Morgunblaðið - 16.12.1984, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 1984
Ljósmynd/Gunnlaugur Rðgnvaldsson.
Sölumennska var víkingum mikilvæg og útimarkaðir voru stórir. Þessi kappi
virðist hinn ánægðasti með viðskiptin.
Sýningin hefur gengið stórkostlega og aðsóknin er löngu komin
yfir það mark sem við settum okkur við opnunina. Á sex
mánuðum hafa 584.000 gestir séð víkingabyggðina og við
búumst við að um áramótin hafi 750.000 manns litið inn, sagði
blaðafulltrúi Víkingasýningarinnar í Jórvík í Englandi, Sarah
Miles, í samtali við blaðamann Morgunblaðsins nýlega. Sýningin er
annað mesta aðdráttaraflið fyrir ferðamenn í Englandi, aðeins stór-
borgin London með öllu sem þar finnst glaðar að fleiri ferðamenn.
Upphafið að gerð Víkingasýningarinnar eða „Jorvik Viking Center" eins
og hún er nefnd á ensku, var árið 1976 þegar jarðfræðingar fundu leifar
víkingabyggðar á stað sem nefnist Coppergate. Eftir uppgröft á leifun-
um fram til ársins 1982 höfðu yfir 15.000 hlutir fundist 3em tilheyrði
hinni gömlu víkingabyggð og höfðu varðveist vel í rökum jarðveginum.
Beinagrindur, kvartmilljón af leirmunum, fimm tonn af dýrabeinum og
heillegir hlutar úr byggingum vikinganna var það sem meðal annars
fannst. Víkingabyggðin í Jórvík var miðstöð viðskipta og flutninga vík-
inganna og sýningin er endursköpun á því hvernig hluti byggðarinnar
leit út og lifnaðarháttum þar. Jórvík var upphaflega byggð upp af
Rómverjum, en víkingarnir herskáu náðu síðan borginni á sitt vald. Þá
var hún önnur mikilvægasta borgin í Bretaveldi og varð strax miðpunkt-
ur viðskipta, sölumennska ýmiskonar með búfénað og tré var í hávegum
höfð og lífið var fremur rólegt í borginni. Síðan í lok 11. aldar töpuðu
víkingar völdum og nú tæpum 1000 árum síðar er víkingasýningin í
Jórvík minnisvarði um forna lifnaðarhætti.
Utan um hina gömlu vikingabyggð var byggt glæsilegt þriggja hæða
hús, með skrifstofum fyrir upplýsingamiðlun sýningarinnar. Sjálf sýn-
ingin er rúmum 5 metrum fyrir neðan götuhæð. Biðraðir á hana hafa
oftsinnis verið hundruð metra langar og fólk alls staðar úr heiminum
hefur komið, og ekki haft áhyggjur þó það hafi þurft að bíða í 3—4 tíma
í biðröð, slíkur er áhuginn. Nútímatækni blandast vel saman hinni fornu
byggð, sérstakir vagnar flytja gestina um sýningasvæðið, voru þeir
sérstaklega hannaðir og eru hljóðlausir. Rafhleðsla og rafbúnaður í
þeim skilar þeim hljóðlaust áfram eftir vaxlínum á gólfinu. Hátalarar í
vögnunum skýra frá þvi sem fyrir augu ber og hinn kunni Magnús
Magnússon er þulur ensku útgáfunnar. Á 54 rásum og í gegnum 70
hátalara sem eru faldir í þorpinu, eru endursköpuð hin fornu hljóð, m.a.
fór upptökuleiðangur til fslands til að taka upp hljóma fyrir sýninguna.
Tugir íbúa Jórvíkurborgar voru þjálfaðir upp í hinu gamla máli víkinga
fyrir upptökur, allt var gert til að hafa sýninguna sem raunhæfasta. 011
klæði eru nákvæm eftirlíking efna sem notuð voru fyrir 10 öldum.
Megn brunalykt fyllir vit gesta þegar þeir leggja upp í ferðina fara
afturábak í timann, og þeir fara gegnum brunarústir og koma inn í
sjálfa byggðina einn dimman dag í október fyrir 10 ðldum. Þorpið er
dauflega upplýst og hið einkennilega mál víkinganna heyrist allstaðar.
Börn á hlaupum, sölumenn og gamalmenni tala ýmist eða kalla og gera
þorpið lifandi. Meðal þess sem fyrir augu ber eru börn að leik í vefnað-
arstofu foreldra sinna, brúðurnar eru gerðar af færustu hagleiks-
mönnum og skúlptúristum. Markaðstorg, fiskveiðimenn, trésmiður, fjöl-
skylda við eldstæði, allt þetta og fleira ber fyrir augu gesta með tilheyr-
andi hljóðum og jafnvel er lykt fyrir hvert sýningaatriði, sem vagnarnir
fara framhjá. Það voru engu ómerkari menn en tæknimenn Alien-
kvikmyndarinnar kunnu, sem sáu um þá hlið mála. Á seinni hluta
sýningarinnar renna vagnarnir í gegnum svæði þar sem sýnt er hvernig
unnið var að uppgreftrinum og sérstakt loftræstikerfi verndar þá hluti
sem enn eru til staðar, með því að halda rakstiginu réttu. í lokin hefur
rannsóknarstofa verið endursköpuð sem sýnir hvernig rannsóknarmenn
flokkuðu og greindu fornminjarnar.
Hið sérstæða við Jórvíkursýninguna er hvernig tekist hefur að blanda
saman hinum gamla tíma og nútímatækni, sem kemur réttum boðskap
og fræðslu til skila. „Sýningin er varanlegt menningarlegt framlag til
Jórvíkurborgar nútímans og reyndar alheims," sagði Magnús Magnús-
son einhverju sinni og eru það orð að sönnu.
G.R.
\ íkingasvningin í Jórvík:
Endursköpun
á lifnaðarháttum
víkinga fyrir
10 öldum síðan
Gestir á sýningunni feröast í sérstökum vögnum, sem kafn innbyggt hátaiarakerfi, sem lýsir því sem fyrir angn ber.
Hér sést hótelstjóri Town Honse hótelsins í York, Rkhard Hind, skoóa aðfarir vikinga viö fley sitt
Á útimarkaÓL Húsin eru öll samskonar og rannsóknarmenn gátn sér til um, eftir að hafa fnndió stoðir og aórar leifar
bygginga f rökum jarðvegi Coppergate-svæóisins.