Morgunblaðið - 28.09.1986, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. SÉPTEMBER 1986

1
of hægfara af ýmsum ástæðum.
Þá vil ég sérstaklega nefna hring-
orminn og harma afdrif þeirra
frumvarpa sem í 2 ár í röð hafa
verið lögð fyrir alþingi um selveiðar
og verður að ná samkomulagi um
afgreiðslu á því máli, því það skipt-
ir fiskvinnsluna verulegu máli. Eitt
er það sem ég vil nefna sérstaklega
án þess að ræða það frekar en það
eru hvalveiðamar og aðgerðir ann-
arra þjóða, einkum fjölmargra
Bandaríkjamanna í þeim efnum.
Af þessu máli og framvindu þess
hef ég miklar áhyggjur.
Sem betur fer hefur afli á Is-
landsmiðum aukist bæði að magni,
verðmæti og gæðum. Engu að síður
stöndum við frammi fyrir þei.
staðreynd að fiskimið okkar ei.
ekki ótæmandi auðlind, enda ber
okkur að nýta þau með það fýrir
augum að taka mið af lífsskilyrðum
í sjónum á hverjum tíma. Astand
og horfur í þeim efnum lofa nú
góðu. Hrygning, átuskilyrði og hiti
sjávar gefa okkur vonir um meiri
afla. Álit margra fiskimanna okkar
er að nýta megi betur markaðsað-
stæður með aukinni veiði og betri
vinnslu sjávarafla.
Það er orðið of mikið af sérfræð-
ingum og stofnunum sem hafa tekið
í sínar hendur að skammta
, lífsbjörgina og raska á hræðilegan
hátt búsetuskilyrðum fólksins í
þessu landi. í flestum tilvikum er
hér um að ræða menn sem aldrei
hafa nálægt sjávarútvegi komið en
gera sig breiða og segja öðrum fyr-
ir verkum og annars vegar eru þeir
sem taka sitt á þurru þó á móti
blási í afkomu þessarar atvinnu-
greinar.
Því er ekki að neita að fjölmarg-
ir hafa haft hom í síðu þess fyrir-
komulags sem er á útflutningsversl-
uninni. Við í viðskiptaráðuneytinu
höfum oft orðið að heyra að við
séum varðhundar hinna voldugu og
stóru, ekki síst SH og Sambands-
ins. í því smabandi er vísað til þess
að aðeins þremur aðilum hefur verið
heimilað að flytja freðfisk til Banda-
ríkjanna og tveimur til Sovétríkj-
anna.
Ein samtök fara svo að segja
með allan útflutning á saltfiski,
síldarútvegsnefnd fer alfarið með
allan útflutning á saltsíld sam-
kvæmt sérstökum lögum. Aðildar-
félagar Sölustofnunar lagmetis
mega ekki flytja út í gegnum aðra
útflytjendur, án hennar leyfís. Út-
flutningur á skreið hefur verið á
fárra manna höndum.
í ljósi þeirrar umræðu sem verið
hefír undanfarið um fijálsræði í
verslun hlýtur skipulag útflutnings-
ins að koma til skoðunar.
Það verður að vera keppikefli
okkar allra, að útflutningsverslunin
skili sem mestum tekjum í þjóðar-
búið. Finni menn leiðir til að auka
hagkvæmni í þessum viðskiptum
og þá um leið þjóðartekjurnar, ber
að athuga alla slíka kosti og vil ég
ekki loka þar öllum dyrum.
Það verður að gjalda varhuga við
að ánetjast einföldum kennisetning-
um um útflutning okkar og fískveið-
ar, því að oft eiga þessar
kennisetningar sér ekki stað í veru-
leikanum og láta reynslu og
raunhæfa þekkingu ráða ferðinni
og kasta ekki fyrir róða ráðlegging-
um þeirra manna sem lengst og
bezt hafa unnið að því að byggja
upp útflutningsverzlun íslendinga.
Þá er það kvótinn
Ég er andvígur kvótakerfinu. Það
á við um það kerfi sem önnur slík
að mönnum getur sýnst á gefnum
tíma ráð að beita slíku kerfí, en
staðreyndin er sú að þau leiða ævin-
lega til ófarnaðar. Menn eru sífellt
að laga þessi kerfí, þangað til að
þau eru orðin þvílíkur frumskógur
að menn ná þar ekki áttunum, held-
ur taka að snúast í kringum sjálfa
sig og einstök tré.
Kvótakerfið er að verða ámóta
og haftakerfið í innflutningi á sjötta
áratugnum, þegar menn gátu lifað
góðu lífí með því að selja innflutn-
ingsleyfí, sem þeir gátu kríað út.
Ég ætla ekki að nefna einstök
dæmi, sem sögur eru af og ég tel
ekki allar úr lausu lofti gripnar, um
það að menn hafí selt kvóta í stað
þess að gera út skipin sem fengu
kvótann. Á allra vitorði er til dæm-
is að rækjuverksmiðjur borga rækju
með þorskkvóta. Ég ætla aðeins að
styðja mál mitt með dæmi, sem ég
hef sjálfur kannað og það er um
sölu fiskiskipta milli héraða, þar
sem kvótakerfið verkar þvert á
stefnu ríkissjómarinnar í verð-
bólgumálunum.
Það er eftirtektarvert að á sama
tíma og verðbólga fer ört minnk-
andi í landinu og húseignir, vélar
og tæki lækka fremur en hækka,
þá eru ákveðnar eignir sem hækka
svo stórkostlega að undrun sætir.
Ég hef fyrir mér dæmi um sölu
á 5 fiskibátum á undanfömum
mánuðum. Þessir fiskibátar voru til
samans að stærð 413 lestir, meðal-
aldur þeirra var 14,4 ár, með því
að reikna þetta ár til enda. Sölu-
vert þessara 5 báta, sem eru 413
brúttó samtals, var hvorki meira
né minna en 104 milljónir króna. Á
sama tíma vom til sölu tvö kaup-
skip, meðalaldur þeirra hinn sami,
eða um 15 ár. Þessi kaupskip bæði
átti að selja fyrir 33,5 milljónir. En
brúttó lestartala þeirra er 1748 lest-
ir. Það er allmikill munur á hvort
verið er að selja kaupskip eða fiski-
bát hér á milli héraða í landinu, og
til gamans skal ég geta þess að
minna kaupskipið sem ég nefndi
er 241 tonn og var tilboðið 13 millj-
ónir 230 þúsund, en stærsti bátur-
inn sem ég var að miða við af
þessum 5, hann er 247 tonn, aldur
hans er 5 árum hærri en aldur kaup-
skipsins en söluverðið er 41 milljón
á móti 13 milljónum 230 þúsund.
Segi menn svo að kvótinn hafi
ekki verðbólguáhrif. Þegar að því
kemur að skerða rétt manna til
veiða og vinnslu sem óhjákvæmilegt
kann að reynast um tíma í vissum
tilfellum, leggur það stjórnvöldum
mikla ábyrgð á herðar.
Sú stýring sem viðgengist hefur
síðastliðin ár með úthlutun kvóta á
fískiskip er að mínu mati stór-
hættulegt víxlspor. Sú miðstýring
sem þetta fyrirkomulag hefur í för
með sér er mér algjörlega á móti
skapi. Kvótakerfíð stuðlar hvorki
að hagkvæmni í veiðum né góðri
meðferð á afla. Það er mitt álit að
þessi mál verði að taka upp á nýjum
grunni, þótt ég sé ekki þar með að
taka undir tillögur að færa kvótann
frá útgerð til fiskvinnslu.
Það eru hvorki fískiskip né físk-
vinnslufyrirtæki sem eiga fiskinn í
sjónum heldur er hér um að ræða
sameign þjóðarinnar allrar.
Ég hefi við ýmis tækifæri gagn-
rýnt núverandi fiskveiðistefnu og
stend við ftllt sem ég hef sagt í því
sambandj."
Framsóknarkerfið
Þá er eftir sú spuming, Matthías
Bjarnason, sem margir hafa spurt
sig. Kom sú villa yfir ykkur, for-
kólfa Sjálfstæðisflokksins, sem
mest getur orðið með mönnum, að
ykkur sýndust árnar renna upp í
móti, þegar þið afhentuð Framsókn-
arflokknum sjávarútvegsráðuneyt-
ið? Munduð þið enga sögu þess
flokks í sjávarútvegsmálum? Ætlið
þið að láta Framsóknarflokkinn
leika sjávarútveginn eins og land-
búnaðinn, festa hann í Framsóknar-
kerfi?
„Um þetta vil ég segja: Ég mun
beita mér fyrir því í stjómar-
myndunarviðræðum, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn er riðinn við,
að flokkurinn geri ákveðna
kröfu um að fá sjávarútvegs-
ráðuneytið í sinn hlut.“
Höfundur er rithöfundur.
STÁLVÍRAR
GRANNIR - SVERIR -
MARGAR GERÐIR
KAÐLAR
LANDFESTARTÓG
FISKIHNÍFAR
STÁLBRÝNI
FÓTREIPISKEÐJA OG ALLS
KONAR KEÐJUR
AKKERIOG DREKAR
BJARGHRINGIR OG VESTI
SKOÐUNARBÚNAÐUR
ÍÖLLSKIPOGBÁTA
☆
BRUNATENGI
BRUNASLÖNGUR
ABA-SLÖNGUKLEMMUR
VERKFÆRA-
ÚRVALFRÁ
vm
KONGSBERG
RECORD
MÚRARAVERKFÆRI
BORAR ALLSKONAR
SMERGELSKÍFUR
BRÝNI
SMUROLÍUKÖNNUR
ÁHELUNGARKÖNNUR
TRÉSMÍÐAVERKFÆRI
RÖRLAGNA-
VERKFÆRI
☆
MÁLNING OG LÖKK
ALLIR LITIR OG ÁFERÐIR Á
VEGGI, GÓLF, GLUGGA,
VINNUVÉLAR OG SKIP.
HITAÞOLINN LAKKÚÐI,
MARGIR LITIR.
BLAKKFERNIS.
HRÁTJARA - CARBOLÍN
POLYFILLA
FYLLINGAREFNI
FLAGGSTANGIR -
8METRA
FLAGGLÍNUR OG
HÚNAR
ÍSLENSKIR FÁNAR
FLESTIR ÞJÓÐFÁNAR
☆

STILL-LONGS
ULLARNÆRFÖT
NÆLONSTYRKT
DÖKKBLÁ FYRIR
BÖRN OG FULLORÐNA
SOKKAR
MEÐ TVÖFÖLDUM BOTNI
REGNFATNAÐUR
KULDAFATNAÐUR
VINNUFATNAÐUR
VINNUHANSKAR
OLÍUOFNAR
BORÐLAMPAR
HENGILAMPAR
VEGGLAMPAR
GASLUKTIR
OLÍUHANDLUKTIR
OLÍULAMPAR
GÚMMÍSLÖNGUR
V*—2“
PLASTSLÖNGUR
GLÆRAR MEÐ OG ÁN
INNLEGGS
SLÖNGUKLEMMUR
BRUNASLÖNGUR
SLÖNGUTENGI
BÓMULLARGARN
HVÍTTIRÚLLUM
FLEIRISVERLEIKAR
NÆLONGARN
FLEIRI SVERL.
SNÚRUR
FLÉTTAÐAR
INDVERSKAR
KÓKOSDYRA
MOTTUR
5 STÆRÐIR
GÚMMÍMOTTUR
MOTTUGÚMM
NETDÚKUR
UNDIR MOTTUR
MÁLNINGARÁHÖLD
RÚLLUR, PENSLAR, MÁLNINGARBAKKAR OG
SKÖFUR - OG ALLT ANNAÐ SEM TIL ÞARF
M.A. ÁLTROPPUR OG STIGAR, MARGAR
STÆRÐIR
Ánanaustum, Grandagarði 2, sími 28855.
.«