Morgunblaðið - 05.09.1985, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. SEPTEMBER 1985
5
Sum ummæla Þor-
steins gætu valdið
misskilningi
— segir Jónas H. Haralz bankastjóri
MORGUNBLAÐIÐ hefur leitað til Jónasar H. Haralz bankastjóra Lands-
banka íslands og beðið hann að segja álit sitt á ummælum Þorsteins Páls-
sonar formanns Sjálfstæðisflokksins á þingi Sambands ungra sjálfstæðis-
manna um síðustu helgi um íslenskt peningakerfi o.fl.
„Ummæli Þorsteins Pálssonar hefðu vanrækt skyldur sínar gagn-
bera vott um skilning hans á þróun
íslenskra peningamála. Ég er honum
einnig sammála um þá stefnu, sem
farsælust yrði þegar horft er fram
á við. Á hinn bóginn gætu sum
ummæla hans valdið misskilningi,
eins og oft vill verða þegar um-
fangsmiklu efni eru gerð skil í stuttu
máli,“ sagði Jónas.
„í raun er sagan ekki hálfsögð
þegar peningakerfinu hér á landi er
lýst sem vanþróuðu og stððnuðu.
Meginatriðið er að neikvæðir raun-
vextir á verðbólgutímum skertu
umráðafé banka og sparisjóða um
einn þriðja til helmings og eyddu
eigin fé þeirra að verulegu leyti. Við
þessu gátu bankar og sparisjóðir
lengi vel ekki brugðist vegna þröngr-
ar löggjafar og opinberrar vaxta-
stefnu sem ætlað var að styðja at-
vinnuvegina og þá einkum land-
búnað og sjávarútveg, en hafði gagn-
stæð áhrif þegar til lengdar lét. Nú
eru jákvæð áhrif breyttrar vaxta-
stefnu æ greinilegar að koma í ljós
í auknum sparnaði. Þá kemur það
hins vegar til sögunnar að miklir
erfiðleikar atvinnuveganna og þá
ekki síst landbúnaðar og sjávarút-
vegs hafa orðið þess valdandi að
þeir geta ekki staðið skil á því mikla
fjármagni sem í þeim hefur verið
bundið nema á löngum tíma. Bank-
arnir og þá ekki síst rikisbankarnir,
sem ætlað hefur verið að styðja
einmitt þær atvinnugreinar sem nú
eru verst á vegi staddar, eru því
ekki í stakk búnir til að greiða götu
þeirra nýjunga í atvinnurekstri,
hvort sem er í gömlum eða nýjum
greinum, sem nú er svo brýn þörf á.
Þetta er mikið áhyggjuefni.
Þau orð Þorsteins Pálssonar að
peningakerfið hafi „snúið öndvert
við einstaklingunum", mætti túlka á
þann veg að bankar og sparisjóðir
Úrkoma ágústmánaðar
á Snæfellsnesi:
15 sinnum
minni en í
fyrra
vart einstaklingum eða beinlínis
verið þeim fjandsamlegir. Ég hygg
þó ekki að hann eigi við þetta, heldur
það að sú stefna sem fylgt hefur
verið í peningamálum samkvæmt
opinberum fyrirmælum hafi síður
en svo verið einstaklingum til góðs.
Bankar og sparisjóðir hafa að sjálf-
sögðu eftir getu reynt að mæta
þörfum einstaklinga, enda er megin-
hluti þess sparifjár sem þeir hafa
yfir að ráða frá þeim kominn. Þeir
hafa hins vegar verið bundnir í báða
skó, annars vegar af vaxtastefnunni,
en hins vegar af þörfum þeirra at-
vinnuvega sem velgengni einstakl-
inga byggist á. Vandratað er í þessu
efni og ekki eru mörg ár síðan að
bankarnir, og þá ekki síst ríkis-
bankarnir, lágu undir sérstöku
émæli stjórnvalda fyrir að lána
einstaklingum of mikið fé.
Þá er hætt við því að ummæli
Þorsteins Pálssonar um vanþróað
og staðnað peningakerfi verði túlkuð
á þann veg að litlar framfarir hafi
að undanförnu orðið í þessum grein-
um. Það á hann áreiðanlega ekki við
heldur hitt að frekari þróunar sé
þðrf. Sannleikurinn er auðvitað sá
að meiri breytingar hafa undanfarið
orðið f islenskum peningamálum á
fáum árum heldur en í hálfa öld á
undan. Bankar og sparisjóðir bjóða
upp á margvíslega þjónustu, sem
ekki þekktist áður og sjá um greiðsl-
ur og viðskipti innalands og erlendis,
sem enginn vegur var áður til að
annast. En betur má ef duga skal.
Því má heldur ekki gleyma að ströng
lagafyrirmæli hafa beinlínis komið
f veg fyrir það að bankar og spari-
sjóðir beittu sér fyrir merkum nýj-
ungum. Frumkvæðið hefur þess
vegna orðið að koma annars staðar
að. Þróun verðbréfamarkaðar er
skýrasta dæmið af þessu tagi.“
Að lokum sagði Jónas H. Haralz:
„Mikilvægast er í þessum efnum sem
öðrum að horfa fram á við í ljósi
reynslu liðins tíma. Ræða Þorsteins
Pálssonar ber glöggan vott um ríkan
skilning hans á þessu. Sá skilningur
er hins vegar síður en svo ennþá
orðinn almenningseign. Þess vegna
verður að fara með gát í því umbóta-
starfi sem framundan er.“
NYTT FRA
MITSUBISHI!
Í986 árgerðirnar verða
kynntar um helgina
Þá sýnum við:
__ I AMfCD _____
— LANCER STATION —
— TREDIA 4WD - ALDRIF -----
— COLT —
— GALANT —
— PAJERO • BENSÍN/TURBO DIESEL —
— PAJERO SUPERWAGON • BENSÍN/TURBO DIESEL —
— L 300 4WD - SENDIBÍLL/MINI BUS -
— L 300 - SENDIBÍLL/MINI BUS -
— L 200 - PALLBÍLL • BENSÍN/DIESEL -
BÍLARNIR, SEM SELJAST MEST,*
ERU FRÁ MITSUBISHI.
— 50 ára reynsla í faginu—
* Samkv. skýrslu Hagstofu íslands
HEKLA HF
J Laugavegi 170-172 Sími 21240
Botr í MiklahollshrepRÍ, 2. aeptember.
ENNÞÁ leika um vanga okkar hér á
Surtur og Vesturlandi sólardagar,
þótt lofthiti hafi nú mikið minnkað,
enda liðinn höfuðdagur, dagurinn
sera við í þessum landshluta trúðum
að mundi breyta til batnandi og betri
tíðar síðastliðin þrjú sumur. Sannar-
lega rættust þær óskir stundum, aldr-
ei þó eins og í fyrra, því segja má að
allt frá höfuðdegi 1984 og til þessa
höfuðdags sem nú er nýliðinn, hafi
veðrátta verið óvenju mild og okkur
hagstæð á allan hátt.
Urkoma ágústmánaðar nú var
15,8 millimetrar, en í fyrra rigndi
hér 230 millimetrum f sama mán-
uði. Nokkuð hefur verið talað um
að í sumum sveitum sé farið að
bera á vatnsskorti vegna þurrka en
ekki held ég að hér sé nein veruleg
hætta með vatnsleysi, þó ár og læk-
ir hafi minnkað verulega. Þó vil ég
geta þess, einkanlega fyrir burt-
flutta Snæfellinga, að fossarnir í
Kleyfá, Hamarsfoss og Valafoss,
eru nú mjög fyrirferðarlitlir, sá
síðarnefndi sést tæplega.
Nú er verið að fylla hér að brún-
um, sem búið er að byggja hér í
sumar. Verktakarnir við þetta verk
eru frá Heiðarholti og Böðvars-
holti. Bn dálítið finnst okkur
undarleg ráðstöfun hjá Vegagerð-
inni að brýrnar yfir Grímsá og
Fáskrúð eru með tvöföldum akrein-
um, en brúin á Laxá er bara með
einni akgrein. Getur hún ekki orðið
slysagildra fyrir umferðina, þar
sem breiddin er aðeins fyrir einn
bíl. Fréttaritari
OTRULEGA
LÁGT VERD
Kr. 16.000 staðgreiðsla
Afborgunarskilmálar
KÆLI- OG FRYSTISKAPAR
Samt. stærö: 260 I.
Frystihólf: 45 I.
Hæð: 145 sm. Breidd 57 sm.
Dýpt: 60 sm.
Vinstri eöa hægri opnun.
Fullkomin viögeröa-
og varahlutaþjónusta.

v/sa

Heimilis- og raftækjadeiid.
HEKIAHF
LAUGAVEGI 170-172 SÍMAR 11687 21240