Morgunblaðið - 29.03.1988, Blaðsíða 48

48'
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. MARZ 1988
NÝIU VÖRURNAR KOMNAR
Óteljandi gerðir
Fatnaður fyrir:
Smáfólk,
ungtfólk,
fullorðiðfólk
og
ítalskir vorskór.
Komiðog skoðið
Eidistorg
Sími 611811.
þig
um páskana
Á Hótel Hvolsvelli finnur þú kyrrðina og tímann til
að láta þér líða vel.
Fyrir þá sem stunda útiveru; skemmtilegar
gönguleiðir eða ferð í Þórsmörk. Auma vöðva og
bak má mýkja í saunabaði eða nuddpotti og
frísklegt útlit fœrð þú í Ijósalampanum. Á kvöldin
lœfur þú okkur dekra við þig í mat og drykk.
Erillinn og streitan eru víðsfjarri þótt aðeins sé
IV2 stunda akstur frá Reykjavík.
Þú fœrð frið á Hótel Hvolsvellí, njótfu hans.
Páskatilboð
Gisting í tvœr nœtur í tveggja manna herbergi auk
morgunverðar, kr. 2.280,- fyrir manninn.
Leitið upplýsinga og pantið í símum 99-8187
og 99-8351.
HOTEL
HVOLSVÖLLLR
Hlíðarvegi 7, 860 Hvolsvelli símar (99) 8187 <§ 8351
AF ERLENDUM VETTVANGI
Eftir CHRIS MOSEY
V opnasöluhneyksl-
in í Svíþjóð
Hneykslanleg brot Svía á banni við vopnasölu til ríkja eins
og ísraels, Suður-Afríku og írans eru að valda ríkisstjórn jafn-
aðarmanna miklum vandræðum nú þegar kosningar eru fram-
undan síðar á þessu ári. Þá er það ekki síður vandræðalegt
fyrir ráðamenn úr röðum vinstrisinna að í ljós hefur komið
að fyrri ríkisstjórn jafnaðarmanna heimilaði sölu á vopnabún-
aði til hersveita er börðust með heijum Bandaríkjanna í Víet-
nam á sama tíma og Svíar voru í forsvari andstöðunnar í
Evrópu gegn aðild Bandaríkjanna að styrjöldinni.
Tvö sænsk fyrirtæki hafa
orðið uppvís að ólöglegri
vopnasölu: Annað er einkafyrir-
tækið Bofors sem þekktast er á
alþjóðamarkaði fyrir fallbyssur
sem bera nafn fyrirtækisins. Þær
komu mikið við sögu hjá báðum
stríðandi fylkingunum í síðari
heimsstyijöldinni. Hitt er ríkis-
fyrirtækið FFV, framleiðandi
Carl Gustaf-sprengjuvörpunnar
sem er meðal búnaðar herja
Bretlands og Vestur-Þýzka-
lands.
Réttarhöld hefjast brátt í mál-
um starfsmanna Bofors og
sænsks vopnasala vegna ásak-
ana um óleyfilega sölu á vopnum
og sprengjum til ríkja sem eru
á bannlista samkvæmt sænskum
lögum er setja skorður við vopna-
sölu til „átakasvæða".
Mútur
Jafnframt því sem rannsóknum
er haldið áfram í Svíþjóð á ólög-
legri sölu vopna var K.C. Tan,
fertugur forstjóri í Singapore,
nýlega dæmdur til fjögurra ára
fangelsisvistar í heimalandi sínu
fyrir að þiggja 350.000 dollara
(um 13,7 milljónir króna) í mútur
frá Bofors fyrir milligöngu um
endurútflutning vopna frá Sin-
gapore til ríkja á bannlista eins
og Bahrein og Dubai.
Ekki er það síður alvarlegt að
Bofors hefur verið ákært fyrir að
selja vopn til írans, en vígtólin
eru notuð í Persaflóastríðinu gegn
írak. Þá hefur eitt dótturfyrir-
tækja Bofors verið sakað um að
hafa selt ríkisstjóm Ayatollahs
Khomeinis sprengiefni. Það er
kaldhæðnislegt að bæði þessi fyr-
irtæki eru eign Nobel Industries,
en stofnandi þeirrar fyrirtækja-
samsteypu var Alfred Nobel, mað-
urinn sem lagði fé til friðarverð-
launa Nobels.
Bofors hefur getað huggað sig
við það eitt að undanfömu að
sænsk yfírvöld sáu ekki ástæðu
til að láta fara fram rannsókn á
þeirri staðhæfingu sænska út-
varpsins, að fyrirtækið hefði
greitt mútur til að tryggja sölu á
miklu magni vopna til Indlands.
Sprengjuvörpur til
Suður-Afríku
Meðan beðið er eftir að réttar-
höld hefjist í máli Bofors hefur
ljósið beinzt að vafasömum við-
skiptum vopnasmiðju ríkisins,
FFV, sem er með aðalstöðvar
sínar í Eskilstuna sunnan Stokk-
hólms.
FFV-hneykslið hófst með því
að Alþjóðahermálastofnunin í
London (IISS) skýrði frá því að
her Suður-Afríku væri búinn Carl
Gustaf-sprengjuvörpum.
Um margra ára skeið hafa
Svíar litið á sjálfa sig sem leið-
andi afl í alþjóðabaráttunni gegn
apartheid, aðskilnaðarstefnunni í
Suður-Afríku. Fréttin um að eitt
ríkisfyrirtækja þeirra væri sakað
um brot á vopnasölubanni Sam-
einuðu þjóðanna til yfirvalda í
Pretoriu var enn eitt áfallið til
viðbótar við Bofors-hneykslið.
Ekki bætti úr skák þegar upp
komst að sprengjuvörpurnar
höfðu borizt til Suður-Afríku fyrir
milligöngu aðila ýmist í Bretlandi
eða Israel. Hefur FFV nú viður-
kennt að hafa samið við þá um
vopnasölu á laun.
FFV seldi Carl Gustaf-
sprengjuvörpur til ísraels á árun-
um 1970-73 fyrir milligöngu hol-
lenzku vopnasmiðjanna Artilleri
Inrichtingen. Það fyrirtæki er nú
að hluta í ríkiseign og heitir Euro-
metal og er einnig viðriðið vopna-
sölu Bofors til Indlands.
Ekki var það síður skaðlegt
fyrir ráðamenn jafnaðarmanna í
Svíþjóð þegar það upplýstist síðar
að FFV hefði einnig selt skotfæri
til Ástralíu, til nota fyrir ástralska
hermenn í Víetnam-stríðinu.
Samkvæmt skipun
yfirvalda
Sigfrid Akselson, þáverandi
yfirmaður tæknideildar FFV og
einn af hönnuðum Carl Gustaf-
sprengjuvörpunnar, segir að í
fyrstu hafi sænska stjórnin bann-
að alla vopnasölu til Ástralíu í
samræmi við allsheijar sölubann
til allra ríkja er þátt tóku í stríðinu
í Víetnam, en síðar fyrirskipaði
stjómin FFV að sniðganga bannið
til að komast hjá ágreiningi við
yfirvöld í Canberra.
„Þetta var bæði hentug og hag-
stæð lausn,“ segir Sigfrid Aksel-
son. „Sendingamar fóru til Ástr-
alíu með hjálp brezku ríkisstjórn-
arinnar."
Hann sagði að Sven Andersson,
þáverandi vamarmálaráðherra
Svía, sem nú er látinn, hafi sam-
þykkt leynisamningana við Breta.
Andersson gaf munnleg fyrirmæli
um að nota mætti gildandi sam-
komulag við Breta, sem heimilaði
endurútflutning vopna frá FFV
til annarra ríkja Brezka samveld-
isins, sem skálkaskjól fyrir áfram-
haldandi vopnasölu til Ástralíu,
segir Akselson.
Dave Davidson, fyrrum um-
boðsmaður FFV í London, segir
að það hafi valdið „miklu uppn-
ámi“ í Ástralíu sem hafði þá ný-
lega keypt mikinn fjölda af Carl
Gustaf-sprengjuvörpum, þegar
Svíar bönnuðu sölu á skotfærum
í samræmi við Víetnam-vopna-
sölubannið.
Hann sagði Ástrali hafa hótað
að kaupa aldrei framar vopn frá
Svíþjóð og jafnvel einnig að segja
upp mörgum öðrum viðskipta-
samningum við Svíþjóð ef skot-
færin fengjust ekki afhent.
Davidson sagði að vegna þessa
þrýstings hefði hann verið beðinn
um að semja á laun við brezka
vamarmálaráðherrann til að kom-
ast framhjá sænska vopnasölu-
banninu. Hann kvaðst hafa hitt
Sven Andersson, sem sagði við
hann: „Mér er ljóst hvað þú ert
að gera, en opinberlega vil ég
ekkert vita.“
Ottast áhrif á
kosningarnar
Jafnaðarmenn óttast bersýni-
lega að þessar afhjúpanir geti
reynzt þeim skaðlegar í kosning-
unum í september í haust. Ingvar
Carlsson forsætisráðherra hefur
látið leita í gögnum utanríkisráðu-
neytisins að upplýsingum sem
gætu komið að gagni, en það kom
fáum á óvart, miðað við aðstæð-
ur, að þar var engar hagstæðar
upplýsingar að finna.
Áður en nýjustu hneykslismálin
komust í almæli var litið á eld-
heita andstöðu Svía við Víetnam-
stríðið, undir forustu Olofs Palme
forsætisráðherra, sem myrtur var
árið 1986, sem virkasta framlag
þeirra í alþjóða friðarmálum. Með
þessari andstöðu væru Svíar að
bæta ráð sitt fyrir vafasamt hlut-
leysi þeirra í síðari heimsstyijöld-
inni þegar þeir heimiluðu Þjóð-
veijum herflutninga í járnbraut-
um yfir sænskt land og fluttu út
jámgrýti til nota í hergagnaiðnaði
nazista.
Höfundur er blaðamaður við
brezka blaðið The Observer.