Morgunblaðið - 07.04.1988, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. APRÍL 1988
21
Falleg bæn í
Kópavogskirkju
annaö skilið en að þiggja ölmusu.
Villigötur
Þegar fyrsta kaupfélag íslands,
Kaupfélag Þingeyinga, var stofnað
árið 1882 áttu íslenskir bændur og
almenningur allur í baráttu við hálf-
danskt kaupmannavald. Kaupfélög-
in, sem stofnuð voru um og eftir
aldamótin, fólu þannig í sér hvort
tveggja í senn; viðleitni til bættrar
afkomu íslensks almennings og
andóf gegn erlendu valdi. Kaup-
félögin voru þannig snar þáttur í
efnahagslegri og pólitískri sjálf-
stæðisbaráttu íslensku þjóðarinnar.
Samband íslenskra samvinnufé-
laga spratt af samtakaviðleitni
íslenskra kaupfélaga og tók í arf
markmið þeirra og hugsjón. Gildi
þess starfs sem Sambandið vann á
fyrstu áratugum aldarinnar í þágu
umbjóðenda sinna verður ekki ve-
fengt. Auðvitað stóð oft styrr um
SÍS, ekki síst á hinum pólitíska
vettvangi, en vilji þeirra, sem löng-
um stóðu í forsvari fyrir þessa
hreyfingu, til að standa vörð um
hagsmuni umbjóðenda sinna verður
ekki með góðu móti dreginn í efa.
í þeim skilningi var SÍS raunveruleg
fjöldahreyfing, sprottin af fólkinu,
vegna fólksins og fyrir fólkið.
Það er gömul saga og ný að
fjöldahreyfingar, sem leyfa valdinu
að safnast í fárra hendur, hætta
að vera til fyrir fjöldann — nema á
tyllidögum. Því miður urðu þetta
örlög Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga. Hreyfíng, sem orðið
hafði til vegna fólksins og fyrir fólk-
ið, komst á villigötur — varð tæki
í höndum fámennrar forystu, sem
týndi hugsjóninni og tók að skara
eld að eigin köku.
Islensk samvinnuhreyfing er enn
á þessum villigötum og ef til vill
miklu frekar en nokkru sinni fyrr.
Forysta hreyfingarinnar er ekki
lengur í hlutverki þeirra sem bera
eiga hagsmuni umbjóðenda sinna
fyrir brjósti. Þvert á móti stendur
þessi forysta að ýmsu leyti í sömu
sporum og hið hálfdanska kaup-
mannavald á 19. öld, kaupmanna-
valdið sem samvinnuhreyfingunni
var upprunalega ætlað að sporna
gegn.
Hið hálfdanska kaupmannavald
19. aldar vildi mergsjúga viðskipta-
menn sína, íslenskan almenning, en
enga ábyrgð bera á afkomu þeirra.
Hið hálfdanska kaupmannavald
nútímans er Sambandsforystan,
sem vill mergsjúga kaupfélögin en
enga ábyrgð bera á afkomu þeirra
sem að félögunum standa. Svona
undarlega getur sagan endurtekið
sig — þar sem menn hefðu þó síst
átt á slíku von. Þess þurfa nú þeir
að gjalda sem gengust í ábyrgð
fyrir Kaupfélag Svalbarðseyrar —
þeir sem standa nú uppi eignalaus-
ir öreigar. Vegna hugsjónar, sem
þeir áttu en aðrir hafa týnt.
Höfundur er sagnfræðingur.
eftir Önnu S.
Snorradóttur
Greinarstúfur skrifaður líklega í
janúar leið komst aldrei lengra en
í skúffuna. Þegar hann er dreginn
fram í dagsljósið er það vegna þess
að ég las nýverið í blaði, að út
væri að koma námsefni um bænina
eða fræðsluefni og að námskeið
væru að hefjast í Grindavíkurkirkju
um sama efni. Eflaust er margt
hægt að kenna fótki um bænahald
og fyrirbænir þótt áður fyrr væri
það að jafnaði móðirin sem kenndi
bami sínu vers og bænir, er fylgdu
því mann fram af manni. Sumum
kann að þykja það undarlegt, að
það skuli þurfa að kenna fólki að
biðja, en svona er nú þetta, og prest-
amir þekkja margt fólk, hafa mikla
rejmslu og vita eflaust betur en
flestir hvers er vant. Það er sjálf-
sagt ekki öllum létt að opna hjarta
sitt og „tala við Guð“, eins og einn
lítill vinur minn segir, þegar hann
fer með bænirnar sínar.
Bænin í Kópavogskirkju
Það var nokkru fyrir jólin, að undir-
rituð var stödd við hátíðlega athöfn
í Kópavogskirkju. Þetta var ekki
venjuleg guðsþjónusta, heldur var
verið að minnast þess, að 25 ár
voru liðin frá vígslu kirkjunnar og
einnig var tekið í notkun við þessa
athöfn nýtt píanó sem kirkjunni
hafði áskotnast. Hrefna Eggerts-
dóttir píanóleikari vígði hljóðfærið
en auk hennar léku þeir Kjartan
Óskarsson klarínettuleikari og
Martial Nardeau flautuleikari, en
allt er þetta unga fólk tónlistar-
kennarar við Tónlistarskóla Kópa-
vogs. Þessi þáttur var framlag skól-
ans til athafnarinnar, en kirkjan
hefir mjög oft hýst tónleika og
ýmsar samkomur skólans. En það
var ekki þetta, sem er minnisstæð-
ast þótt fallegt væri, heldur bæn
prestsins í lok athafnarinnar, en
henni hefi ég ekki getað gleymt.
Öll þekkjum við hina opinberu
bæn, þar sem beðið er fyrir fóstur-
jörðinni, forsetanum, ríkisstjóm-
inni, beðið um farsæla atvinnuvegi
Kópavogskirkja
til lands og sjávar, beðið fyrir sjúk-
um og sorgmæddum og alltaf hefir
mér þótt vænt um bænina „vertu
þeim líf og ljós sem famir em á
undan okkur“. En presturinn í
Kópavogskirkju lauk bæn sinni með
því að biðja fyrir öllum ófæddum
börnum og menningarlífi í
landinu.
Það mætti fara mörgum orðum
um það, hversu aðkallandi slík fyrir-
bæn er, en það verður ekki gert
hér. Aftur á móti skal endurtekin
þökk til prestsins fyrir þessa óvenju
fallegu bæn, sem ekki gleymist.
Kannski gæti hún orðið innlegg,
þegar tekið verður að fyalia um
bænina almennt á væntanlegum
námskeiðum, er minnst var á í upp-
hafi.
. Höfundur er húsmóðir i
Reykjavík.
Óumdeilanlega
koDurinn
sem stendur upp úr...
...þegar íslenskt efni er
annars vegar. Það leiðir könnun
Félagsvísindastofnunar í ljós.
Manninn Ómar Ragnarsson
þarf vart að kynna. Hann hefur
stiklað á stóru í starfi sínu hjá
Sjónvarpinu í fjöldamörg ár
og það er næsta öruggt að þegar
Ómar er væntanlegur á skjáinn
setjast íslendingar í sjónvarps-
stólana og kveikja á Sjónvarpinu
Athyglisvert fyrir auglýsendur.
Tf
SJÓNVARPIÐ
ekkert rugl.
\