Morgunblaðið - 22.09.1987, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. SEPTEMBER 1987
21
Morgunblaðið/BAK
Skátar skriðu í 48 stundir til að safna fé til Ástralíufarar. Hér er
einn skátinn að skríða í bæinn á sunnudag.
Skátar skriðu
og söfnuðu fé
F astgengisstefnan
í hættu
Homsteinn samninganna á
síðasta ári var að genginu yrði hald-
ið fostu og í sáttmála n'kisstjómar-
innar frá því í sumar er lögð áhersla
á að mynda ramma um efnahagslíf-
ið með föstu gengi. Að mati
kunnugra getur fastgengisstefnan
ekki til lengdar þolað 1,5-2,0% verð-
bólgu á mánuði. Fljótlega á næsta
ári hljóti gengið að láta undan, en
þó sé það háð aðgerðum ríkisvalds-
ins að öðm leyti. Komi fullar
verðbætur á laun er ljóst að verð-
bólgustigið næstu mánuði verður í
kringum 20% á ársgrundvelli og því
mun mikið reyna á fastgengisstefn-
una. Til að ná verðbólgunni niður
kemur þrennt til greina, að sögn
Þórðar Friðjónssonar, aukin skatt-
heimta, hækkun vaxta og niður-
skurður útgjalda. Það sé hins vegar
pólitískt uppgjörsefni hvaða leiðir
verði valdar til þess að draga úr
spennu í efnahagslífínu.
Að sögn Þórðar er ekki hægt að
gera ráð fyrir áframhaldandi við-
skiptakjarabata. I besta falli verði
um lítils háttar bata að ræða á
næsta ári og ekki sé hægt að gera
ráð fyrir framleiðsluaukningu sem
neinu nemi. Jafnvel geti orðið um
samdrátt að ræða ef tekin verði
ákvörðun um að fylgja ráðlegging-
um Hafrannsóknarstofnunar um að
draga úr þorskafla á næsta ári.
Þjóðhagsstofnun spáði í sumar
0,5% viðskiptahalla af landsfram-
leiðslu eða um 1.400 milljónum
króna. Stofnunin hefur ekki endur-
metið þessa spá, en ljóst er nú að
hallinn verður mun meiri, þó lands-
framleiðslan muni aukast meira en
ráð var fyrir gert.
Reynslan af kjara-
samningnnum góð
Ásmundur Stefánsson forseti
ASÍ og Þórarinn V. Þórarinsson
framkvæmdastjóri VSÍ eru sam-
mála um að reynslan af kjarasamn-
ingum undanfarin tvö ár hafí verið
í heildina tekið góð. Það væri eng-
inn vafí að samningamir hefðu átt
þátt í kaupmáttaraukningunni á
þessu og síðasta ári, þó batnandi
ytri skilyrði hefðu skapað forsend-
umar.
Ásmundur benti á að hlutfall
launa af rekstrargjöldum fyrirtækj-
ahna hefði ekki áður verið jafnhátt
og spáð væri á þessu ári. „Það er
enginn vafí að það hefur áunnist
mikið með þessum samningum.
Atvinnurekendur axla aldrei aðrar
kauphækkanir en þær sem þeir
hafa ekki aðstöðu til þess að velta
af sér út í verðlagið. Því var lögð
megináhersla á það í samningunum
að kauphækkanimar færu ekki all-
ar út í verðlagið. Þar kom margt
til en stærsta atriðið var að halda
genpnu föstu," sagði Ásmundur.
Þórarinn sagði að í samningun-
um í febrúar og desember hefði
verið teflt á tæpasta vað. Ytri að-
stæður hefðu hins "vegar stöðugt
breyst okkur í hag og það væri
athyglisvert að verðlagshækkanir á
síðasta ári hefðu verið minni, en
hefðbundinn útreikningur á ytri til-
efnum hefði gefíð ástæðu til. „Á
síðasta ári tóku fyrirtækin á sig
feykilegar kostnaðarhækkanir án
þess að það leiddi til breytinga á
verði í sambærilegum mæli. Það
eitt að ná verðbólgunni niður á við-
ráðanlegt stig, þannig að fjár-
magnskostnaður fyrirtælqanna
minnkaði verulega, gerði fyrirtækj-
unum kleift að taka á sig miklu
meiri launahækkanir en við hefðum
þorað að vona," sagði Þórarinn.
„Mitt mat er það að ef rúmlega
7% hækkun á öllum launum í
landinu nær fram að ganga þá sé
útilokað annað en það leiði mjög
fljótt til verðbólguverkana,“ sagði
Þórarinn ennfremur. „Innanlands
kemur þessi hækkun fram mjög
fljótlega í hækkuðu verðlagi á vöru
og þjónustu og ég fæ ekki séð að
gengisstefna stjómvalda fái staðist
slíka almenna launahækkun á þessu
hausti. Það hlýtur að sverfa mjög
að fastgengisstefnunni." Hann
sagði að þegar væru farin að sjást
merki erlendrar skuldasöfnunar. Ef
dregið væri að láta afleiðingamar
koma fram yki það ósköp einfald-
lega á erfíðleikana síðar meir.
Verbólgan yxi en kaupmátturinn
yrði síst meiri, líkast til minni, þeg-
ar til lengri tíma væri litið og það
markmið að veija kaupmáttarstig
sem væri 33—34% hærra en það
sem var fyrir einu og hálfu ári
væri heldur ekkert til að skammast
sín fyrir. Ef hins vegar yrði einung-
is um 1,5% samningsbundna
launahækkun að ræða 1. október
stæðu vonir til þess að hægt væri
að viðhalda föstu gengi og klára
samninga fyrir næsta ár, sem héldi
við svipuðu kaupmáttarstigi og nú
er. Það mætti heita útilokað ef verð-
bólguhjólið fengi að fara í gang nú.
Samkomulag í launa-
nefndinni skiptir miklu
Ásmundur Stefánsson sagði það
ljóst að fastgengisstefnan stæðist
ekki til lengdar 2% verðbólgú á
mánuði. Hins vegar gæti hann ekki
séð að verðbætur á laun 1. október
gerðu það að verkum að við þyrftum
að sjá á bak fastgengisstefnunni,
það færi eftir hver framvindan yrði
að öðru leyti. „Ef menn meta það
þannig að í kjölfarið fylgi stöðug-
leiki, þá er þessi hækkun ekki það
sem máli skiptir," sagði hann og
benti á að atvinnurekendur geti
ekki reiknað með að ASÍ taki þátt
í því að skerða kaupmátt þeirra,
sem einskis launaskriðs hafa notið.
„Auðvitað reynir á það að atvinnu-
rekendur hafí skilning á ábyrgð
sinni og að það var stefnt að því í
samningunum að tryggja þennan
kaupmátt. Launanefnd á að sjálf-
sögðu ekki að ákveða sjálfkrafa
vísitöluhækkanir, en efnahagslegar
forsendur hafa gengið okkur í hag-
inn á þessu ári og því ekki ástæða
til skerðingar." Ásmundur sagði að
reynslan hefði verið góð af launa-
nefndunum, þetta væri skynsam-
legt kerfí og mætti ekki bijóta það
niður. Því skipti miklu máli að sam-
komulag tækist í nefndinni.
Ófriðlegar horfur
á vinnumarkaði
Það er margvíslegur vandi sem
blasir við samningamönnum al-
menna vinnumarkaðarins í vetur. I
fyrsta lagi er það ákvörðun launa-
nefndarinnar, sem væntanleg er
síðar í þessari viku og þar er föst
krónutöluhækkun á öll laun, sem
stungið var upp á í tillögu VSÍ að
kjarasamningi, í stað prósentu-
hækkunar, einn möguleiki, sem
launanefndarmenn hljóta að taka
til athugunar, en margir forsvars-
menn láglaunahópa innan ASÍ hafa
lýst sig fylgjandi meginhugsuninni
í henni.
Samningar eru almennt lausir
um áramót og eftir 1. október eru
engin ákvæði í núgildandi samning-
um til tryggingar kaupgjalds.
Dragist kjarasamningar fram á
næsta ár og verðlagshækkanir verði
með sama hætti og það sem af er
þessu ári, blasir við rýrnandi kaup-
máttur, sem hittir verst fyrir þá sem
síst skyldi eða hina lægstlaunuðu.
Þetta er áhyggjuefni fjölmargra
forystumanna ASÍ. Því til viðbótar
fá opinberir starfsmenn sjálfkrafa
þá hækkun, sem samið verður um
í kjarasamningum á almennum
vinnumarkaði á næsta ári, en samn-
ingar þeirra gilda til ársloka 1988.
Verkamannasambandinu, sem
fyrst landssambanda ASÍ varð til
þess að leggja fram kröfugerð, hef-
ur ekki tekist sem skyldi að setjast
sameinað að samningaborðinu. Þar
deila menn um 3% meira eða minna
í kröfugerð, sem nemur um 40%.
Það eru ekki miklar líkur til þess
að menn sitji á friðarstóli í kjara-
samningum í vetur. „Ákvörðun
launanefndar um verðlagsbætur 1.
október er smámál, samanborið við
gerð kjarasamninga í vetur," eins
og einn viðmælenda Morgunblaðs-
ins innan Alþýðusambandsins
orðaði það.
HÓPUR skáta skreið frá Minni-
Borg i Grímsnesi til Reykjavíkur
um helgina. Skátarnir söfnuðu
með þessu móti fé til farar á
alþjóðlegt skátamót í Ástralíu,
sem hefst á Þorláksmessu.
Klukkan 17 á föstudag lögðu
skátamir, tæplega 40 að tölu, af
stað frá Minni-Borg. Bifreið frá
Hjálparsveit skáta í Grímsnesi
fylgdi þeim eftir og önnur bifreið
gegndi hlutverki bækistöðvar. Hver
skáti skreið um 700 metra í einu
og eftir 48 stunda skrið komu skát-
amir til Reykjavíkur á sunnudag.
RANNSÓKN rannsóknarlög-
reglu ríkisins á atburðinum sem
varð i Innri-Njarðvík í lok ágúst,
þegar ungur maður stakk félaga
sinn til bana, er nú lokið. Málið
hefur þó ekki verið sent rikissak-
sóknara þar sem ekki liggur
fyrir krufningarskýrsla og nið-
urstöður geðrannsóknar.
Eftir voðaatburðinn í verbúð í
Innri-Njarðvík 29. ágúst, játaði
ungi maðurinn að hafa banað félaga
Þá höfðu safnast á þriðja hundrað
þúsund krónur.
Guðmundur Pálsson er farar-
stjóri Ástralíufaranna. Hann sagði
að alls ætluðu 115 skátar á mótið
í Ástralíu. „Þessi hópur skipti sér
í minni hópa og hver hópur sér síðan
um að afla fjár með einhveijum
hætti,“ sagði Guðmundur. „Við
munum hafa allar klær úti fram
að brottför, enda kostar ferðin rúm- •
lega 100 þúsund krónur á mann.
Það vantar því mikið á enn til að
endar nái saman, en við emm mjög
þakklátir þeim sem studdu okur
nú.“
sínum. Hann var úrskurðaður í 90
daga gæsluvarðhald og gert að
sæta geðrannsókn. Bogi Nilsson,
rannsóknarlögreglustjóri, sagði að
rannsókn hefði tekið skamman
tíma. „Við höfum lagt mikla áherslu
á að frá krufningarskýslu og niður-
stöður úr geðrannsókn svo fljótt
sem auðið er, svo unnt verði að
senda málið til ríkissaksóknara til
afgreiðslu. Ég á von á að svo verði
fljótlega," sagði Bogi.
Voðaatburðurinn í Innri-Njarðvík:
Málið sent til ríkis-
saksóknara fljótlega
Raðgreiðslur VISA-, ódýr
og þægilegur greiðslumáti
Léttið greiðslubyrðina með mánaðarlegum raðgreiðslum VISA í allt að 12 mánuði
vegna stærri viðskipta eða við greiðslu eftirstöðva ferðakostnaðar,tryggingagjalda o.fl.
Raðgreiðslur eru ódýrari greiðslumáti en venjulegir afborgunarsamningar og til
muna þægilegri, bæði fyrir kaupanda og seljanda.
Með Raðgreiðslum VISA bjóðast þér ferðir og ferðalög, heimilistæki,
tryggingar, sportvörur, hljómtæki, húsgögn, byggingavörur, Ijósmyndavörur,
tölvubúnaður, skrifstofutæki, steypa og jafnvel bílar. Fleiri og fleiri fyrirtæki
bjóða nú þennan þægilega greioslumáta.
Þægindi og þjónusta eru aðalsmerki VISA. Korthafar VISA þekkja eftir-
farandi hlunnindi. Ferðaslysatryggingu, sjúkratryggingu (erl.), viðlaga-
þjónustu (erl.), bankaþjónustu (erl.), hraðbankaþjónustu (erl.), gisti-
þjónustu, vildarkjör, tímaritið VILD.
Nú eiga korthafar VISA enn fleiri
kosta völ.
VISA:
Boðgreiðslur,
Raðgreiðslur,
Símgreiðslur. styrktaraðili ólympíuliðs íslands
V/SA