Morgunblaðið - 02.12.1987, Síða 59

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. DESEMBER 1987
59
út í Jáma-flóann og er þá það
hreint að samkvæmt opinberum
stöðlum mætti baða sig í því.
Rudolf Steiner Seminarium er
miðpunktur allrar starfsemi antró-
pósófa í Jáma. Þar haldast í hendur
sköpun og nám. Þar er stefnt að
því að tengja í heild: vísindi, list
og trú. Að því leytinu til líkist Ru-
dolf Steiner Seminarium lærdóms-
setrum Fom-Grikkja og Rómverja,
þar sem leitast var við að uppfræða
nemandann á sem víðustu sviði:
veita honum skilning á hinu sýni-
lega, hinum áþreifanlegu vísindum;
efla listræna tjáningu en aldrei á
þann hátt að lífgefandi aflið sem
að baki öllu býr, „guðdómurinn",
væri útundan. í þá daga var ekki
verið að framleiða fólk sem gæti
sinnt ákveðnum framleiðsluþáttum.
Það var verið að mennta fólk í að
skilja sjálft sig og umheiminn bet-
ur. En Rudolf Steiner Seminarium
er ekki tíma-ferð til fomaldar.
í kynningarbæklingi um Rudolf
Steiner Seminarium segir: „Antró-
pósófí Rudolf Steiners er þekking-
arleið sem veitir tækifæri að sjá
vandamál samtíðar frá nýju sjónar-
homi og getur gefíð kveikjuna að
nýjum lausnum. Antrópósófían
varðveitir rannsóknar-aðferðir sem
liggja utan við hefðbundin þekking-
armörk — mörk sem verður að fara
yfír til að öðlast skilning á vanda-
málum lífsins, hvort sem það nú
varðar vísindi, list, trú, siðferði,
samfélagið eða umhverfí mannsins.
Rudolf Steiner Seminarium vill
auðga áhugann á antrópósófí og
veita fólki tækifæri á að kynna sér
mikilvægar niðurstöður rannsókna
Rudolf Steiners á ýmsum sviðum."
A Rudolf Steiner seminaríinu í
Jáma em nú sjö brautir Almenna
brautin veitir á einu ári víðtæka
kynningu á antrópósófí og er hugs-
að sem gmnnur fyrir áframhaldandi
nám, jafnvel þótt það nám sé utan
þess sem seminaríið og aðrar antró-
pósófískar „stofnanir" veita.
Uppeldisbraut er tveggja ára
nám. Það er viðbót við fyrra nám
— almennu brautina — og er undir-
búningur fyrir kennslu í waldorfs-
skóla eða fyrir waldorfsstarf innan
hefðbundins skólakerfís.
Listabraut flallar um hinar skap-
andi listir; málun, skúlptúr og
arkitektúr — og hvemig þær vinna
saman. Það er tveggja ára nám.
Bíó-dýnamíska brautin er fræðileg
og hagnýt kennsia í bíó-dýnamískri
ræktun, hvom tveggja í landbúnaði
og garðrækt. Námið tekur ýmist
eitt eða tvö ár og fer að mestu fram
á nærliggjandi búgarði, Skilleby-
holm. Eurytmi brautin er Qögurra
ára nám og leggur gmnninn að
starfí á „leiksviði" og við uppeldi
og kennslu. Eurytmi er ný og sér-
stök hreyfílist.
Læknandi-uppeldisbrautin
(Lákepedagogik) er tvíþætt nám.
Gmnnmenntunin er annars vegar
þriggja ára verklegt nám (á fullum
launum) sem gæslumaður á. ein-
hveiju heimilanna fyrir þroskahefta
og hins vegar bóklegt og listrænt
nám einn dag í viku þessi þijú ár.
Ætli menn sér að starfa sem kenn-
arar eða leiðbeinendur fyrir þroska-
hefta þá bætast við önnur tvö ár á
sjálfu seminaríinu; fyrst á almennu
brautinni en síðan tekur eitt ár við
á hinni eiginlegu „Láke-pedagog-
isku“-braut. Næringarbraut. Eins
árs nám um mat, matlagningu og
verkan fæðunnar.
Örjanskólinn
Húsin sem byggð hafa verið
þama í kringum seminaríið á
síðustu tuttugu og fímm ámm em
öll teiknuð af Erik Asmussen og
hefur hann sína teiknistofu í gam-
alli „skemmu" í miðju þorpinu. Öll
em húsin teiknuð tit að þjóna sínu
hlutverki til fulls og vera kraftgef-
andi fyrir þær maneskjur sem þar
starfa eða ganga um. Þessi hús em
„fúnksjónel"; hvert hús er vandlega
teiknað samkvæmt þeirri starfsemi
sem fram á að fara í hverjum og
einum hluta þess. Því em húsin
„óregluleg"; lofthæð er breytleg,
gluggar ýmist stórir eða litlir og
staðsettir neðarlega eða ofar, allt
eftir því hvemig birtan á að leika
um rýmið. Starfsemin í húsinu
ásamt sýn antrópósófíunnar á
manninn er hvatinn að baki þessara
bygginga: það ákveður formið og
hlutföllin. Þessi hús em byggð „inn
í frá og út“. Meðal bygginga As-
mussen þama er Oijanskólinn,
annar tveggja waldorfs-skóla í
Járna.
í Öijanskólanum em 270 nem-
endur sem skiptast á tólf ár (frá
7—19 ára). Að nokkm leyti nýtur
Öijanskólinn, líkt og flestir aðrir
waldorfs-skólar í Svíþjóð, ríkisað-
stoðar við reksturinn. Hinn wald-
orfs-skólinn í Jáma, Nibble, kallast
hann, hefur hafnað ríkisaðstoð/
ríkisafskiptum, nema hvað einhver
styrkur er þeginn til byggingar-
framkvæmda. I vissum skilningi er
Öijanskólinn „einkaskóli", þar sem
foreldrar verða sjálfír að standa
vemlegan straum af kostnaði við
skólahaldið. Þó er það enginn sem
„á“ skólann og hann er eðlilega
ekki rekinn í hagnaðarskyni.
Öijanskólinn hefur engan skóla-
stjóra — skólanum er stýrt sameig-
inlega af öllu starfsliði skólans. Þá
taka foreldrar mikinn þátt í starf-
inu. Þeir sjá, með aðstoð 2—3
nemenda í senn, um hádegismatinn.
Þeir taka þátt í byggingu og við-
haldi skólans, sjá um hreingeming-
ar, standa fyrir ijáröflunum — í
rauninni gera þeir allt sem hægt
er til að minnka kostnaðinn við
rekstur skólans. Og flestir sjá það
jú sem ávinning að vera f svona
nánum tengslum við skólann og
starfsliðið sem bömin þeirra hafa
svo mikið samneyti við.
Allar kennslustofur em sérstak-
lega teiknaðar og hannaðar til að
mæta þroska nemendanna á ólíkum
stigum. Og litimir skipta líka miklu.
í skólastofu yngri bekkjanna er
þakið nánast hvolf-laga, skreytt
ævintýramyndum, og lítið er um
rétt hom. Stofan á að vera „faðm-
andi“, vemdandi. Engir gangar,
bara einn „stór“ salur sem rúmar
tvo yngstu bekkina. Annað er ekki
í því húsinu. Og liturinn er hlýr
rauður litur. Þegar komið er í eldri
bekkina breytist arkitektúrinn.
Smám saman er horfíð frá „ævin-
týralegum“ sölum yfír í stofur þar
sem hom em rétt og ekki mikið
um uppákomur í arkitektúmum.
Og litimir þróast úr þessum hlýja
mjúka rauða í gegnum gult, grænt
og að lokum út f blátt. Lokaárang-
urínn er í stofum sem em hvetjandi
fyrir hugsunina og vitsmunalegt
starf, formföstum, með réttum
lfnum, málað f svölum bláum eða
blárauðum tónum.
En hvað er svona sérstakt við
waldorfs-skóla? Hvað gerir það að
verkum að langir biðlistar em við
hvem einasta waldorfsskóla í
Svíþjóð? Og nú er svo komið að hið
hefðbundna skólakerfí er að nokkm
farið að biðla til waldorfs-uppeldis-
fræðinnar um aðstoð við breytingar
á skólum ríkisins. Sé hægt að segja
það í einni setningu þá vel ég þá
sem segin „í waldorfs-skóla gengur
ekki bara höfuðið f skóla, heldur
manneskjan í allri heild sinni."
Markmiðið er að þroska alla eigin-
leika manneskjunnar — og mikið
er það gert í gegnum listimar.
Nemandinn er ekki hvattur, eins
fljótt og hægt er, til að fínna sér
og velja lífsstarfíð. Nemandinn á
að vera víðsýnn, hafa skilning á
sjálfum sér og lffínu í allri birtingu
þess. Hann skal þroska og rækta
áhuga, þekkingu og kunnáttu á sem
ijölþættustu sviði. í waldorfs-skóla
liggur engum á að læra að lesa,
reikna eða gera aðrar þær kúnstir
sem hingað til hafa verið taldar það
mikilvægasta í öllu skólastarfí. Það
er ekki verið að búa til tölvufræð-
inga og aðra reiknishausa. Það er
látið koma frá nemandanum sjálf-
um löngunin í ákveðin þekkingar-
og starfssvið fremur en önnur. En
það er ekki heldur verið að fram-
leiða antrópósófa, því þótt flestir
kennarar í waldorfs-skólum séu
antrópósófar hafa foreldrar og
nemendur sem hneigjast að öðmm
skoðunum ekki séð hina minnstu
ástæðu til að óttast.
Höfundur er laua&maður í J&ma.
Texti; GUÐNIRÚNAR
AGNARSSON
Ljósmyndir: VALA
HARALDSDÓTTIR
SERHONNUÐ
STÖK TEPPIÚR100% ULL
1 ! 1 ‘ 1 M14% i . i &i>4,L4Efr t • :. . k : ■> iðKc ■ , • —-: l DANRH^-
BIOSSOM SŒSSSu
^
HUNNUDUK: COMPCSITION 2SBS5, ANDERSEN CC A A DC HÖNNUÐUR: OL/\Ov._^rAr L OLE KORTZAU
18*1 1
GARDEN SS B_UE HJJÍi. SSSSSSEio
140x200,183x278,280x335.
Slceifunni 3G — Box 740 — 108 Reykjavík — Sími 82111