Morgunblaðið - 13.12.1986, Blaðsíða 78

78
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 1986
Minning:
Þuríður Guðmunds-
dóttirfrá Fagranesi
í dag er til moldar borin Þuríður
Guðmundsdóttir frá Fagranesi í
Aðaldal. Hún er jörðuð frá Grenjað-
arstaðarkirkju, kirkjunni sem hún
unni og vann svo margt gott verk.
Þuríður var orðin aldurhnigin
kona og hefði því dauði hennar
mátt koma fáum á óvart. Samt er
það svo að við sem eftir lifum stönd-
um gjaman berslq'ölduð gagnvart
dauðanum, þessari einu fullvissu
okkar um framtíðina.
Á ferð minni norður í Aðaldal í
sumar heimsótti ég Þuru á heimili
Huldu dóttur hennar í Lindahlíð.
Stundin með henni var notaleg sem
jafnan áður. Við ræddum um dag-
inn og veginn, lífið og tilveruna og
enn birtist glampinn í augunum ef
eitthvað broslegt bar á góma. Þó
duldist mér ekki að þessi ljúflingur
var orðinn ferðlúinn og heymar-
deyfan sem hafði háð Þum mörg
undanfarín ár hafði enn ágerst. Hún
gaf mér það í skyn að lfklega yrði
þetta okkar síðasti fundur. Þura
virtist reiðubúin til brottfarar og
sátt við Guð og menn.
Ég minnist þess frá bemskudög-
um að heyra föður minn tala um
Aðaidal sem „hina fögra sveit". Ég
efaðist aldrei um að ég ætti eftir
að sjá þessa sveit. Hún varð
snemma „hið fyrirheitna land“. Ég,
tíu ára telpuhnokki, varð síðan
þeirrar gæfu aðnjótandi að dvelja
sumarlangt í Fagranesi, syðsta
bænum í Aðaldal, hjá þvf góða fólki
Jónasi Guðmundssjmi föðurbróður
mínum, konu hans Þuríði Guð-
mundsdóttur og dætram þeirra
brem, Huldu, Ásgerði og Jónínu.
Sannarlega var fallegt í Fagra-
nesi. Bærinn stendur á norðurbakka
Vestmannsvatns sem gjöfult var þá
eins og nú mannanna bömum.
Vatnshlíðin upp frá vatninu að vest-
anverðu skógi vaxin og mátti oft
finna þungan skógarilminn berast
heim að bænum eftir gróðrarskúri
vorsins. Lágmóamir, sem nú hefur
að mestu verið breytt í tún, vora
eitt samfellt beijaland og mófuglar
og endur áttu sér þar öraggt varp-
land.
Ég áttaði mig á því löngu síðar
að fegurðin sem telpukomið skjmj-
aði í Fagranesi sumaríð 1948 var
ekki einungis fegurð landsins, held-
ur einnig fólkið sem byggði þetta
ból. Hjá þessu fólki var gott að
vera og gesturinn að sunnan hætti
fljótlega að vera gestur.
í minningunni er þetta sumar
samfelldur leikur og sífellt sólskin
þó að auðvitað hafi stundum rignt.
Það var líka ótrúlega bjart í Iitla
torfbænum í Fagranesi þó að
gluggamir væra hvorki margir né
stórir. Bærinn var lítill og hefur
líklega ekki náð stærð venjulegrar
tveggja herbergja íbúðar í íbúða-
blokkum nútímans. Þetta sumar
vora þar níu manns í heimili. Auk
hjóna og bama var afi, sem þá var
orðinn ellihramur og næstum blind-
ur, og tveir smiðir að smíða nýja
húsið af miklum krafti, enda skyldi
flutt í það þá um haustið. Þrengslin
vora mikil en geðprýði húsfreyju
slík að aldrei hraut styggðaryrði
af vöram hennar. Hún gekk að
vinnu sinni á rólegan, yfirvegaðan
hátt og afköstin vora ótrúleg.
Þuríður Guðmundsdóttir fæddist
9. mars 1901 í Fagranesi og ólst
þar upp hjá foreldram sínum, Guð-
mundi Jóhannessyni og Kristínu
Sigurðardóttur. Föður sinn missti
Þuríður tólf ára gömul en fjölskyld-
an bjó áfram í Fagranesi enda
Sigurður bróðir hennar þá kominn
um tvítugt.
Árið 1926 giftist Þuríður Jónasi
Guðmundssyni frá Grímshúsum.
Eftir það var jörðinni skipt í tvennt
milli systkinanna, Sigurðar og
Þuríðar.
Þau Þuríður og Jónas eignuðust
þijár dætur. Huldu sem býr í
Lindahlíð og er hún gift Kristjáni
B. Ásmundssyni; Ásgerði sem bú-
sett er við Laxárvirkjun og er hún
gift Einari Péturssyni. Yngst er
Jónína Þórey í Reykjavík og er
maður hennar Friðrik Pétursson.
Bamabömin era orðin átta og
bamabamabörnin era fimm.
Árið 1952 veiktist Jónas og lést
fyrir aldur fram þá innan við fimm-
tugt. Þá reyndist Þuríður reyrinn
sem bognar en brestur ekki. Hún
bjó áfram um árabil í Fagranesi
með dætram sínum Ásgerði og
Jónínu og naut þar stuðnings góðra
nágranna sem vora Sigurður bróðir
hennar og fjölskylda hans.
Þegar Þuríður brá búi seldi hún
bróðursonum sínum í Fagranesi
jarðarhelming sinn og er nú jörðin
ein heild á ný.
Síðustu árin hefur Þuríður búið
í skjóli dætra sinna. Lengst af hjá
Ásgerði en einnig af og til um tíma
hjá Huldu. Einnig hefur hún komið
til skemmri dvalar hjá Jónínu í
Reykjavík. AUa tíð hefur verið afar
kært með þeim mæðgum öllum og
fjölskyldum þeirra og hefur Jónína
ævinlega farið norður í sumarlejrf-
um sínum eftir að hún flutti suður.
Samskipti þessa fólks hafa ein-
kennst af því að gefa og þiggja af
heilum hug.
Þura var merk og eftirminnileg
kona sem lagði gjörva hönd á
margt. Hún var hæglát og elskuleg
en kímnigáfan rík. Glettni hennar
var ævinlega góðviljuð. Það var
grannt á brosi sem alltaf byijaði
með glampa í augum. Henni var
margt til lista lagt og var hún ljóð-
elsk og dável hagmælt sjálf. Þó
hefur tónlistin ef til vill sett mestan
svip á heimilið. Það var mikið sung-
ið í Fagranesi og léku þau hjónin
bæði á orgel og hún var um árabil
organisti í Grenjaðarstaðarkirkju.
Þura var trúuð kona og vildi veg
kirkjunnar sem mestan. Hún starf-
aði mikið í kvenfélaginu og eftir
að hún hætti búskap vann hún
nokkur sumur í sumarbúðum þjóð-
kirkjunnar við Vestmannsvatn. Hún
hafði ásamt systkinum sínum, Sig-
urði og Laufeyju í Fagraneskoti,
gefið land undir þessar sumarbúðir
og var þeim valinn einn fegursti
staðurinn við vatnið undir Vatns-
hlíðarskógi.
Gengin er góð kona og mann-
vinur. Að leiðarlokum vil ég þakka
fyrir að hafa átt handleiðslu Þura
eitt sumar bemsku minnar og öll
kynni síðar. Þau vora mér mikils
virði. Systranum frá Fagranesi vil
ég einnig þakka og votta þeim og
aðstandendum öllum mína dýpstu
samúð.
Jónína Þórey Tryggvadóttir
Vorið 1955 átti ég því láni að
fagna að vera sendur, 7 ára borgar-
bam, í sveit að Fagranesi í Aðaldal
í Suður-Þingeyjarsýslu. Ég hafði
þá ekki sleppt pilsföldum móður
minnar og allir bjuggust við mér
með næstu ferð í bæinn aftur. Það
fór á allt annan veg, ég var í Fagra-
nesi út sumarið og 8 næstu sumur.
Skýringin á svo langri vera minni
var sú einstaka alúð sem mætti
mér á heimili Þura.
Þura bjó í Fagranesi II ásamt
tveimur fiillvaxta dætrum sínum,
Ásgerði og Jónínu, en elsta dóttirin,
Hulda, var þá flutt að heiman. Þura
hafði þá nýlega misst mann sinn,
Jónas Guðmundsson, og stóð því
ein uppi með búið.
Ég vil minnast þess að fyrsta
kvöldmáltíðin eftir komuna í Fagra-
nes, sat eitthvað þversum í hálsin-
um á mér, en frá Þura stafaði slík
hlýja, vinsemd og öryggi að allur
tregi hvarf sem dögg fyrir sólu.
Upp frá því var lífið í Fagranesi
ævintýri líkast fyrir borgardreng-
inn.
Allt heimilishald Þura var með
miklum glæsibrag, þangað vora
ávallt allir velkomnir, og ég minnist
þess enn, þegar unga fólkið á nær-
liggjandi bæjum hafði safnast
saman í eldhúsinu í Fagranesi yfir
kaffi og góðgæti. Þar var spjallað
og gert að gamni sínu langt fram
á kvöld. Þura átti þá til að láta
hlæjandi í ljós skoðun sfna á öllu
gamninu með eftirfarandi orðum:
„Ja, mikil endemis vitleysa er þetta"
eða „að heyra til ykkar".
Hún hafði þó af þessu mikla
ánægju, sem við krakkamir, sem
alltaf fengum að vera með fullorðna
fólkinu. Ég hef oft hugsað til þess
þvílíkt lán það var að alast upp hjá
þessu stórkostlega fólki áður en
sjónvarp kom til sögunnar.
Það var ekki meiningin með þess-
um fáu orðum að rekja ævisögu
hennar, þótt hún sé þess meira en
verð. Ég ætla ekki heldur að tíunda
alla hennar góðu eiginleika, þeir era
vel kunnir öllum þeim, er hana
þekktu.
Aðstæður höguðu því þannig til
að samskipti okkar hin síðari ár
fóra fram í formi jólakveðja. Þessi
jól kemur ekkert kort frá Þura og
þess mun ég sakna. Minningin um
Þura mun þó lifa í bijósti mér allt
mitt líf. Þegar hún leggst til hinstu
hvíldar, vil ég þakka fyrir allt ómet-
anlegt, sem ég varð aðnjótandi á
heimili hennar, það hefur orðið mér
að dýrmætu veganesti í lífinu.
Dætranum Nínu, Ásgerði og
Huldu votta ég innilega samúð,
þeirra var hamingjan að eiga slíka
móður. Blessuð sé minning Þuríðar
Guðmundsdóttur.
Birgir Jakobsson
HEKLAHF
Laugavegi 170172 Simi 695550
Kenwood „Blenders"
Handhægt og notadrjúgt tæki
til að blanda drykki, súpur og
deig, mylja súkkulaði, möndlur
og hnetur, útbúa rasp og síöast
en ekki slst til að útbúa eigin
ungbarnamat.
Verð frá kr. 2.420.
Viðgerða- og
varahlutaþjónusta.
Raftækja- og heimilisdeild
Kenwood Mini.
Kraftmikil en fyrirferðal(til,
borð- og handhrærivél, sem
léttir eldhússtörfin ótrúlega.
Borðhrærivél verð kr. 2.630.
Handhrærivél verð kr. 1.985.
Kenwood Chef-inn
— síungi og ósigrandi, er nú
kominn í nýjan búning.
Hjálparkokkurinn ómissandi
hefur aldrei veriö betri né
glæsilegri.
Verð kr. 11.400.
með skál, þeytara, hnoðara,
hrærara, loki og mæliskeið.
Fáanlegir fylgihlutin
Hakkavél, sltrus safapressa,
grænmetis- og ávaxtakvöm,
ávaxtapressa, grænmetis- og
ávaxtarifjárn, pastadeigs-
formari, kartöfluafhýðari, þrýsti-
sigti, kaffikvörn, pylsufyllir,
dósahnlfur, o.fl.
Kenwood Gourmet
fyrir sælkerana.
Hún sker, raspar, rifur, blandar,
hnoðar, hrærir og þeytir.
Gourmet hefur frábært nota-
gildi og er skemmtileg í
notkun, hvort sem þú ert að
framreiða smárétti eða fínar
stórmáltlðir.
Verð frá kr. 5.300.
KENWOOD
ÞAÐ VERÐUR ENGINN FYRIR VONBRIGÐUM MEÐ KENWOOD HEIMILISTÆKIN
*