Morgunblaðið - 16.12.1984, Blaðsíða 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1984
ÞINGBRÉF
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
Arviss uppákoma á þingi:
Aðför að Atlants-
ha fsbandalaginu
Utandagskrárumræða 6. desember sl.
Aílar götur frá stofnun Atl-
antshafsbandalagsins hefur friður
ríkt í þeim heimshluta sem það
spannar, V-Evrópu og N-Ameríku.
A sama tíma, eða frá lyktum
heimsstyrjaldarinnar síðari, hafa
50 milljónir manna látið lífið í
meira en 150 staðbundnum vopna-
átökum, ýmist milli ríkja eða inn-
an þeirra, annars staðar í veröld-
inni, samkvæmt heimildum sem
fram koma í „RKÍ-fréttum“
(6/84).
Þrjár meginplágur
mannkyns
Vestur-Evrópa var meginvett-
vangur tveggja heimsstyrjalda á
þessari öld, 1914—1918 og
1939—1945. Meðal þjóða sem
hernumdar vóru í siðari heim-
styrjöldinni, þrátt fyrir yfirlýst en
haldlítið hlutleysi, vóru Danmörk,
ísland og Noregur. Eftir stríðið
stóðu þessar þjóðir, ásamt megin-
þorra lýðræðisríkja, að stofnun
Atlantshafsbandalagsins.
Frá stofnun Atlantshafsbanda-
lagsins, eða í fjörutíu ár. hefur
ríkt friður í V-Evrópu. Á sama
tíma hafa 50 milljónir manna týnt
lífi í meira en 150 staðbundnum
styrjöldum annars staðar í veröld-
inni. Þessi staðbundnu stríð eru
ein af þremur meginplágum
mannkyns á næstliðnum áratug-
um. Önnur er flóttamannavand-
amálið, en milljónir manna hafa
flúið heimkynni sín vegna bylt-
inga, átaka milli og innan rikja,
pólitísks óróa, skorts á mannrétt-
indum eða fátæktar. Þriðja plágan
er hungur, sem m.a. á rætur í
þurrkum (uppskerubresti) og öðr-
um bjargarbágindum. Þessar höf-
uðplágur skarast oftlega.
Þjóðir, sem lúta þjóófélagsgerð
sósíalisma og hagkerfi marxisma,
tengjast það oft framangreindum
vandamálum, að tilviljun ein get-
ur ekki valdið, þótt fleira komi aö
sjálfsögðu til. Örlög A-Evrópu-
ríkja, sem komust undir hæl Sov-
étríkjanna skömmu fyrir stofnun
NATO, eru okkur í fersku minni,
og hörmuleg þjóðfélagsframvinda
í Ungverjalandi, Tékkóslóvakíu og
Póllandi, að ógleymdum Berlín-
armúrnum, mannréttindatákni
heimskommúnismans. Við munum
innrás Sovétríkjanna í Afganistan
og Víet-Nam í Kambódíu, en þar
standa staðbundin stríð í dag. Það
er marxísk byltingarstjórn sem
ræður ríkjum í Eþíópíu. „Friðar-
hermenn" frá Kúbu gista ýmis
Afríkulönd. Þannig mætti lengi
telja.
V-Evrópuþjóðir, sem búið hafa
við frið í fjörutíu ár, hljóta að
velta þeirri spurningu fyrir sér,
hvort varnarbandalag lýðræðis-
ríkja ámóta og Atlantshafsbanda-
lagið, ef til hefði verið á fjórða
áratugnum, hefði komið í veg fyrir
heimsstyrjöldina síðari og allar
hennar hörmungar.
Meirihluti þings og þjóðar
Mikill meirihluti þings og þjóð-
ar styður aðild Islands að Atl-
antshafsbandalaginu og varnar-
samninginn við Bandaríkin. Engu
að síður efna andstæðingar vest-
ræns varnarsamstarfs til árvissra
mótaðgerða á Alþingi, einkum
þegar Alþýðubandalagið er utan
ríkisstjórnar. Ein slík uppákoma
var sviðsett í sameinuðu þingi 6.
desember sl. að frumkvæði Hjör-
leifs Guttormssonar. Áður en vik-
ið verður nánar að henni er nauð-
synlegt að líta um öxl.
William F. Arkin, bandarískur
vinstrisinni, fullyrti í fréttaviðtali
við ríkisútvarpið 1980, að kjarna-
vopn væru geymd á Keflavíkur-
flugvelli. Þessi fullyrðing, sem
Arkin viðurkenndi síðar ranga,
varð þingmönnum Alþýðubanda-
iags tilefni til utandagskrár-
umræðna á Alþingi 22. maí 1980,
sem mikið veður var úr gert í
Þjóðviljanum — og víðar.
Þessi sami einstaklingur stað-
hæfir nú, og ber fyrir sig ljósrit af
meintu leyndarskjali, að forseti
Bandaríkjanna hafi þegar árið
1975 heimilað bandaríska flotan-
um að staðsetja kjarnavopn á
Keflavíkurflugvelli á styrjaldar-
tímum.
Geir Hallgrímsson, utanrikis-
ráðherra, komst svo að orði um
þetta efni:
„Ég tók þá afstöðu strax að rétt
væri að fá fram skýringar Banda-
ríkjastjórnar á tilvist þessa skjals
(innskot: ljósriti af fjórum blað-
síðum úr stærra skjali) og inni-
haldi áður en ályktanir eru dregn-
ar af þvi sem á þessum blaðsíðum
má sjá. Ég tel það allsendis ófull-
nægjandi umræðugrundvöll að
þessar fjórar blaðsíður einar séu
forsenda umræðu um svo alvarleg
mál sem geymsla og notkun kjarn-
orkuvopna er. Þess vegna tel ég
ekki tímabært að fara langt út í
efnisatriði málsins og tel að það
verði að bíða þess að frekari upp-
lýsinga sé aflað, sem ég hef þegar
gert ráöstafanir til að komi sem
allra fyrst... Ég tel enga ástæðu
til þess að byggja á framkomnum
upplýsingum Arkins að svo stöddu
og geymi mér þess vegna að að
draga ályktanir af því skjali...“
Þetta er eðlileg afstaða, einkum
í ljósi „áreiðanleika" fyrri stað-
hæfinga Vilhjálms af Örk, eins og
Þjóðviljinn nefnir þetta vætti sitt.
Niöurstaöa í spurnarformi —
ratsjárstöövar
Kjarnavopn vóru yfirvarp þeirr-
ar uppákomu á Alþingi, sem hér
er um fjallað, en grunnt var á
ratsjárstöðvum, ef grannt var
hlustaö. Það er því fróðlegt að
skoða þá niðurstöðu sem máls-
hefjandi komst að, þó fram væri
sett í spurnarformi. Orðrétt sagði
Hjörleifur Guttormsson:
„Telur hæstv. utanríkisráðherra
ekki þörf á að endurmeta afstöðu
islenzkra stjórnvalda til herstöðv-
arinnar á Miðnesheiði, nýlegra
framkvæmda þar og fram-
kvæmdaáforma, m.a. um nýjar
ratsjárstöðvar, í ljósi framkom-
inna upplýsinga."
Geir Hallgrímsson vitnaði til
ummæla forvera síns, Ólafs Jó-
hannessonar, á fundi Atlants-
hafsráðsins:
„Ég vil við þetta tækifæri ítreka
þær yfirlýsingar, sem fyrirrennar-
ar mínir hafa gefið hér í ráðinu,
þessefnis, að það er og hefur ætíð
verið eitt af grundvallaratriðum
íslenzkrar varnarmálastefnu að
engin kjarnavopn skuli vera í
landinu. Og ég er þess fullviss að
engin íslenzk ríkisstjórn getur
samþykkt að falla frá þeirri
stefnu."
„Ég vil bæta við,“ sagði Geir
Hallgrímsson, „að á fyrsta fundi
Atlantshafsráðsins, sem ég sat í
París vorið 1983, tók ég fram,
ítrekaði og staðfesti þessa sömu
stefnu íslendinga varðandi
kjarnavopn. Þess vegna er full
ástæða til að ætla að þessi ákvör-
ðun og stefna okkar sé virt, hvort
heldur er á friðar- eða ófriðartím-
um, þ.e. að það sé á valdi íslenzkra
stjórnvalda, hvort hér séu geymd
kjarnavopn eða ekki.“
Spurningu Hjörleifs svaraði
utanríkisráðherra m.a. svo:
„Ég tel enga ástæðu til þess að
byggja á framkomnum upplýsing-
um Arkins að svo stöddu og geymi
mér þess vegna að draga ályktanir
af því skjali...“
Steingrímur Hermannsson, for-
sætisráðherra, kvaðst hafa spurt
W. Arkin um álit hans á ratsjár-
stöðvum. Orðrétt sagði Stein-
grímur:
„Hann orðaði það svo að þessar
hugmyndir um ratsjárstöðvar
teldi hann mikið smámál og gæti
ekki séð að þær stofnuðu til auk-
innar hættu fyrir tslendinga.
Hann gat þess að þetta væru litlar
stöðvar og ekki af þeirri gerð sem
sér yfir sjóndeildarhringinn t.d.
Hér væri fyrst og fremst um við-
leitni ameríska flotans að ræða til
að spara í rekstri mjög kostnað-
arsamra flugvéla, svokallaðra
AWACS-flugvéla, sem halda yrði
á lofti stöðugt og flotanum hefði
ekki tekizt að fá heimild til að
fjölga í sinni þjónustu. Þær væru
bæði mjög kostnaðarsamar og
dýrar í rekstri. Hann nefndi að
hann teldi nauðsynlegt fyrir
okkur Islendinga að fullvissa
okkur um það að við gætum haft
þau afnot af ratsjárstöðvum sem
um væri talað, þær væru ekki ein-
ungis í hernaðarskyni." '
Nálgast landráö í þeim
skilningi ...
Hjörleifur Guttormsson komst
svo að orði, er hann ræddi um
Keflavíkurstöðina:
„I þessu sambandi er einnig vert
að hafa í huga þá túlkun á ákvæð-
um vamarsamningsins frá 1951 að
Keflavíkurflugvöllur sé nánast
bandarískt yfirráðasvæði en ekki
íslenzkt. Er hugsanlegt að banda-
rísk stjórnvöld líti svo á rétt sinn
og yfirráð á þessu svæði að þau
þurfi af þeim sökum ekki að leita
heimildar íslenzkra stjórnvalda
smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar
þjónusta
Dyrasímar — raflagnir
Gestur rafvirkjam., s. 19637.
VEROBRÉ FAMARKAOUR
HUSI VERSLUNARINNAR 6 HÆO
KAUP OG SALA VEOSKUL DABRÉFA
SIMI
687770
Smellurammar
(glerrammar). Landsins mesta
úrval i Amatör, L.v. 82. s. 12630.
Ódýrar bækur —
Ljóömæli og Útnesjamenn til
sölu á Hagamel 42, simi 15688.
Hef mikið úrval
af minka-, muskrat- og refa-
skinnstreflum. Sauma húfur og
pelsa eftir máli.
Skinnasalan
Laufásvegi 19, simi 15644.
Skipstjóri
Skipstjóri, sem er 36 ára gamall.
með öll réttindi, vanur linu,
loónu og úthafsrækjuveióum og
einnig reynslu á kaupskipum,
óskar eftir góóu skipi frá og meó
15. jan. 1985. Tilboó merkt „S
— 3800“ sendist augl.deild Mbl.
sem fyrst.
□ Gimli 598412177 — Jf.
I.O.O.F. 3 = 16612178 = Jv.
I.O.O.F. 12 = 16612168Vi =
9.Jv.
□ MiMIR 598412166 — Jóla-
fundur
I.O.O.F. 10 = 16612178’/? =
Jólav.
Fíladelfía Keflavík
Jólafagnaöur sunnudagaskólans
er kl. 14.00 í dag aó Hafnargötu
84 Fjölbreytt dagskrá. öll börn
sunnudagaskólans eru velkomin.
Fíladelfía
Elím, Grettisgötu 62,
Reykjavík
i dag, sunnudag, veröur almenn
samkoma kl. 17.00. Veriö vel-
komin
Vegurinn
Almenn samkoma veröur i kvöld
kl. 20.30 í Siöumúla 8. Allir vel-
komnir
Trú og líf
Við erum meö samveru i Háskóla-
kapellunni i dag. Ræöumaður:
Barry Austin frá Youth With a
Mission. Þú ert velkominn.
Trú og líf.
KFUM og KFUK
Amtmannsstíg 2B
Litlu jólin fyrir alla fjölskylduna i
dag kl. 15.00. Fjölþætt dagskrá í
umsjón fjölskyldudeildar og Élja-
gangs. Jólaþáttur, helglleikur,
barnakór. hugvekja, gengið f
kringum jólatré, jólasveinar
koma i heimsókn meö góögæti i
pokum sinum. Vegna veitinga
verður aögangseyrir kr. 50,00.
Allir velkomnir.
Kl. 20.30 almenn samkoma
Astriöur Haraldsdóttir tónlistar-
fulltrui KFUM og KFUK talar.
Tekiö á móti gjöfum i launasjóö
Allir velkomnir.
FERÐAFÉLAo
ÍSLANDS
ÖLDUGÖTU 3
SÍMAR 11796 og 19533.
Áramótaferð til bórs-
merkur (4 daga)
Brottför kl. 08, laugardag 29.
desember, til baka þriöjudag 1.
janúar. i sæluhúsi Feröafélagsins
í Þórsmörk er besta aöstaöa
sem gerist i óbyggöum aö mati
feröamanna, svefnpláss i 4—8
manna herbergjum, miöstööv-
arhitun og rúmgóö setustofa.
Byrjið nýtt ár í Þórsmörk i góö-
um félagsskap. Kvöldvökur, ára-
mótabrenna og gönguferöir til
dægrastyttingar Fararstjórar:
Lára Agnarsdóttir og Pétur Guó-
mundsson. Farmiöasala og allar
| upplýsingar á skrifstofu Fi, ðldu-
götu 3. Ath.: Takmarkaöur
sætafjðldi. Feröafélagiö notar
allt gistirými í Þórsmörk um ára-
mótin fyrir sina farþega.
Feröafélag Islands.
Fíladelfía
Sunnudagaskólinn byrjar kl.
10.30. Safnaöarguösþjónusta kl.
14.00. Ræöumaöur Einar J.
Gislason.
Hátiöarguösþjónusta kl. 20.00.
Minnst 50 ára afmælis Aftureld-
ingar. Ræöumenn starfsmenn
blaösins o.fl. Fjölbreyttur söng-
ur. Samskot til blaöadreifingar
FERÐAFELAG
ÍSLANDS
ÖLDUGÖTU 3
SÍMAR11796 og 19533.
Dagsferð sunnudag
16. desember
kl. 13. Gönguferö á Helgatell
(338 m) viö Hafnarfjörö. Létt og
stutt gönguferö. Verö kr. 200.-.
Fritt fyrir börn í fylgd fulloröinna.
Brottför frá Umferðarmiöstðö-
inni, austanmegin. Farmiöar viö
bil.
Hjálpræðis-
herinn
Kirkjustræti 2
I dag kl. 14.00 .Fyrstu tónar jól-
anna". Fjölbreytt dagskrá fyrlr
alla fjölskylduna, m.a. leiksýn-
ing. Kveikt á jólatrénu og
„herkaffi". Allir velkomnir.
UTIVISTARFEROIR
Sunnudagur 16. des.
kl. 13.
Hrauntunga — Kapellan I
hrauninu. Létt ganga f. alla.
Fornar fjárborgir o.fl. Brottför
frá BSl, bensínsölu (i Hafnarflröi
v. kirkjug ). Sjáumst.
Í
l,f J
UTIVISTARFERÐIR
Áramótaferö Útivistar í
Þórsmörk
Brottför 29. des. kl. 8. 4 dagar.
Gist i einum glæsilegasta fjalla-
skála landsins, Utivistarskálan-
um Básum. M.a. veröa göngu-
feröir, kvöldvökur, áramóta-
brenna og blysför. Fararstjórar:
Kristján M. Baldursson og Bjarki
Haröarson. Uppl. og farmiöar á
skrifst. Lækjarg. 6a. sími 14606.
Farmiöa veröur aö sækja í síö-
asta lagi 21. des. Ath. Utivist
notar allt gistirými í Básum um
áramótin.
Útivistarfólagar: Muniö aö
greiöa heimsenda gíróseöla fyrlr
árgjaldinu. Sjáumstl
Hörgshlíð 12
Samkoma i kvöld, sunnudags-
kvöld kl. 8.
Nýtt líf — Kristið
samfélag
Almenn samkoma í dag kl. 14.00
aö Brautarholti 28. Allir hjartan-
lega velkomnir.
Völvufell 11
Sunnudagaskólinn byrjar kl.
11.30. Almenn guösþjónusta kl.
16.30. Samkomustjóri Svanur
Magnússon.
Krossínn
Almenn samkoma í dag. kl.
16.30, aö Alfhólsvegi 32, Kópa-
vogi. Allir velkomnir.