Morgunblaðið - 28.09.1986, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 1986
Höfundur, Ragnar Amalds, ásamt leikstjóranum Brynju Benediktsdóttur og leikurum.
Lilja Þórisdóttir í hlutverki
Theodóru Thoroddsen.
Mannleg örlög* í
snyrtilegnm umbúðum
Sviðsmynd úr Uppreisn á ísafirði: Eríingur Gíslason (Þorvaldur læknir) Jóhann Sigurðarson (Jens-
en kaftein), Róbert Amfinnsson (Magnús Stephensen, landshöfðingi), Helgi Skúlason (Grímur
Thomsen) og Randver Þorláksson (Lárus H. Bjarnason).
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
Þjóðleikhúsið:
Uppreisn á ísafirði
eftir Ragnar Amalds.
Hljóðmynd: Hjálmar H. Ragn-
arsson.
Lýsing: Páll Ragnarsson.
Leikmynd og búningar: Sigur-
jón Jóhannsson.
Leikstjóri: Brynja Benedikts-
dóttir.
Árið 1892 var Skúli Thorodd-
sen sviptur sýslumannsembætti
sínu á ísafírði fyrir meint mistök
í starfí. Skúlamálið svokaliaða
snerist að mest um Sigurð nokk-
um skurð sem grunaður var um
morð og var Skúli gagnrýndur
fyrir hvemig hann tók á þessu
máli. Magnús Stephensen lands-
höfðingi hrakti Skúla úr embætti,
en fram kom síðar að hann leit á
Skúla sem pólitískan æsinga-
mann. Skúli fékk uppreisn æru í
Haestarétti 1895.
í Uppreisn á ísafírði, leikriti
Ragnars Amalds, er Skúli Thor-
oddsen fulltrúi nýrra hræringa og
æskilegra þjóðfélagsbreytinga
álfunnar, en Magnús Stephensen
aftur á móti íhaldskurfur, tals-
maður staðnaðs samfélags sem
verst af hörku þegar á að bylta
því.
Þessi mynd verður á köflum
nokkuð einföld, persónur eru þá
ýmist vondar eða góðar, litir eink-
um tveir: svart og hvítt. Þetta er
þó ekki algilt. Magnús Stephensen
er tii dæmis gæddur mannlegum
eiginleikum þótt hann sé að mestu
þræll embættis síns. Leikur Ró-
berts Amfínnssonar sem leikur
landshöfðingjann er líka með þeim
hætti að persónan fær samúð
áhorfandans.
Það hefur aftur á móti tekist
ver til með hlutverk Skúla Thor-
oddsens. Kjartan Bjargmundsson
kemst að vísu stöku sinnum sæmi-
lega frá hlutverkinu og á einum
stað vel, en þegar á heildina er
litið vantar bæði festu og þrótt í
leik hans. Sökin er þó fyrst og
fremst höfundarins.
Lárus H. Bjamason, mála-
færslumann sem sendur er vestur
til höfuðs Skúla, leikur Randver
Þorláksson. Þótt þetta hlutverk
sé mjög ýkt tekst Randver að
gæða það lífí, ekki síst þegar veik-
leikar vélmennisins koma í ljós.
Þar á danska stúlkan Diana hlut
að máli, en hana leikur Lilja Guð-
rún Þorvaldsdóttir. Henni auðnast
að gera hlutverkið eitt hið
skemmtilegasta í verkinu.
Lilja Þórisdóttir leikur Theo-
dóru Thoroddsen og gerir það af
reisn. Henni tekst að miðla þeirri
manngæsku og greind sem marg-
ir tengja minningu þessarar
merku konu. En lýsing Theodóru
er mjög á kostnað Skúla sem
höfiindurinn gerir sviplausan.
Ragnar Amalds hefur vissu-
lega boðskap að flytja í Uppreisn
á ísafírði. Boðskap sinn flytur
hann af hófsemi. Verkið nýtur
kímnigáfu höfundar, nokkur atriði
em verulega fyndin. Það er til
dæmis gaman að fylgjast með
Helga Skúlasyni í spaugilegu
hlutverki Gríms Thomsens. En
spyija má hvort þessi mynd af
skáldinu sé rétt, lét það fara frá
sér jafn lítt grundaðar athuga-
semdir og var það eins drykkfellt
og gefíð er til kynna. Það er vissu-
lega deginum sannara að leikverk
er ekki sagnfræði, en þegar kunn-
ar persónur eru leiddar upp á
svið verða þær ávallt skoðaðar í
ljósi sagnfræðinnar.
Margt er gott um Uppreisn á
ísafírði. Hugvit ræður ferðinni í
leikstjóm Brynju Benediktsdóttur
og þess er vandlega gætt að forða
verkinu frá því að verða dauflegt
um of. Þetta tekst þó ekki fylli-
lega í síðari hlutanum. Sum
atriðin eru langdregin og samtöl
vandræðaleg. Ohætt hefði verið
að gera meiri kröfur til höfundar
verksins.
Leikmynd Siguijóns Jóhanns-
sonar er í þeim anda að bregða
upp margskonar myndum án þess
að sviðið verði of flókið. Þetta var
gert af íþrótt og var sýningunni
mikill styrkur. Lýsing var sömu-
leiðis góð. Ekki fór mikið fyrir
hljóðmynd Hjálmars H. Ragnars-
sonar, en það sem mér barst til
eyma af henni var geðfellt.
Lítið varð úr séra Sigurði í
höndum Amars Jónssonar og ekki
náði Þorvaldur læknir sér á strik
þrátt fyrir góðan vilja Erlings
Gíslasonar. Meðal leikara í smærri
hlutverkum nefni ég sérstaklega
Baldvin Halldórsson í hlutverki
Nellemanns dómsmálaráðherra,
Val Gíslason í hlutverki Kristjáns
IX, Áma Tryggvason í hlutverki
hótelhaldara, Valdimar Lárusson
í hlutverki verslunarstjóra, Ragn-
heiði Steindórsdóttur sem lék
Bauju, ráðskonu Skúla og Theo-
dóm, Þorstein Ö. Stephensen sem
var Jón Alþingismaður, Emil G.
Guðmundsson í gervi skipslæknis
og síðast en ekki síst Eyvind Er-
lendsson sem lék hinn ógurlega
Sigurð skurð. Þess skal getið að
þáttur ungu leikaranna var yfír-
leitt ágætur.
Uppreisn á ísafírði er efnileg
byijun Ragnars Amalds sem al-
vöm leikritahöfundar. Verkið er
langt frá því að vera stórbrotið,
enda orkar tvímælis að rilja upp
þetta fymda mál og leggja út af
þvf með þeim hætti sem höfundur-
inn gerir. En ég geri ráð fyrir að
verkið geti orðið vinsælt. Það er
einmitt af því tagi sem nú tíðkast
svo mjög: þekktar persónur em
fyrirmyndir, þess freistað að
skyggnast inn í einkalíf þeirra og
leitað að skírskotunum til samtím-
ans.
Þetta fær svo góða meðhöndlun
leikhúsfólks sem lætur einkum
tæknikunnáttu ráða ferð. Sem
sagt mannleg örlög í snyrtilegum
umbúðum, vekur til einhverrar
umhugsunar, en er fyrst og fremst
gaman eina kvöldstund.
Leiðrétting
í frétt á bls. 18 í gær, þar sem
skýrt var frá hátíðahöldum og útg-
áfu Landssíma íslands á 80 ára
afmælinu, var rangt farið með foð-
umafn aðstoðarpóst- og símamála-
stjóra. Hann heitir Guðmundur
Bjömsson. Er beðizt velvirðingar á
þessu.
Leiðrétting
í FRÉTT í blaðinu sl. fímmtudag
um nýtt listaverk við Sigölduvirkjun
var ranghermt að verkið væri úr
áli. Það er úr ryðfríu stáli og var
unnið hjá Trausti hf.
Þessar skólastúlkur, Jónina Dögg Loftsdóttir, María Skúladóttir og
Sigrún Skúladóttir, efndu tíl hlutaveltu til ágóða fyrir Rauða kross
íslands. Þar komu inn rúmlega 1.000 krónur. Á myndina vantar
einn úr hlutaveltustjóminni, Magnús Loftsson.
Þau heita Anna Torfadóttir, Sigriður Bára Oddsdóttir og Jón Bjarni
Guðmundsson. Þau efndu til hlutaveltu til stuðnings við Rauða kross
íslands. Þar söfnuðust 156 krónur.