Morgunblaðið - 12.11.1987, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 1987
Viðtalstími borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins verða til við-
tals í Valhöll, Háaleitisbraut 1, á laugardögum frá
kl. 10-12. Er þar tekið á móti hvers kyns fyrirspurn-
um og ábendingum og er öllum borgarbúum boðið
að notfæra sér viðtalstíma þessa.
Laugardaginn 14. nóvember verða til viðtals Anna K. Jónsdóttir, formaður
stjórnar Dagvistar barna og í stjórn heilbrigðisráðs veitustofnana og Sólveig
Pétursdóttir, formaður Barnaverndarnefndar Reykjavíkur og í stjórn félagsmálaráðs.
Orðsending til
Verslunar-
MANNA
í MIÐBÆNUM
&
62 33 88
Föstudaginn 13- nóvembcr kl.
14:00 opnar Gula línan upplýs-
ingamiðstöð í Turninum á Lækjar-
torgi. Þangað mun almenningur
leita eftir upplýsingum um vörur
og þjónustu miðbæjarins. Ferða-
fólk (innlent og erlent), fólk af
landsbyggðinni og við hin sem
erum ekki alveg viss, fáum í Turn-
inum greinagóðar upplýsingar um
vörur og þjónustu þátttakenda í
Gulu línunni. Turninn á Lækjar-
torgi verður þannig samnefnari
fýrir þá fjölþættu þjónustu sem
hægt er að fá í miðbænum.
Þú veröur að vera meö pví þaö er
sjálfsögöþjónusta viö neytendur!
Iní veröur aö vera meö til aö
missa ekki af viöskiptum!
Þú veröur aö vera meö til aö taka
þátt í aö gera miöbœinn aö heil-
steyptara og eftirsóknarverðara
verslunarsvϚi!
Þú veröur meö af því aö skráning
kostar frá 26 krónum á dag.
VERÐUR ÞÚ MEÐ LÍKA?
I Ciuli Turninn á Iækjartorgi
Á að leggja
niður tilrauna-
stöðvar RALA?
eftir Hólmgeir
Björnsson
„Menntun, starfsfræðsla og
rannsóknir í landbúnaði verði
efldar.“ Svo segir í málefna-
samningi ríkisstjórnarinnar.
Fyrstu efndir eru stórfelldur nið-
urskurður á fjárveitingum til
rannsókna og leiðbeininga í fjár-
lagafrum varpinu.
I frumvarpi til fjárlaga, sem nú
liggur fyrir Alþingi, er gert ráð
fyrir, að fjárveitingar til rekstrar
sex af sjö tilraunastöðvum Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins
(RALA) falli niður. Fjárveitingar til
þeirra voru 15,5% af útgjöldum til
almenns rekstrar RALA á þessu
ári. Aðstaða til tilraunastarfsemi
við ólík skilyrði er þó forsenda þess,
að stofnunin geti risið undir því
nafni að vera Rannsóknastofnun
landbúnaðarins. Án tilraunastöðva
skortir marga sérfræðinga starfs-
vettvang og skorið er á nauðsynleg
tengsl milli landbúnaðar og rann-
sókna. Niðurskurðurinn er svo
handahófskenndur, að fyrstu við-
brögð manna voru að gera gys að
vitleysunni, en, því miður, þetta er
fúlasta alvara.
Enginn dregur í efa rétt löggjaf-
ans til að breyta um stefnu í
fjárveitingum til hinna ýmsu sviða
né heldur að æskilegt sé að spyma
við fæti gegn sjálfvirkni í ríkisút-
gjöldum. Hins vegar gemm við
kröfu til þess, að menn hugsi ráð
sitt og fylgi einhverri stefnu, en
beiti ekki hnífnum af handahófí og
skilji eftir aflimaðar stofnanir flak-
andi í sámm.
Samdráttur í land-
búnaði...
Þessi árin er unnið að því að
draga úr framleiðslu í hefðbundnum
landbúnaði til að aðlaga hana inn-
anlandsmarkaði. Fljótfæmisleg
ályktun er, að 15,5% niðurskurður
á landbúnaðarrannsóknum sé bara
í eðlilegu samræmi við þennan sam-
drátt.
En hversu mikill er samdráttur-
inn? Mjólkurframleiðslan minnkar
um rúman tíunda hluta, en kinda-
kjötsframleiðslan um rúman
fímmta hluta. Að vísu er meiri nið-
urskurður fyrirsjáanlegur á kinda-
kjötsframleiðslu, en á móti kemur
aukning á annarri kjötframleiðslu.
Þessar greinar verða því áfram
helstu framleiðslugreinar íslensks
landbúnaðar. Til frekari saman-
burðar má geta þess, að núverandi
framleiðsla er svipuð því, sem var
um 1960. Veigamesti munurinn er
sá, að bændum hefur fækkað mik-
ið, en búin eru mun stærri en áður.
Mælt i vinnuafli hefur vægi hefð-
bundins landbúnaðar minnkað
verulega, en að öðru leyti heldur
hann stöðu sinni, ef litið er til lengri
tíma.
Vafasamt er, að yfírstandandi
samdráttur í hefðbundnum land-
búnaði gefi nokkurt tilefni til
samdráttar í rannsóknum. Þvert á
móti gerir aðlögun að nýjum að-
stæðum nýjar kröfur til rannsókna
sem eiga að gera atvinnuveginn
færan um að standast harðnandi
samkeppni. Meira máli skiptir þó í
þessu sambandi, að ekki er neitt
augljóst samband milli umfangs
atvinnugreinar og þarfarinnar á
rannsóknum. Hafí óþarflega miklu
fé verið varið til rannsókna að und-
anfömu er sjálfsagt að skera. Hafi
hins vegar rannsóknir verið ónógar
til þessa er enn þörf á aukningu.
... eða þensla
Jafnframt því sem dregið hefur
úr framleiðslu á mjólk og kinda-
kjöti hafa aðrar greinar vaxið svo
sem svína- og alifuglarækt. Fjöl-
breytnin er vaxandi. Þá er geymt
en ekki gleymt, að verið er að hefja
búskap með nýjar greinar, einkum
loðdýr og alifísk. í stað samdráttar
er réttara að tala um breytingar í
landbúnaði. Horfur em jafnvel á,
að hlutur landbúnaðar í atvinnulíf-
inu fari vaxandi.
Mikil þörf er á rannsóknum
vegna hinna nýju greina. Ástæða
er til að nefna, að einnig þarf að
sinna rannsóknum á greinum sem
eru ekki stundaðar en þykja væn-
legar. Með því móti er séð til þess,
að þekkingar sé aflað áður en tekið
er til við nýja búgrein. Þetta er
tekið hér fram til að ítreka, að ekki
er neitt augljóst samband milli
umfangs rannsókna og atvinnuveg-
ar.
Menntamál
Búvísindi þau sem stunduð eru
hjá RALA eru menntamál, þótt
stofriunin heyri undir landbúnaðar-
ráðuneytið líkt og skólar land-
búnaðarins. Aðrar atvinnugreinar
búa við hliðstætt skipulag. Stefnan
í fjárlagaframvarpinu mun almennt
vera sú að efla menntamál. Niður-
skurður fjárveitinga til RALA og
Orkustofnunar stingur mjög í stúf
við þessa stefnu.
Rannsóknir hjá RALA takmark-
ast engan veginn við þau fræði, sem
snúa beint að framleiðslunni. Land-
búnaðurinn er sú atvinnugrein, sem
framar öðram nýtir landið. Þess
vegna er mikil þörf á rannsóknum
á því hvemig landbúnaðurinn fer
með þessa auðlind. Slíkar rannsókn-
ir hafa verið veralegur þáttur í
starfsemi RALA, svo sem gróður-
kortagerð og ýmsar vistfræðirann-
sóknir. Mikið vantar þó á, að
nægilega mörgum þáttum hafí ver-
ið sinnt. Sumum þeirra er reyndar
sinnt á öðram stofnunum svo sem
vera ber. RALA er þó hinn rétti
vettvangur fyrir mun víðtækari
rannsóknir en þar era nú stundað-
ar. Þær gætu orðið grandvöilur að
nýtingu lands til fleiri búgreina en
nú er um leið og nauðsynlegt tilit
væri tekið til náttúravemdarsjónar-
miða.
Fræðisvið búvísinda er mjög víð-
tækt. Því er veraleg hætta á
fræðilegri einangran á ýmsum svið-
um vegna fámennis. Þegar ég hóf
störf hjá RALA fyrir tæpum tutt-
ugu áram var stofnunin þannig
stödd, að fámenni á flestum fag-
sviðum ásamt lélegri starfsaðstöðu
virtist standa í vegi fyrir því, að
stofnunin gæti verið frjó. Helsta
undantekningin var sauðfjárrann-
sóknir. Síðan hefur starfsaðstaða
batnað mjög á flestum sviðum og
fleiri fræðasvið náð að blómgast.
Menntunargildi rannsókna felst
m.a. í því, að með tímanum verður
til þekkingarforði sem er undirstaða
nýrra rannsókna og er jafnframt
unnt að miðla til annarra. Ef skorið
er á rannsóknir á einhveiju sviði,
líkt og átt hefur sér stað á Orku-
stofnun, tapast þekking og árangri
margra ára starfs er á glæ kastað.
Dæmi um það, hvemig uppsöfn-
uð þekking og reynsla verður til
þess, að unnt er að takast á við
umfangsmeiri verkefni en ella væri,
era rannsóknir á fitusöfnun sauð-
fjár og aðgerðir til að laga kinda-
kjötsframleiðsluna að kröfum
markaðarins um hæfilega feitt kjöt.
Hér er unnt að hagnýta niðurstöður
rannsókna, sem hafa fengist á
nokkram áratugum, og nú tengjast
þær matvælarannsóknum sem era
nýlegur þáttur í starfsemi stofnun-
arinnar.
Annað dæmi um hve rannsóknir
þurfa stundum að standa lengi til
að skila árangri eru jurtakynbætur.
Þær hafa verið stundaðar í um fjóra
áratugi. Árangur þeirra hefur til
þessa einkum verið fólginn í því að