Morgunblaðið - 06.06.1987, Page 51

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. JÚNÍ 1987
51
Minning:
Þórður Halldórs-
son frá Laugalandi
Fæddur 22. nóvember 1891
Dáinn 26. maí 1987
Löngum starfsdegi tengdaföður
míns, Þórðar Halldórssonar frá
Laugalandi, er lokið. Útför hans
verður gerð í dag frá Melgraseyri
í Nauteyrarhreppi.
Faðir hans, Halldór Jónsson,
Rauðamýri, Nauteyrarhreppi, var
einn þeirra bænda af aldamótakyn-
slóð sem var í flestu nokkuð á undan
sinni samtíð. Afi hans, Jón Halld-
órsson, Laugabóli, var einnig
mikilsvirtur bændahöfðingi. Það
voru því styrkar stoðir og sterkar
kenndir til búskapar í sveit sem
réðu því að Þórður ákvað að gerast
bóndi. Þegar Laugaland í Skjald-
fannadal losnaði úr ábúð ákvað
hann að fala jörðina til kaups og
árið 1919 hóf hann þar búskap með
konu sinni Helgu Maríu Jónsdóttur.
Laugaland var fremur lítil jörð
og illa hýst, tún léleg en engjar og
{járbeit sæmileg. Honum leist því
ekki meira en svo á að bjóða hinni
ungu og glæsilegu konu sinni vetr-
ardvöl í bæjarhúsunum. Hjá þeim
hjónum dvöldust um vorið og sum-
arið bræður Helgu til hjálpar við
vorverk og heyskap. Svo var það
kvöld eitt að hann tilkynnti þeim
að þeir skyldu rífa gömlu baðstof-
una til grunna daginn eftir. Hann
væri að fara til ísafjarðar til þess
að sækja timbur í nýja baðstofu.
Við annan mann reri hann svo
um nóttina til ísafjarðar, hitti kaup-
mann og sagði að sig vantaði timbur
til að byggja baðstofu. Kaupmaður-
inn sem Þórður þekkti ekki neitt
varð hálf hvumsa við og vildi vita
hvemig hann ætlaði að borga og
sagðist Þórður myndi borga það um
haustið. Kaupmaðurinn þagði góða
stund en sagði síðan: „Farið og
leggið ykkur, ég skal sjá um að
láta spýtumar í bátinn". Undir
morgun næsta dag tóku þeir land
við Armúla, en þá stendur þar í
Qörunni nágranni hans, Jóhann frá
Skjaldfönn með hesta til þess að
flytja timbrið fram að Laugalandi.
Þetta atvik var eiginlega dæmigert
fyrir allt hans líf. Áræði, bjartsýni,
tiltrú annarra og vinátta nágrann-
anna.
Búskapurinn á Laugalandi gaf
ekki mikið af sér fyrstu árin, en
smátt og smátt stækkaði túnið og
nýjar byggingar sáu dagsins ljós,
m.a. stórt og vandað íbúðarhús,
laust eftir sfðustu heimsstyijöld.
Bömjn urðu sjö. Halldór, Ingi-
björg, Ólafur, Jóhann, Kristín, Jón
og Guðrún. Það þurfti því nokkuð
til að sjá heimilinu farborða. Til
þess að drýgja tekjur stundaði Þórð-
ur í mörg ár ijúpnaveiðar á vetrum
og grenjavinnslu á vorin. Smám
saman hlóðust á hann margvísleg
störf fýrir sveitina. Hann var odd-
viti í yfír 30 ár, sýslunefndarmaður,
fulltrúi á þingi Stéttarfélags bænda
og formaður búnaðarfélagsins í
fjölda ára eða allt til þess að hann
lét af störfum fyrir aldurs sakir.
Öll þessi störf rækti hann af mik-
illi prýði og samviskusemi og ávann
sér hylli sveitunga sinna. Á þingum
og fundum var hann ekki myrkur
í máli og fylgdi skoðunum sínum
fram af mikilli festu og harðfylgi.
En undir niðri sló stórt og heitt
hjarta.
Hann var oft fljótur að skipta
skapi, ákafamaður sem hann var,
sérstaklega ef honum þótti hallað
á störf bóndans. Hann trúði á gróð-
urmátt jarðar og allt sem honum
fylgdi. En jafnfljótur var hann að
skipta yfír í þá einlægu hlýju sem
honum var svo eðlileg. Það má segja
að skap hans hafí mótast af hinu
vestfírska veðurfari. Hann fór held-
ur ekki varhluta af því. Eitt haustið
þegar bylur skall á, eins og hendi
væri veifað, missti hann obbann af
fénu í síkin fyrir neðan túnið. Það
voru dapurlegir dagar að draga á
sleðum dautt og hálfdautt féð heim
að bænum. En Þórður tók þessu
sem öðru með æðruleysi og barm-
aði sér ekki og yfír þetta áfall komst
hann með því hugarfari að náttúru-
hamfarir væru ofar mannlegum
mætti.
Þegar Þórður, hátt á áttræðis-
aldri, lét af búskap mætti halda að
hann hefði sest fyrir og hvflst að
löngum starfsdegi loknum, búinn
tvisvar að byggja íbúðarhús á jörð-
inni, stækka túnið margfalt svo að
frá því að byrja með fáeinar kindur
og kú var nú hægt að hafa á fóðr-
um 15—16 nautgripi og milli 4—500
fjár. En nú byggði hann í þriðja
sinn snoturt hús á nýbýli sem hann
nefndi Laugarholt í túnjaðrinum og
þangað fluttu þau hjónin í skjól
dóttur sinnar, Guðrúnar, sem af
mikilli fómfysi og umhyggju hefur
annast þau öll þessi ár. Verður verk
hennar í þessu sambandi líklega
aldrei metið sem vert er.
Þórður lést 26. maí sl. eftir rúm-
lega ársdvöl í Sjúkrahúsi ísafjarðar.
Ég vil hér með koma á framfæri
bestu þökkum til starfsfólks sjúkra-
hússins, sem að því er ég best veit,
annaðist hann af stakri prýði.
Þetta eru fátækleg orð um ein-
stakan heiðursmann. Á þessum
rúmlega fjörutíu ára ferli, sem ég
átti samleið með Þórði, tengdaföður
mínum, minnist ég hans fyrst og
fremst fyrir það með hve mikilli
hlýju og einlægni hann umgekkst
sitt samferðafólk. En einnig fyrir
áræði hans, bjartsýni, heiðarleika
og einlæga trú á störf bóndans og
sveitina.
Með þessum orðum kveð ég
tengdaföður minn með fullvissu um
að hann hefur fengið góða heim-
komu.
Tengdamóður minni, Helgu, bið
ég blessunar svo og öllum þeirra
nánustu.
Ólafur S. Ólafsson
í hinum fagra Skjaldfannadal í
Nauteyrarhreppi við ísafjarðardjúp
er gott undir bú. Þrátt fyrir nábýli
við Drangajökul er jörð þar gras-
gefín og umhverfið allt blómlegt.
Þar rennur Selá, eitt mesta vatns-
fall á Vestíjörðum, til sjávar út í
Djúpið.
í þessum fagra ijalladal bjuggu
hjónin Þórður Halldórsson og Helga
Jónsdóttir búi sínu. Þar undu þau
glöð við sitt í blíðu og stríðu, komu
upp stórum og mannvænlegum
bamahóp og voru sveit sinni og
héraðinu öllu til sóma.
En nú er bændahöfðinginn Þórð-
ur á Laugalandi fallinn, en við það
býli var hann lengstum kenndur.
Hann lést í sjúkrahúsinu á ísafírði
26. maí, 95 ára að aldri. Skjald-
fannadalurinn drúpir höfði, frændur
og vinir sakna mikilhæfs athafna-
manns sem í dag er kvaddur hinstu
kveðju í Melgraseyrarkirkju.
Þórður Halldórsson fæddist á
Rauðamýri 22. nóvember 1891.
Foreldrar hans voru Ingibjörg Jóns-
dóttir frá Barmi á Skarðsströnd og
Halldór Jónsson á Laugabóli í
ísafírði. Vom þeir Laugabólsmenn
skömngsbændur og frægir útvegs-
menn. Áttu þeir Laugabólsbúð í
Bolungarvík og sóttu þaðan sjó eins
og fleiri Djúpbændur fyrr á áram.
Ingibjörg móðir Þórðar var af
Burstafellsætt. Röktu þeir ætt sína
m.a. til dr. Guðbrands Vigfússonar
í Oxford, Guðbrands Hólabiskups,
Áma Gíslasonar á Hlíðarenda og
fleiri merkismanna. Halldór á
Rauðamýri var mikill framfaramað-
ur. Hann stundaði búnaðamám í
Noregi og naut þar atbeina Jóns
Sigurðssonar forseta. Er mér
Rauðamýrarbóndinn í bamsminni.
Ber þar margt til, m.a. höfðinglegt
yfírbragð hans, ákaflyndi og dugn-
aður. Á Rauðamýri býr nú einn
sona Þórðar góðu búi.
Þórður Halldórsson starfaði fyrst
á búi foreldra sinna. Hann stundaði
nám í Heydalsárskóla í Stranda-
sýslu árin 1909 til 1910. Þótti það
ágætur skóli. Var Þórður snemma
mikill áhugamaður um landbúnað
eins og frændur hans og forfeður.
Árið 1915 kaupir hann jörðina
Laugaland í Skjaldfannadal, sem
þá var nær húsalaus. Nytjaði hann
hana fyrstu tvö árin frá Rauða-
mýri. En 1919, þ. 12. ágúst, stígur
hann sitt mesta gæfuspor, er hann
kvænist heitmey sinni, Helgu Maríu
Jónsdóttur frá Skarði á Snæfjalla-
strönd, síðar í Hraundal í Nauteyr-
arhreppi. Má segja að hún hafí verið
heilladís hans í lífinu, enda hin
mesta mannkostakona. Var jafnan
ánægjulegt að heimsækja þau og
gista heimili þeirra. Hlýhugur og
gestrisni mótaði framkomu þeirra
hjóna og bama þeirra.
Árið 1917 byggði Þórður íbúðar-
hús og hóf að reisa peningshús á
Laugalandi að þeirrar tíðar hætti.
Síðar byggðu þau hjón nýtt og
reisulegt íbúðarhús. Var mér mikil
gleði að því að gista þar hjá þeim
skömmu eftir að það var risið.
Skömmu eftir að þau hófu bú-
skap hóf Þórður miklar ræktunar-
framkvæmdir á jörð sinni. Rak hann
þar lengi stórbú með 500 fjár og
12 kúm. Má segja að hann hafí
breytt þar kotbýli í stórbýli.
Þórður í Laugalandi naut mikils
trausts meðal sveitunga sinna.
Hann gegndi þar flestum trúnaðar-
störfum. Hann var oddviti Nauteyr-
arhrepps og sýslunefndarmaður um
árabil, átti sæti í Sambandi ísl.
sveitarfélaga, í skólanefnd Reykja-
nesskólans, var formaður Búnaðar-
félags Nauteyrarhrepps, fulltrúi á
fundum Búnaðarsambands Vest-
fjarða og á fundum Stéttarsam-
bands bænda, svo nokkuð sé talið.
Oll mótuðust trúnaðarstörf hans af
áhuga og dugnaði.
Þau Helga og Þórður áttu sjö
böm. Elstur þeirra er Halldór, nú-
verandi bóndi á Laugalandi. Kona
hans er Ása Ketilsdóttir; Ingibjörg
kennari, gift Ólafí S. Ólafssyni
kennara í Reykjavík; Ólafur bóndi
á Rauðamýri, kvæntur Jónu Ing-
ólfsdóttur frá Hnífsdal; Jóhann
lögmaður { Reykjavík, kvæntur
Guðrúnu Halldórsdóttur; Kristín
húsfreyja á Melgraseyri, gift Guð-
mundi Magnússyni bónda þar; Jón
Fanndal garðyrkjubóndi sem
byggði nýbýlið Laugarás, kvæntur
Margréti Maríusdóttur og Guðrún
húsfreyja og bóndi í Laugarási, sem
búið hefur þar með foreldram sínum
eftir að þau hættu búskap á Lauga-
landi og verið þeim stoð og stytta.
Öll era böm þeirra Helgu og
Þórðar mikið atorkufólk, vel gefín
og ræktarsöm við heimahaga.
Fimm þeirra hafa búið á ættarjörð-
unum í Nauteyrarhreppi. Er það
hreppnum og Djúpinu til sóma. Það
er líka þessu fagra héraði sannar-
lega til trausts og halds á erfíðum
tímum í íslenskum landbúnaði, sem
oft er ómaklega gagnrýndur á
síðustu áram. Bóndi er bústólpi, bú
er landstólpi. Þess má gjaman
minnast þegar óveðursský grúfír
yfír íslenskum sveitum. Margar
jarðir hafa þó verið byggðar upp
af frábærri atorku og trú á framtíð
lands og þjóðar. íslenska þjóðin á
bændum sínum miklar þakkir að
gjalda.
Þórður á Laugalandi var ekki
aðeins mikill bóndi. Hann var
drengskaparmaður og höfðingi.
Hann gat verið skapharður á stund-
um. En orð hans skildu ekki eftir
sár f sál samferðamanna hans.
Þvert á móti. Hann var jafnan mik-
ils metinn. Þeir sem þekktu hann
best vissu að hann var góðviljaður
og hjartahlýr maður. Hann var
mikill gæfumaður. Böm hans og
Helgu Jónsdóttur reyndust þeim og
héraði sínu vel. Guðrún dóttir þeirra
í Laugarholti, sem lengst bjó með
þeim naut mikillar ástúðar þeirra,
eins og raunar öll þeirra myndar-
legu böm.
Kynni mín af Þórði á Laugalandi
vora löng og farsæl. Við voram
ekki alltaf sammála. En það spillti
ekki vináttu okkar. Ég sakna hans
og mér fínnst skugga hafa dregið
yfír dalinn hans fagra þegar hann
er allur. Helgu Jónsdóttur og böm-
um þeirra votta ég innilega samúð
við fráfall hans. En hann hafði heil-
um vagni heim ekið. Hollar vættir
vaki yfír Skjaldfannadal og fólkinu
sem áfram lifír þar og starfar.
Sigurður Bjarnason
frá Vigur.
t
Þökkum innilega samúð og vinóttu við fráfall og útför
KRISTBJARGAR SVEIN BJ ARN ARDÓTTU R
fyrrum húsfreyju á Högnastöðum.
Ásta Guömundsdóttlr, Sigurflnnur Slgurösson,
Sigrún Guðmundsdóttlr, Guðbrandur Krlstmundsson,
Ingibjörg Guðmundsdóttir, Asgrfmur Guðmundsson,
Halldóra Þ. Guðmundsdóttir, Böðvar I. Ingimundarson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum öllum þeim, er sýndu okkur samúð og vináttu vegna frá-
falls móður okkar, tengdamóður og ömmu,
ÞURÍÐAR TRYGGVADÓTTUR MÖLLER,
Austurbergl 38.
Sérstakar þakkir eru færðar starfsfólki á deild 6A á Borgarspítal-
anum fyrir fróbæra umönnun.
Gunnlaugur Birgir Daníelsson, Blrna Slgrfður Ólafsdóttir,
Stelnunn Þorsteinsdóttlr, Gelr Ragnar Gfslason,
Kristjana Halldóra Möller,
Björn Möller, Guðfrfður Guðmundsdóttir,
Kristján Ásgeir Möller, Stelnunn Hjartardóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúö og hlýhug viö andlát og
útför eiginkonu minnar, móður okkar, tengdamóður, ömmu og
langömmu,
MÖRTU GUDMUNDSDÓTTUR
frá Laufásl.
Sérstakar þakkir til læknis og hjúkrunarfólks sjúkradeildar Drop-
laugastaða fyrir umhyggju og hlýhug henni til handa.
Þórhallur Guðmundsson,
Margrét Þórhallsdóttir,
Guðrún Þórhallsdóttlr,
Hólmfrfður Þórhallsdóttir,
Sigurður Þórhallsson,
Ragnar Þórhallsson,
Kristbjörg Þórhallsdóttir,
Guðmunda Þórhallsdóttir,
Þorsteinn Þorsteinsson,
Frfmann Jóhannsson,
Margrót Steingrfmsdóttir,
Óskar Marfusson,
Snær Karlsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúö við andlát og útför konu minnar,
móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
SIGRÍÐAR VILHJÁLMÍNU ÓLAFSDÓTTU R,
Jökulgrunni 1,
við Hrafnistu,
Sigurjón Kristjánsson,
Steinar Sigurjónsson,
Oddný Ólaffa Sigurjónsdóttir, Benedikt Hermannsson,
Hreiðar Hafberg Sigurjónsson,
Kristján Stefán Sigurjónsson, Helga Kristjánsdóttir,
Sigurjón Guðmundsson, Ólöf Hafdfs Guðmundsdóttlr,
Sígrfður Steinarsdóttir, Elnar Þórhallsson.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúö og hiýhug við andlát og útför
bróður okkar og fósturföður,
GUÐNA ÓLAFSSONAR
bónda,
Flekkudal, Kjós,
er lést 8. maí síöastliðinn.
Guðný Ólafsdóttir,
Einar Ólafsson, Guðmundur Ólafsson.
Ragna Lindberg, Guðný fvarsdóttlr,
Sigurlfna Jóhannesdóttir, Guðni Ólafsson,
Guðrún Þorstelnsdóttlr, Ólöf Þorstelnsdóttir.