Morgunblaðið - 16.12.1984, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1984
27
æskufólks og hann hlaut mikinn
stuðning meðal stúdenta.
Aðrir helztu leiðtogar kon-
ungssinna voru rithöfundurinn
Leon Daudet, „mesti eiturpenni
Parísar" og sonur rithöfundarins
Alphonse Daudet, Maurice Pujo
hershöfðingi og myndhöggvarinn
Real del Sarte. Pujo var leiðtogi
stormsveita konungssinna, sem
kölluðust „Camelot du Roi“ og
voru aðallega skipaðar skrifstofu-
mönnum, afgreiðslumönnum og
nemendum.
Málgagn konungssinna, „Action
Francais", sem Maurras ritstýrði,
var bezt skrifaða blaðið i París.
Það barðist gegn gyðingum, hafði
samúð með nazistum og hafði
mikil áhrif á andrúmsloftið i
Frakklandi, en upplag þess fór
aldrei yfír 100.000.
UPPREISN
f ársbyrjun 1934 efndu kon-
ungssinnar úr röðum Action
Francais til alvarlegra óeirða i
París vegna mikils fjármála-
hneykslis, Stavisky-málsins. Fleiri
hópar hægrimanna bættust i hóp-
inn og hálfgert uppreisnarástand
ríkti í borginni.
Greifinn hafði hvatt leiðtoga
Action Francais til þess á laun að
láta meira að sér kveða. Hann var
þá 26 ára gamall og taldi að að-
stæður væru fyrir hendi til þess að
gera alvarlega tilraun til að
endurreisa konungdæmið.
Hann og faðir hans, Duc du Gu-
ise, kvöddu þrjá leiðtoga Action
Francais, Maurras, Pujo og
Schwerer flotaforingja til Brussel
og gagnrýndu þá fyrir aðgerðar-
leysi. Greifinn var viss um að nú
væri kjörið tækifæri til að leggja
lýðveldið að velli og vildi fá aðra
hægrimenn með í samsærið. „Þið
gerðuð ekkert 1926,“ sagði greifinn
við leiðtoga konungssinna. „Að
þessu sinni hafið þið tækifæri til
að gera éitthvað. Ætlið þið að nota
það?“
Leiðtogarnir svöruðu játandi,
en létu þess ekki getið að þeir voru
vissir um að baráttan fyrir endur-
reisn konungdæmisins væri von-
laus. Þeir vildu heldur koma á
laggirnar einræðisstjórn að fas-
ískri fyrirmynd.
Þriðja lýðveldinu var bjargað,
fyrst og fremst vegna úrræðaleys-
is uppreisnarmanna, sem færðu
sér ekki í nyt þau tækifæri, sem
þeim buðust.
Hertoginn af Guise sendi frá sér
yfirlýsingu, en þá hafði uppreisnin
fjarað út að mestu og hún virtist
heimskulegri en hún var í raun og
veru vegna úrræðaleysis leiðtoga
konungssinna:
„Frakkar! Frá erlendri grund,
þar sem ég er neyddur til að lifa
vegna grimmilegra útlegðarlaga,
hneigi ég mig djúpt snortinn fyrir
hinum látnu og særðu, sem hafa
risið upp gegn illri ríkisstjórn,
þótt það hafi kostað þá lífið, eða
þeir hafi orðið að leggja líf sitt f
hættu.
Til þess að haldast við völd
hafði hún ekki hikað við að skjóta
á fyrrverandi hermenn úr strlð-
inu, eða þá sem hlutu örkuml í
stríðinu, og á veglynda æskumenn,
von landsins.
Frakkar! Hingað hefur lýðveldið
leitt okkur á sextíu árum, ríkis-
stjórn flokkanna. Frakkar, hvar í
flokki sem þið standið, nú er kom-
inn tími til að sameinast um
grundvallaratriði konungsstjórn-
ar, sem mikilleiki Frakklands
hvíldi á öldum saman og enn getur
tryggt frið, reglu og réttlæti."
HUNZAÐUR
Árið 1937, þá 29 ára gamall,
rauf greifinn öll tengsl sín við
hreyfingu franskra konungssinna
og málgagn þeirra, en sleppti þó
ekki tilkallinu til krúnunnar. Kaþ-
ólska kirkjan fordæmdi einnig
Action Francais og margir sögðu
sig úr hreyfingunni.
Á árunum fram að stríðinu tal-
aði greifinn máli franska lýðveld-
isins við allar konungshirðir Evr-
ópu. I heimsstyrjöldinni beið hann
þolinmóður eftir því að tjaldabaki
að atburðirnir færðu honum f
hendur tækifæri til að gegna mik-
ilvægu hlutverki, en það tækifæri
kom aldrei. Hann stóð í sambandi
við nokkra þá menn, sem gegndu
mikilvægustu hlutverkunum, en
honum tókst aldrei að stíga sjálf-
ur fram á sviðið.
Honum var sífellt ýtt til hliðar
— hann var hunzaður og að engu
hafður. Konungssinnum varð ljóst
að málstaður þeirra var dauður,
hvernig sem þeir reyndu að vekja
á sér athygli.
Greifínn gekk ekki þegar f stað í
lið með Charles de Gaulle og
Frjálsum Frökkum hans eftir fall
Frakklands 1940 og bar um tíma
nokkurs konar „Vichy-grímu“.
Hann gerði sér grein fyrir því að
sigur Breta væri það eina, sem
gæti bjargað Frakklandi, en beið
eftir tækifæri til að hefjast handa.
Maurras og fleiri fyrrverandi
stuðningsmenn greifans, sem
gengu Vichy-stjórninni á hönd,
grunaði að þessu væri þannig far-
ið og hófu baráttu gegn honum.
Fljótlega eftir fall Frakklands
kannaði greifinn möguleika á að-
gerðum með stuðningi Breta frá
bækistöðvum i Norður-Afríku.
Þegar þar að kæmi vildi hann
hafa samstarf við Maxime Weyg-
and hershöfðingja, hermálaráð-
herra Vichy-stjórnarinnar og yfir-
landstjóra í Norður-Afrfku, og
gerði honum tilboð um samvinnu.
Weygand, sem var eindreginn
konungssinni (sögur hermdu að
hann væri annað hvort sonur
Leopolds II Belgiukonungs eða
Maximilians Mexíkókeisara) gerði
sér einnig grein fyrir því að aðeins
brezkur sigur gæti bjargað
Frakklandi, en var of gamall og
hrumur til að láta til skarar
skrfða.
Vonin um stuðning Weygands
brást, en áður en árið 1940 var á
enda gekk greifinn f frönsku Út-
lendingahersveitina og var aðal-
lega í Norður-Afríku á næstu ár-
um.
Öll lög Vichy-stjórnarinnar hóf-
ust með orðunum: „Vér, Philippe
Pétain marskálkur af Frakklandi,
þjóðhöfðingi franska ríkisins,
fyrirskipum ... “ og marskálkur-
inn ríkti sem konungur. Greifinn
tjáði ræðismanni Bandarikjanna i
Tangier, J. Rives Childs, að hann
teldi möguleika á endurreisn kon-
ungsstjórnar í Frakklandi, en þeg-
ar hann fékk leyfi Þjóðverja til að
heimsækja Pétain i Vichy sumarið
1942 virðist marskálkurinn hafa
visað reiðilega á bug öllum hug-
myndum um endurreisn konung-
dæmisins.
MORÐIÐ Á DARLAN
Eftir innrás Bandamanna f
Norður-Afríku i nóvember 1942
var greifinn viðbúinn annarri
stjórnarbreytingu. Hann fór til
Algeirsborgar frá Marokkó og
reyndi að fylkja saman stuðnings-
mönnum sínum f þágu þjóðarein-
ingar og til þess að miðla málum,
ef þess yrði farið á leit við hann.
De Gaulle sagði f strfðsendur-
minningum sínum að greifinn
hefði verið „eins óhlutdrægur og
mögulegt var f þvi sem hefði orðið
honum sjálfum til framdráttar, ef
tækifæri hefði gefizt".
Megn óánægja rikti með Darlan
flotaforingja, yfirmann franska
flotans, sem tekið hafði við starfi
yfirlandstjóra. Bandaríkjamenn
höfðu samið við hann um vopna-
hlé rétt fyrir innrásina og viður-
kennt tilkall hans til þess að vera
talinn leiðtogi frönsku stjórnar-
innar.
Greifinn skýrði fulltrúa de
Gaulles, d’Astier de La Vigerie
hershöfðingja, frá því hve alvar-
legt og skaðlegt hagsmunum
Frakklands hann teldi ástandið.
Hann lýsti því yfir að ekkert væri
nauðsynlegra en að reka Darlan
og sameina síðan alla velviljaða
Frakka.
Greifinn var í Algeirsborg þeg-
ar Darlan flotaforingi var veginn
á jóladag 1942. Giraud hershöfð-
ingi, sem Bandaríkjamenn vildu
að yrði Ieiðtogi Frjálsra Frakka I
stað de Gaulles, hélt því fram að
tilræðismaðurinn, Bonnier de La
Chapelle, væri konungssinni. Aðr-
ir héldu þvi fram að hann væri
gaullisti.
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Sanyo HiFi system 234
@SANYO
er með á nótunum
O Stórglæsileg hljómtækjasamstæða í
vönduðum skáp með reyklituðum gler-
hurðum.
O 2x40 watta magnari með innbyggðum
5 banda tónjafnara.
O Þrlggja bylgju stereo útvarp með 5 FM
stöðva minni.
O Segulbandstæki fyrir allar snældugerð-
ir, með „soft touch' rofum og Dolby
suðeyði.
O Hálfsjálfvirkur tveggja hraða reimdrif-
inn plötuspilari.
Allt þetta fyrir aðeins
kr. 29.900.“ stgr.
Gunnar Ásgeirsson hf.
Suóurlandsbraut 16 Simi 9135200
I
Evrópufrumsýning
Ghostbusters

fm
Undarlegtr atburðir eru að
gerast í New York. Venjulegt
fóik sem stundar venjulega
vinnu og býr í venjulegum
húsum, sér drauga á hinum
oliklegustu stöðum: í bóka-
safninu, á hótelum, jafnvel í
ísskápum!
W
fv
( r
A' \ f
iS
a
) r '
u-JÍ
n iV
Kvikmyndin sem allir hafa beðið eftir. Vin-
sælasta myndin vestan hafs á þessu ári.
Ghostbusters hefur svo sannarlega slegið í
gegn. Titillag myndarinnar hefur verið ofar-
lega á ollum vinsældarlistum undanfarið.
Mynd. sem allir verða að sjá. Grínmynd árs-
ins.
Aöalhlutverk: Bill Murray, Dan Aykroyd, Sig-
ourney Weaver, Harold Ramis, Rick Moranis
Leikstjóri: Ivan Reitman. Handrit: Dan Aykro-
yd og Harold Ramis. Titillag: Ray Parker Jr.
Sýnd í A-sal í Dolby-Stereo
kl. 2.45, 4.55, 7.05, 9.15 og
11.20.
Sýnd í B-sal
kl. 3.50, 6, 8.10 og 10.20.
Blaðaummæli
kvikmyndagagnrýnenda:
„Allir sem stóöu aö gerö „Ghostbusters" eiga lof skiliö fyrir óvenjulega
kímnigáfu og stórhug. Þetta er frábær mynd, meö frábærum leikurum,
leikstjóra og framleiöanda,- TIME, 11. júní, 1984.
„Ghostbusters" er stórkostleg kvikmynd ... Bill Murray er óviöjafnan-
legur — hreinn snillingur, sem á engan sinn líka.“
NEWSWEEK, 11. júní, 1984.
„Þaö eru tímamót. Loksins! Loksins tókst þaö! Loksins tókst aö fram-
leiöa ódauölega grínmynd! Klassíska kvikmynd! Hún lengi lifi!
NEW YORK MAGAZINE, 11. júní, 1984.
„Eftir aö hafa séö „Ghostbusters” er maöur ekki undrandi á þeim
vinsældum sem myndin hefur fengiö. „Ghostbusters” er hin besta
skemmtun í skammdeginu og bætir skapið.“ _ .... „
M s D.V. Hilmar Karlsson.