjuna í ísafjarðardjúpi
Texti og myndir: VALGERÐUR JÓNSDÓTTIR
„Ertu á leiðinni út í Æðey?“ Emsjónarmaður orlofshúsanna í Plókalundi, Gunnar Guð-
mundsson, er undrandi á svip, enda ekki á hverjum degi sem hann hittir ferðalanga sem
virðast vera að fara eyjahringleiðina um landið. Hann dregur upp úr pússi sínu gömul manntöl
úr Snæfjallasókn, annað frá 1801 og hið yngra frá 1845. Samkvæmt þeim öúa 25 manns í
eyjunni árið 1801 á þrem bæjum, en 29 manns eru á tveim bæjum árið 1845. Ibúum hefur þó
fækkað talsvert á síðustu árum, í dag búa tveir bræður í eyjunni ásamt fjölskyldum, íbúar
eyjunnar eru 7 talsins.
Anna, báturinn hans Tryggva
Thorsteinsson siglir í róleg-
heitunum inn ísafjarðardjúpið frá
Bolungarvík i fallegu haustveðri.
Sólin heilir geislum sínum yfir
okkur af miklu örlæti, og ef hita-
stigið væri ögn hærra væri lítill
munur á siglingu sem þessari og
lúxussiglingu í gríska eyjahafinu.
Tryggvi hefur reyndar ýmislegt
annað á prjónunum en veiða sér I
soðið og skreppa með túrista út (
nálægar eyjar, hann er að steypa
sér skútu, reyndar þá fyrstu hér á
landi og ætlar einmitt að sigla
henni f áttina að grísku eyjunum
og hreiðra þar um sig á hafinu.
Eftir um þriggja klukkustunda
siglingu opnast höfnin ( Æðey,
hún er i vogi á miðri austurströnd
eyjarinnar og beint framundan
blasir bæjarstæðið við, tvö (búð-
arhús, annað greinilega vel komið
til ára sinna, hitt aðeins yngra.
Göngferð um
álfabyggðir
,Þessi gjóta hér er nefnd Kon-
ungsstandsgjóta. Hér má sjá höll
álfakonungsins, hásæti hans og
gullkistu ef vel er að gáð.“ Guðjón
Helgason bendir á nokkra kletta i
víkinni, og með því að virkja
ímyndunaraflið Ktil eitt birtast
þessar myndir af höllinni, hásæt-
inu og gullkistunni í klettunum i
kring.
Guöjón leiösögumaður okkar er
annar oóndinn á eyjunni, hinn
Dóndinn er bróðir hans, Jónas
Helgason. Þeir hafa báðir alist
upp f Æðey, því foreldrar þeirra
bjuggu ( eyjunni áður en þeir tóku
við búskapnum, þau Helgi Þórar-
insson og Guðrún Lárusdóttir, en
Guðrún er fædd og uppalin i Æð-
ey.
Porfeður þeirra bræðra hafa
búið i eyjunni i margar kynslóðir.
Að sögn Jónasar tilheyra þeir 6.
kynslóöinni sem býr i eyjunni, for-
faðir þeirra, Jón Arnórsson sýslu-
maður f ísafjarðarsýslu, eignaðist
hluta Æðeyjar á seinni hluta 18.
aldar, og lengi vel bjuggu afkom-
endur hans þar i beinan karllegg,
eða þar til Guðrún og Helgi, for-
eldrar þeirra Jónasar, tóku við
búskapnum.
Æðey er stærsta eyjan ( ísa-
fjarðardjúpi og talin 2,5 km að
lengd og um kilómetri að breidd
að jafnaði. Konungsstandsgjótan
er á norðvestanströnd eyjunnar,
en ströndin þar er há og klettótt,
klettarnir sorfnir og rúnum ristir
af völdum náttúruafla. Það er ekki
laust við að þeirrar tilfinningar
gæti að einhver saga sé skráð
þarna i steinana, þó hún sé ólæsi-
leg okkur sem göngum þarna um.
Inn á milli klettanna í Hellisgjótu
sem er i grenndinni vaxa breiður
af skarfakáli og sendlingar hafa
gert klettasyllurnar að heimilum
sínum. Fuglalíf er fjölbreytt i eyj-
unni, í grem sem birtist eftir
Helga Þórarinsson fyrrum bónda í
Æðey í ársriti Útivistar 1981,
nefnir hann 26 fuglategundir sem
orpið hafa í eyjunni.
Við höldum gönguferðinni
áfram, héðan af ströndinni er fag-
urt útsýni yfir fjöllin i kring, við
sjáum alla leið til Bolungarvikur,
en útsýnið er stórkostlegt yfir
mikinn hluta Djúpsins frá Æðey,
hér þarf enginn að flnna fyrir
innilokunarkennd, eða hafa það á
tilfinningunni að fjöllin séu að
þrengja óþyrmilega að þeim, það
er hátt tii lofts og vítt til veggja
eins og einhvers staðar stendur.
„Hann dró lúðu
svo stóra... “
Æðeyjarklettur nefnist suðvest-
urhorn eyjarinnar og þar hefur
verið komið upp myndarlegum
vita. Guðjón dregur lykil upp úr
pússi sinu og leiðin liggur upp
tréstigana þar til útsýni opnast i
allar áttir. Við horfum m.a. yfír
Eyvindarhjalla, en þar er nálega
þverhnipt i sjó fram, en talið er að
þar hafl maður að nafni Eyvindur
eitt sinn dregið lúðu eina svo stóra
að hann gat ekki dregið hana að
landi, heldur kippti hún honum
fram af brúninni og varð það hans
bani.
Landslagið i kring er stórbrotið
og fagurt, i suðri má m.a. sjá