Morgunblaðið - 23.09.1986, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1986
Með N orr öna
til Færeyja
eftir Guðmund
Sæmundsson
Það var ys og þys við Seyðis-
Qarðarhöfn fimmtudagsmorguninn
19. júní sl. Farþegar, sem voru að
taka sér far með færeyska farþega-
og bflfeijuskipinu Norrönu, söfnuðu
bflum sínum í langa röð út frá af-
greiðslu Ferðaskrifstofunnar
Austfars á tíunda tímanum, meðan
aðrir óku frá borði eftir komu skips-
ins og lutu tollskoðun. Afgreiðslu-
fólkið vann sitt verk ótrúlega fljótt
og fumlaust, svo að um hádegis-
bilið skreið Norröna aftur út
Seyðisflörð með nýtt fólk og farar-
tæki innanborðs. Hinn farmurinn
varð eftir á Seyðisfirði, og tók þessi
umskipun ekki nema 3-4 klukku-
stundir. Ég hafði lagt af stað frá
Reykjavík með fjölskyiduna á bfl
að morgni 16. júní og ókum við
síðan sunnan jökla til Seyðisfjarðar
á þremur dögum. Við vorum ekkert
að flýta okkur því þetta er skemmti-
leg leið, sögurík og fögur, ekki síst
þegar vel viðrar. Sömu sögu er einn-
ig að segja um nyrðri leiðina, en
hana fórum við til baka. Með Nor-
rönu lögðum við því lykkju á leið
okkar út af íslenska hringveginum
og tókum Færeyjar með inn í ferða-
lagið. Það er einmitt þessu góða
skipi Smyril-Line að þakka, að
maður getur skroppið með bflinn
sinn í sumarleyfínu til Færeyja,
Noregs eða Danmerkur, eins og
ekkert sé. Þannig tengir Norröna
ísland við umheiminn með vikuleg-
um ferðum mánuðina júní, júlí og
ágúst ár hvert. Þessi bflvegur okkar
til Evrópu er reyndar búinn að vera
opinn á annan áratug, aðeins einu
ári skemur en hringvegurinn um
landið — ótrúlegt en satt. Norröna
er því sannkallað óskabam
íslenskra bfleigenda, þó að þjóðem-
ið sé færeyskt. Enn á ný er Seyðis-
fjörður því kominn í þjóðbraut
samgangna á sjó, eins og var á
dögum Ottós Wathne. Eftir að hann
settist að á Seyðisfirði, um 1880,
komust fljótlega á gufuskipasigl-
ingar milli Austfjarða og útlanda,
en fyrsta gufuskip Wathne,
„Miaca", var skrásett á Seyðisfirði
í nóvember 1886, eða fyrir einni
öld, og er það jafnframt fyrsta
vélknúna skipið sem skráð er á ís-
landi. Skær hljómur skipslúðurs
Norrönu bergmálaði í kveðjuskyni
um sólbjartan hamrasal Seyðis-
Qarðar, og 15 stunda sigling til
Færeyja var hafin. Margt rifjaðist
upp við að vera kominn á skipsfjöl
á ný og finna æðaslátt skipsins,
þegar vélamar taka að knýja það
út lognsléttan Qörðinn. Síðast fór
ég í siglingu með Gullfossi Eim-
skipafélagsins um þetta leyti fyrir
tuttugu árum. Þá var ferðinni einn-
ig heitið til Þórshafnar í Færeyjum
með um eitt hundrað Færeyinga
innanborðs. Þeir höfðu verið á vetr-
arvertíð sunnanlands en nú er öldin
önnur. Enginn Færeyingur kemur
lengur til Islands í atvinnuleit. Það
gerir hinn mikli launamunur land-
anna en um þessar mundir em allt
að þrisvar sinnum hærri laun í
Færeyjum.
Nú þegar flugvélar geysast milli
Islands og nágrannalandanna á
svipuðum tíma og tekur að snæða
góða máltíð, sýnist það merkilegt,
að nokkur skuli taka sér far með
skipum yfir úthafið og það frá öðm
landshomi en Reykjavík er á.
Reynslan er hins vegar sú, að far-
þegaskip, sem jafnframt geta flutt
■ bfla, em notuð til hlítar í hverri
-fqrð yfir sumartímann. Þetta hafa
.Færeyingar sýnt og sannað síðast-
-Jiðin 12 ár með ferðum Rmyrils til
Sey8is§arðar árin 1975-1982' og!
Norröna 1983 og síðan.
„Hvílík vellíðan að
finna hæga hreyf ingn
skipsins o g renna bjór
úr glasi í vinahópi og
góðri stemmningu með-
an Austfjarðafjöllin
blána í fjarlægðinni."
Aðalhvatamennimir að þessum
ferðum hingað em þeir Jónas
Hallgrímsson frkvstj. og eigandi
Austfars á Seyðisfirði og Óli
Hammer framkvstj. Smyrilline, en
hann er búsettur í Þórshöfn í Fær-
eyjum. Jónas var bæjarstjóri á
Seyðisfirði, þegar þessar ferðir
komust á 1975. Ef ég man rétt,
heyrðust þær raddir hér um það
leyti sem Smyril-ferðimar hófust,
að ógerlegt væri að halda úti far-
þegaskipi með hagnaði til siglinga
milli íslands og annarra landa.
Auðvitað þarf dugnað og forsjálni
við slíkan rekstur, en hann hafa
Óli Hammer, framkvæmdastjóri
Færeyingar til bmnns að bera. í
fyrstu ferð sinni til íslands, 12. júní
1975, flutti Smyrill til Seyðisfjarðar
10 bíla og 47 farþega, en til baka
fóm 37 bílar og 110 farþegar, flest
íslendingar, sem vildu ferðast á sjó
og hafa eigin bíl meðferðis, árið
áður — þjóðhátíðarárið 1974 — var
ekkert farþegaskip í fömm frá ís-
landi. Sannaðist hér sem oftar, að
mjór er mikils vísir, því um haustið
hafði Smyrill flutt um sjö þúsund
farþega. Að sögn þeirra Óla Hamm-
er og Jónasar Hallgrímssortar, sem
báðir em með skipinu í þessari ferð,
hefur frá byijun verið stöðug aukn-
ing ferðamanna á þessari leið, og
upp úr 1980 var svo komið að
Smyrill einn annaði ekki flutning-
unum svo að grípa þurfti til systur-
skipsins Teistunnar, þegar
annasamast var. Þess vegna var
ráðist í kaupin á Norrönu og stofn-
un Smyril-Line 1983 með það fyrir
augum að tryggja sem best sam-
göngur milli Islands, Færeyja,
Hjaltlands, Noregs og Danmerkur.
Hluthafar félagsins em um fímmt-
án hundmð talsins, þar af eitt
hundrað íslenskir. Óli Hammer hef-
ur veitt félaginu forstöðu frá
byijun, en hann var yfirstýrimaður
á Smyrli í fyrstu íslandsferðinni
1975 og síðan skipstjóri á sama
skipi öll sumrin 1975-82, sem það
var í fömm hingað. Sumarið' 1985
flutti Norröna 53 þúsurtd farþega
á þeásari leið og gert er ráð fyrir
mikilli aukningu í sumar. Flestir
farþeganna em færeyskir, en þjóð-
verjar em í öðm sæti og fara 98%
þeirra til íslands. Síðan koma ís-
lendingar, Danir og Norðmenn.
Árið 1985 varð 4,4 millj. danskra
króna hagnaður af rekstrinum og
reiknað er með enn betri afkomu á
þessu ári. Heimahöfn Norrönu og
aðalstöðvar Smyril-Line em í Þórs-
höfn í Færeyjum. Á skrifstofunni
þar vinna um 20 manns yfír sumar-
tímann en þeim er fækkað um
helming á vetuma. Helstu umboðs-
aðilar em: Ferðaskrifstofa ríkisins
og Ferðaskrifstofan Austfar á ís-
landi, Smyril-Line Norge í Bergen,
Smyril-Danmark í Kaupmannahöfn
og Smyril-Line Lerwick á Hjalt-
landi. Einna erfíðast er að afla
Norröna vetrarverkefna en þó hefur
það gengið þokkalega fram að
þessu. Vetuma 1983/84 og
1984/85 var skipið leigt til flutn-
inga á Eystrasalti. Síðastliðinn
vetur var Norröna leigð dönskum
stjórnvöldum og notuð til að hýsa
flóttafólk í Kaupmannahöfn, og í
haust verður hún leigð til flutninga
á Nató-hermönnum milli Plymouth
og Hjaltlands um einhvem tíma.
Norröna er mikið skip, 7.838
brúttórúmlestir að stærð, smíðuð í
Þýzkalandi 1973. Hún er 389 fet á
lengd og knúin 4x4000 hestafla
Stork Werkspoor-dísilvélum. Skipið
er búið öllum nýjustu og fullkomn-
ustu siglingatækjum þar á meðal
tölvustýrðum stöðugleikabúnaði til
siglinga á Norður-Atlantshafi.
Ganghraði er að jafnaði um 20
sjómílur á klukkustund við sæmileg
veðurskilyrði. Þannig tekur það
Norrönu 15 stundir að sigla milli
Seyðisfjarðar og Þórshafnar, 30
stundir frá Þórshöfn til Hanstholm
í Danmörku, 12 stundir frá Þórs-
höfn til Hjaltlands og aðrar 12
stundir þaðan til Bergen í Noregi.
Skipið getur flutt 250-260 bíla í
ferð og hefur rúm fyrir 930 far-
þega. Meira en helmingur farþega-
klefanna er búinn baði og salerni.
I salarkynnum skipsins eru sæti
fyrir rúmlega 1.000 manns. Mér
finnst Norröna vera í sérflokki
þeirra skipa sem ég hef ferðast
með. Góð og þægileg salarkynni
sem skiptist í borðsal, teríu, reyksal
og bar. Um borð eru versianir sem
selja margvíslegan vaming. Rúm-
góðir svefnklefar og öll þjónusta
er eins og best verður á kosið. All-
ur við'urgemingur í mat er mjög
góður og ódýr, sé miðað við svipaða
þjónustu á íslenskum hóteium.
Siglt út Seyðisfjörð
Kalda borðið í Norrönu er eftir-
minnilega gott og gefur samskonar
borði sem svo mjög var rómað um
borð í Gullfossi — og talinn var
hápunktur íslenskrar hótelmenn-
ingar á sínum tíma — ekkert eftir.
Stærsti kostur sjóferðar fyrir þann
sem getur notið hennar í ríkum
mæli er sá, að hvíld verður nánast
hvergi eins fullkomin. Hvílík vellíð-
an að fínna hæga hreyfíngu skips-
ins og renna bjór úr glasi í vinahópi
og góðri stemmningu meðan Aust-
fjarðafjiillin blána í fjarlægðinni.
Sólstöðumar, slungnar töfrum;
þessi undarlegi tími hins norræna
sumars, þegar albjart er um hauður
og haf allan sólarhringinn. Talið
berst að farþegasiglingum milli ís-
lands og nágrannalandanna, eink-
um milli Austíjarða og Norður-
landa. Á samri stundu koma mörg
nöfn manna, skipa og útgerðarfé-
laga upp í hugann. Nú var orðið
albjart í tvennum skilningi. Þess
vegna er heillandi að sitja í nota-
legu andrúmslofti og rifja upp bæði
nýja og gamla sögu siglinganna á
þessari leið meðan Norröna öslar
ölduslóð Norður-Atlantshafsins í
áttina til Færeyja.
í áratugi urðu litlar breytingar í
reglubundnum farþegasiglingum
milli Islands, Færeyja og annarra
Norður-Evrópulanda. Lengsta sögu
þeirra siglinga á Sameinaða gufu-
skipafélagið danska D.F.D.S., en
skip þess hófu áætlunarsiglingar til
Færeyja og íslands 1867. íslands-
siglingar félagsins lögðust niður
haustið 1969. Á þessu tímabili
komu nokkur skipafélÖg við sögu
önnur en Eimskipafélag. ísjands,
sem veittu Sameinaða samkeppni,-
og sturtdum allmikla. Má þar helst
nefna: Ottó Wathne á Seyðisfirði,
sem síðar varð O.W. Arvinger
1894-1911; Þórarinn E. Tuliníus
og Thore-félagið 1896-1915; Berg-
enska gufuskipafélagið B.D.S.
1908-1940 og 1947; Vestlandske
Lloyds 1905-1906 og Skipaútgerð
ríkisins 1946 og 1954-1966. Reglu-
bundnar gufuskipasiglingar milli
Danmerkur, Færeyja og Islands
áttu sér þó lengri sögu eða frá ár-
inu 1858 að dönsk stjómvöld sömdu
við Skipafélag Koch & Henderson
um siglingarnar með gufuskipinu
Victor Emanúel, sem síðar hlaut
nafnið Arcturus, og var 472 brúttó-
rúmiestir að stærð. Áður voru
seglskip í þessum ferðum. Það
síðasta þeirra, Sölöven, fórst með
áhöfn og farþegum undir Svörtu-
loftum á Snæfellsnesi í nóvember
1857.
Áætlunarstrandferðir hófust hins
vegar við ísland á vegum stjóm-
valda árið 1876 með gufuskonnort-
unni Díönu, sem var eign danska
flotans og um 600 brúttórúmlestir
að stærð. Á þessum tíma höfðu
danskir skipstjórar illan bifur og
ótrú á strandsiglingum hér við land.
Kom þar margt til; hafnleysi, ófull-
komin sjókort, landið vitalaust, og
síðast en ekki síst var það hafísinn
sem dönsku sjómennimir óttuðust.
Það voru því danskir sjóliðsforingj-
ar og íshafsfarar sem völdust til
fyrstu strandsiglinga við ísland, til
dæmis Wandel, Hovgaard o.fl. Árið
1876 fór Díana tvær strandferðir,
en 1877—79 fór hún þrjár ferðir
hvert ár. Ferðatilhögun Díönu var
á þá lund að skipið hóf hverja ferð
frá Kaupmannahöfn og lauk henni
þar. Díana lagði af stað í fyrstu
strandferðina frá Kaupmannahöfn
11. júní 1876 og kom á leiðinni við
í Granton í Skotlandi og Þórshöfn
í Færeyjum. Þaðan hélt skipið beint
til Seyðisfjarðar. Eftir skamma við-
dvöl á Seyðisfirði — um þetta leyti
fyrir eitt hundrað og tíu ámm —
sigldi Díana norður og vestur fyrir
land til Reykjavíkur, með viðkomu
á Raufarhöfíi, Akureyri, Skaga-
strönd, ísafírði og í Stykkishólmi.
Áætlaður komudagur Díönu til
Reykjavíkur var 30. júní. Þaðan
hélt skipið sömu leið til baka, hinn
11. júlí, með viðkomu á sömu stöð-
um nema Raufarhöfn, en hún var
felld niður í áætlun vegna grynn-
inga. Frá Seyðisfirði hélt Díana
aftur til Kaupmannahafnar og Iagði
leið sína sem fyrr um Færeyjar og
Skotland. Þessar fyrstu strandferð-
ir við ísland gengu nokkuð greið-
lega og komu fljótlega að góðum
notum. Helsta óánægja með ferðir
Díönu var að skipið skyldi ekki
koma við í norskri höfn, þar sem
nokkur viðskipti vom þá hafin milli
landanna. Alþingi og ríkissjóður
veittu 20 þúsund kr. styrk til þess-
ara tilraunastrandferða, en árið
1880 tók Sameinaða að sér bæði
millilanda- og strandferðirnar með
nýjum samningi við stjórnvöld.
Auk áðurnefndra skipa urðu
mörg önnur víðþekkt hér ásamt
stjórnendíum þeirra. Má þár nefna
Laum, Vestu, Botníu, íslandið og
Jónas Hallgrímsson, eigandi Austurfars á Seyðisfirði