Morgunblaðið - 01.09.1987, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. SEPTEMBER 1987 .
39
Dönsku kosningarnar:
Kosningabarátt-
an snýst um
efnahagsmál
Fjórflokkastjórnin gengur bjartsýn tíl kosninga þrátt fyrir að
nokkuð hafi sigið á ógæfuhliðina f efnahagsmálunum síðustu
mánuðina. Á myndinni sjást frá vinstri Poul SchlUter, forsætis-
ráðherra úr íhaldsflokknum, Uffe Ellemann-Jensen, utanríkis-
ráðherra úr Venstre og Palle Simonsen, fjármálaráðherra úr
íhaldsflokknum.
eftir Axel Pihl-
Andersen
Þrátt fyrir fimm ára pólitíska
sigurgöngu hefur ríkisstjórn
SchlUters ekki tekist að leysa
alvarlegan efnahagsvanda
Danmerkur - og efnahagsmálin
eru orðin aðalefni kosningabar-
áttunnar. Eftir fimm ára
borgaralega fjórflokkastjórn
er landið enn skuldum vafið,
hallinn mikill á utanríkisversl-
uninni, atvinmileysi vaxandi og
skattaáþján mikil. Stjórnarand-
staðan, með jafnaðarmenn í
broddi fylkingar, hefur ásakað
stjórnina um að flýta kosning-
unum viljandi og komast
þannig hjá þvi að efnahags-
vandinn verði kjósendum enn
augljósari eins og reyndin
hljóta að verða síðar f haust.
Þegar stjóm Schluters tók við
völdum 1982 lagði hún áherslu á
að megintakmarkið í efnahags-
málunum væri að stöðva skulda-
söfnun erlendis. Ætlunin var að
árið 1988 yrði hagnaður af ut-
anríkisviðskiptunum en hagfræð-
ingar stjómarinnar viðurkenna að
á næsta ári verði hallinn 16 til
17 milljarðar d.kr. Á síðasta ári
varð methalli, 35 milljarðar d.kr,
en neysla fór þá alveg úr böndun-
um og innflutningur jókst vem-
lega. Jafnframt varð útflutningur
enn einu sinni minni en ríkis-
stjómin hafði vonað. Með harka-
legum efnahagsaðgerðum tókst
að mestu leyti að stemma stigu
við neyslunni en önnur vandamál
efnahagslífsins hafa síðan orðið æ
torveldari viðfangs.
Gamlar syndir
Danir hafa alltaf barmað sér
út af skattpíningu og því fer fjarri
að ástandið hafi batnað undanfar-
in ár. Upphaflegt markmið stjóm-
arinnar var að skattheimta ykist
ekki en í staðinn hefur hún aukist
ár frá ári eins og um náttúrulög-
mál væri að ræða. 1982 greiddu
Danir 44,6% tekna í skatt, á þessu
ári verður hlutfallið 50,6% og á
næsta ári er gert ráð fyrir að það
verði 51,7%.
íhaldsmaðurinn Palle Simons-
en, sem er fjármálaráðherra,
varpar sökinni á „þungbæran arf“
frá stjómarámm jafnaðarmanna
og ásakar þá um að hafa aðeins
innheimt tvær krónur í skatt fyrir
hveijar þijár krónur sem þeir
eyddu.
Fjórflokkastjómin setti sér
einnig það markmið að atvinnu-
lausir yrðu ekki fleiri en 235
þúsund en gera nú ráð fyrir 265
þúsund atvinnulausum á næsta
ári.
Loks má nefna að eftir að hafa
farið lækkandi um árabil standa
vextir nú í stað og hafa jafnvel
hækkað lítillega síðustu tvö árin
svo að vextir á dönskum skulda-
bréfum em nú um 12 af hundraði.
Bjartsýni
Fjórflokkamir þ. e. íhaldsflokk-
urinn, Venstre, Miðdemókratar og
Kristilegi þjóðarflokkurinn hafa
samt ekki glatað bjartsýni sinni.
Þeir geta þrátt fyrir allt bent á
að 200 þúsund ný störf hafa orð-
ið til á sijómarárum þeirra, aukið
eftirlit er með opinbemm útgjöld-
um, verðbólgu er haldið niðri og
danska krónan er sterk.
í kosningastefnuskrá sinni
gengst stjómin við því að hallinn
á utanríkisviðskiptum og skatt-
píningin séu alvarleg vandamál.
Mælt er með því að sparifjár-
myndun verði aukin með því að
fleiri gerist aðilar að lífeyrissjóð-
um. Auk þess vill stjómin vinna
að því að samkeppnismöguleikar
danskra fyrirtækja á erlendum
mörkuðum verði stórbættir.
Nokkram stundum áður en boð-
að var til kosninga kynnti stjómin
áætlun til framfara í atvinnulífinu
er bar titilinn „Fmmkvæði rikis-
stjómarinnar f atvinnumálum." í
áætluninni er gert ráð fyrir að
skattar á fyrirtæki verði lækkaðir
um samanlagt tvo til þijá millj-
arða d.kr. Að sögn Schluters
forsætisráðherra mun áætlunin
verða til að auka útflutning og
framleiðslu en auk þess fjölga
störfum.
Á kosningafundi í borginni
Kolding fyrir skömmu neitaði
Schliiter því að baráttan snerist
eingöngu um efnahagsmál og
lagði áherslu á að kjósendur
myndu nú velja milli „borgaralegs
og sósíalísks samfélags." Jafn-
framt vísaði hann á bug stað-
hæfingum um að stjómin hefði
klúðrað efnahagsmálunum.
„Danmörk er orðið allt annað
land en það var 1982. Þa var
sagt frá lokunum fyrirtækja á
hveijum degi í blöðunum. Það er
ekki hægt að koma í veg fyrir að
fyrirtæki loki en síðan við tókum
við hafa orðið til 200 þúsund ný
störf og 80 til 90 þúsund konur
em komnar út á vinnumarkaðinn
svo að atvinnuleysi meðal kvenna
fer minnkandi. Sama er að segja
um atvinnuleysi hjá ungu fólki og
fjöldi þeirra sem hafa verið at-
vinnulausir lengi er nú aðeins
helmingur þess sem hann var.
Við emm á réttri leið.“
Enn sem komið er benda skoð-
anakannanir til þess að kjósendur
trúi Schluter og stjóm hans fái
enn eitt kjörtímabil til þess að
leysa efnahagsvandann.
Bretland:
Austur-
Þjóð-
verji flýr
St. Andrews, frá Guðmundi Heiðari
Frimannsayni, fréttaritara Morgunbladsins.
AUSTUR-Þjóðveiji, sem kom
með Berliner Ensemble á lista-
hátíðina í Edinborg, flúði meðan
á hátiðinni stóð og hefur sest að
í Vestur-Þýskalandi. Forstöðu-
menn Edinborgarhátiðarinnar
hafa ekkert viljað láta hafa eftir
sér um þetta mál.
Á þessari hátfð var mikið um list
frá Sovétríkjunum og Austur-Evr-
ópu og stef hátíðarinnar var
Rússland. Mikið hefur verið rætt
um „Glasnost“, hina nýju opinskáu
stefnu yfirvalda í Sovétríkjunum.
Hans Jurgen Schultze, förðunar-
meistari hjá Berliner Ensemble,
hinu fræga leikfélagi sem Bertold
Brecht stofnaði, nýtti sér tækifærið
á meðan leikfélagið dvaldi í Edin-
borg, hafði samband við Vestur-
Þjóðveija og flúði þangað.
Starfsmenn Berliner Ensemble
dvöldu í stýrimannaskóla í Leith á
meðan þeir fluttu tvö leikrit og eina
söngskemmtun með ljóðum eftir
Brecht. Engin öryggisgæsla var (
skólanum og þeir gátu komið og
farið að vild. Sovétmennimir, sem.
vom fy'ölmennir á hátíðinni, jrfir
350, höfðu sama hátt á og enga
öryggisgæslu.
Ekki er ljóst af hveiju maðurinn
flúði. Edinborgarhátíðin hefur sterk
tengsl við Austur-Evrópu og þessi
flótti gæti haft slæm áhrif á þau.
Forráðamenn hátíðarinnar hafa
ekkert viljað láta hafa eftir sér um
þetta atvik.
EMinborgarhátíðin hefur gengið
vel í ár. Miðar seldust í fyrsta skipti
á opinbem hátíðinni fyrir yfir eina
milljón punda, þrátt fyrir ákvörðun
stjómenda hennar um að halda
verði miða eins lágu og hægt væri.
Herfdu á cina.
oataktuuppluna
Tvær sjónvarpsstöðvar eru barnaleikur
fyrjr Philips HQ-VR 6542 myndbandstækiö -
tæki sem svarar kröfum nútímans.
• Þráðlaus fjarstýring
• Sjálvirkur stöðva leitari
• 16 stöðva forval
• Upptökuminni í 14 daga
(yrir 4 skráningar
• Skyndiupptaka óháð
upptökuminni
Myndleitari i báðar áttir
Frysting á ramma
Og ótal fleiri möguleikar
sem aðeins Philips kann tökin á
, Verðiðkemurþéráóvart.
Heimilistæki hf
HAFNARSTRÆTIJ - KRINOLUNNI - S«TU», • - Sl.m >••