Morgunblaðið - 14.04.1988, Blaðsíða 50

5Ö
MÖRGÚNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR lí APRÍL1988
Minning:
Ragnar Jónsson
Fæddur 3. maí 1908
Dáinn 5. apríl 1988
í dag, 14. apríl, fer fram frá
Hafnarfjarðarkirkju útfðr Ragnars
Jónssonar, skipstjóra, Smyrla-
hrauni 2, Hafnarfirði. Hann andað-
ist í Landspítalanum 5. apríl sl.
eftir nokkurra daga sjúkrahúslegu,
en hann veiktist snögglega 25.
mars sl.
Hann hét fullu nafni Ragnar
Friðrik Jónsson og var fæddur í
Hörgsdal á Síðu í Vestur-Skafta-
fellssýslu 3. maí 1908. Foreldrar
hans voru Jón Bjamason, bóndi í
Hörgsdal, og kona hans, Anna
Kristófersdóttir, er síðar bjuggu á
Keldunúpi og síðast að Mosum á
Síðu. Foreldrar Jóns voru Bjami
Bjamason, bóndi í Hörgsdal og
kona hans Helga Pálsdóttir, próf-
asts í Hörgsdal Pálssonar. Foreldrar
Önnu vom Rannveig Jónsdóttir frá
Mörk og Kristófer bóndi og póstur
á Breiðabólsstað á Síðu, Þorvarðar-
son, síðast prófasts á Breiðabóls-
stað á Síðu, Jónssonar.
Ragnar var elstur bama þeirra
Jóns og Önnu en þau voru alls 15,
sjö systur og átta bræður. Eru þrjár
systranna dánar, Kristjana, Sigrún
og Ólafía Sigríður. Ragnar ólst upp
í Hörgsdal í fjölmennum systkina-
hópi og frændbama, en búið var í
sambýli við Bjama bónda í Hörgs-
dal, sem var bróðir Jóns, og Sigríði
konu Bjama, en hún var systir
Önnu. En þau áttu einnig stóran
bamahóp. Ragnar fór að vinna við
bústörfín að þeirra tíðar hætti strax
sem bam, en eigi átti það fyrir
honum að liggja að verða bóndi.
Mjög ungur, 16-18 ára að aldri, fór
Ragnar í atvinnuleit til Suðumesja.
Var það venja þá og síðar, að
bændasynir að austan og jafnvel
bændur leituðu til Suðumesja og
annarra verstöðva á vetrarvertíð til
sjóróðra. Ragnar var fyrst á ára-
báti frá Höfnum í tvær vertíðir.
Hann mun hafa farið til foreldra
sinna einhver sumur til heyskapar-
starfa eftir þetta og eitt sumar að
Keldunúpi, en þangað flutti fjöl-
skyldan vorið 1927. Eftir þetta var
Ragnar ætíð við sjómennsku. Tvær
vertíðir var Ragnar háseti á togar-
anum Agli Skallagrímssyni. Hann
var háseti á bátum frá Sandgerði
og fleiri útgerðarstöðvum og í þrjú
sumur með Jóni Kristóferssyni móð-
urbróður sínum við gæslustörf fyrir
Vestfjörðum á vélbátnum Geir goða
frá Sandgerði.
Ragnar ávann sér réttindi sem
vélstjóri á námskeiði Fiskifélags
íslands í mótorvélfræði og er
prófskrírteini hans dagsett 2. jan-
úar 1930. Þá tók hann smáskipa-
próf í Reykjavík 22. desember 1931
og skipstjórapróf frá Stýrimanna-
skólanum og er skipstjóraskírteini
hans dagsett 18. janúar 1940.
Ragnar var um árabil vélsijóri í
Keflavík og lengst á mb. Guðfínni
með Guðmundi Guðfinnssyni. En
síðan lá leiðin til Hafnarfjarðar er
hann gerðist skipstjóri á mb. Ás-
björgu í 5 ár og síðan á mb. Haf-
björgu, en á þeim báti var hann við
skipstjóm frá 1946-1972 eða í 26
ár og á meðan því skipi var haldið
til veiða.
Þegar Ragnar hafði verið skip-
stjóri í Hafnarfirði í 25 ár var hann
heiðraður af Sjómannadagsráði, og
síðar, þann 5. júní 1977, var hann
aftur heiðraður á sjómannadaginn
sem aldraður sjómaður. Ragnar
sótti oft til veiða af kappi og festu
og hefi ég það eftir góðum heimild-
um að hann hafí verið afiamaður
góður og hirðumaður um skip og
veiðarfæri. Hann var lánsmaður
með skip og skipshöfn og óhöpp
og slys urðu eigi á allri hans skip-
stjómartíð og eitt sinn eða 1. maí
1943 lánaðist honum og skipshöfn
hans að bjarga manni úr sjávar-
háska er mb. Ársæll frá Njarðvík
fórst á landleið í stórsjó. Eftir að
Ragnar hætti skipstjóm var hann
starfsmaður Bæjarútgerðar Hafn-
arfyarðar 1973-1986 við vaktstörf
og ýmsa aðra vinnu hjá því fyrir-
tæki.
Ragnar hafði ætíð sterk tengsl
við sveitina og búskapinn austur á
Síðu. Hann kom sér því upp smá
búskap uppi á Öldum í Hafnarfirði.
Átti hann þar nokkrar kindur, rækt-
aði túnblett og stundaði kartöflu-
rækt. Hafði hann jmdi af því að
sinna þessum áhugaefnum, þegar
tækifæri gafst. Er mér og minnis-
stætt, að böm sóttu til Ragnars á
vordögum er hann annaðist þessi
störf og var þeim þá ætíð vel tekið.
Ragnar kvæntist 6. október 1934
Guðrúnu Andrésdóttur frá Stokks-
eyri fæddri 11. júlí 1913, dóttur
Ándrésar Ólafssonar, sjómanns og
bókbindara, og konu hans, Guðrún-
ar Sigurðardóttur. Þau kynntust í
Keflavík 1931 þar sem Guðrún var
við störf. Er mér minnisstætt hvað
þau Ragnar og Guðrún vom glæsi-
leg, svo ung og fríð, er þau komu
í heimsókn á heimilið á Keldunúpi
Ég var að koma úr smá ferðalagi
þriðjudaginn fyrsta eftir páska,
þegar vinkona mín hringdi í mig
og sagði mér að Svanborg Þórdís
á Laugarvatni hefði látist á annan
í páskum.
Mér varð hugsað til Ólafs Ketils-
sonar, manns hennar.
Síðast sá ég þau hjónin um jóla-
leytið á Heilsuhælinu í Hveragerði.
Svanborg var þá vel búin og glæsi-
leg, eins og ævinlega, frá því ég
sá hana fyrst fyrir nærri íjörutíu
árum. Ólafur og Svanborg héldust
þá í hendur eins ogþau væm krakk-
ar í tilhugalífinu. Vegna þess að
ég var að heimsækja ættingja mfna
á Síðu sumarið 1932. Eigi varð
þeim hjónum bama auðið. En þess
ber að geta, að á heimili þeirra
dvöldu oft börn og ungmenni, eink-
um systurböm Guðrúnar, sem þau
hjón dáðu og nutu samvista við, sem
eigin böm væm.
Þau hjónin bjuggu í Hafnarfírði
frá árinu 1933, fyrst um tíma í
Reykholti í Setbergslandi og síðar
á Suðurgötu 37 en eftir það á Linn-
etsstíg 8, sem nú heitir Smyrla-
hraun 2, þar sem þau hafa búið
alla tíð síðan. Þegar hin mörgu
systkini Ragnars austan af Síðu
komu suður til margvíslegra starfa
lá leiðin ætíð til Hafnarfjarðar á
heimili Ragnars og Guðrúnar. Stóð
heimili þeirra hjóna okkur systkin-
inum ætíð opið til aðhlynningar og
aðstoðar. Fyrir alla þá hjálpsemi
er hinum aldna heiðursmanni færð-
ar alúðarþakkir svo og Guðrúnu
eiginkonu hans, sem nú lifír mann
sinn eftir 54 ára búskap.
Þá skal þess getið hér, að þau
hjón buðu og veittu þeim sem þess-
ar línur ritar vist á heimili sínu í
tvo vetur vegna náms við Flens-
borgarskólann í Hafnarfirði. Þó að
ég geymi í huga mínum þakklæti
og góðar minningar um þá dvöl og
aðstoð og vináttu alla tíð, verður
að játa að aldrei get ég fullþakkað
þeim hjónum.
Ragnar var fremur heilsuhraust-
talaði ég lítið við þau í það skiptið.
Ekki óraði mig fyrir því þá að þetta
væri í síðasta sinn sem ég sæi Svan-
borgu. Ég vissi að undangengin ár
átti hún við vanheilsu að stríða, en
einkanlega var það sjónin sem bag-
aði hana mest. Hin óbilandi trú
Svanborgar á lífíð og máttarvöldin
hjálpaði henni upp úr hveijum
vanda og lfkamlegum sjúkleika.
Hún var alla tíð, frá því ég sá hana
fyrst á mannfagnaði á Laugar-
vatni, tiginborin kona, í íslenskum
búningi af bestu og vönduðustu
gerð.
Svanborg var fædd á Neðra-Apa-
vatni í Grímsnesi, 11. febrúar 1905,
dóttir Ásmundar bónda þar og odd-
vita Eiríkssonar og konu hans,
Guðrúnar Jónsdóttur frá Skógar-
koti.
Svanborg kvæntist Ólafí Ketils-
syni, sérleyfíshafa, frá Álfsstöðum
á Skeiðum 23. maí 1931 og 1932
fluttust ungu hjónin á Laugarvatn
í eigið hús sem þau nefndu
Svanahlíð. Það var fyrsta húsið á
Laugarvatni sem byggt var af
einkaaðiljum og var svo um árabil,
þar til fleiri byggðu á eftir. Ólafur
hafði þá þegar hafíð sérleyfisferðir
í uppsveitum Ámessýslu, sem hann
síðan annaðist í blíðu og stríðu í
fímm áratugi.
Svanborg og Ólafur eignuðust
þijár dætur og einn kjörson, sem
öll eru búsett í Reykjavík.
Dagana áður en Svanborg andað-
ist fengu þau, hún og Ólafur, lykla
að íbúð í Sunnuhlíð í Kópavogi.
íbúðin átti að verða þeirra skjól til
efri áranna, en Svanborg náði ekki
að flytja þangað.
Sem starfsmanni við einn skól-
ann á Laugarvatni varð mér fljótt
ljóst hve stóran þátt Svanborg Ás-
mundsdóttir átti í velgengni bónda
síns, Ólafs Ketilssonar. Ævinlega
var hún tilbúin við símann að skrifa
niður allskonar kvabb frá fólki, eða
hlaupandi til dyra með pakka og
bréf. Ég dáðist að sálarró hennar,
að hún skyldi aldrei vera önug,
heldur svara alltaf með þægilegum
rómi eins og hlutimir væru sjálf-
sagðir.
Svanborg átti örugglega eril-
sama ævi sem húsmóðir í Svanahlíð
á Laugarvatni, þó ekki væri annað
en taka á móti sérleyfísbílstjórum
Ólafs og fæða þá. Sjaldan held ég
að hún hafi gengið til náða fyrr en
Ólafur var kominn í hús, sem í vond-
um veðmm var oft æði seint. Marg-
ir komu sem áttu erindi við Ólaf
og þá var hlaupið til kaffíkönnum-
ar.
NILFIS
HAGKVÆM OG HEILNÆM
Aðeins 6,1 kg á svifléttum hjólabúnaði. 10 lítra poki og svo frábær ryksíun að
Stillanlegt sogafl og afbragðs sogstykki. hún hreinsar eínnig andrúmsloftið.
cxrrmy r\r- tdaiict Nýlegar hollusturannsóknir leiddú í Ijós
b I hriK U(j I KAUb I að f|eS(ar ryksugur'rykmenga loftið,
Reynslan sannar rekstraröryggi og ; sumar hrikalega.
einstaka endingu.
Já, svona er NILFISK: Vönduð og tæknilega ósvikin, gerð til að vinna sitt verk,
fljótt og vel, áreftirár, með lágmarks truflunum og tilkostnaði.
Ull ElQlf' HEIMSINS BESTA RYKSUGA
lllLrlvlV Stór orð, sem reynslan réttlætir
iFOnix
HÁTÚNI6A SlMI (91)24420
SvanborgÞ. Ásmtmds-
dóttir— Minning
Fædd 11. febrúar 1905
Dáin 4. apríl 1988
ur alla tíð. Hann veiktist á árinu
1986 og varð að dvelja á sjúkra-
húsi um skeið. En hann öðlaðist
viðunandi heilsu aftur og gat dvalið
heima. Guðrún, sem hefir um ára-
bil verið með skerta heilsu og oft
þurft að dvelja á sjúkrahúsum, gat
einnig verið heima. Veitti hún
Ragnari einstaka hjálpsemi og
umönnun í veikindum hans þó oft
væri hún sárveik sjálf. Það var
ánægjulegt að fylgjast með því nú
hin síðustu misseri, hvað hin elsku-
legu hjón sýndu hvort öðru í nok-
kurri elli og sjúkleika mikla alúð
og hlýhug. Eg votta Guðrúnu ein-
læga samúð nú við fráfall Ragnars.
Ragnar var stilltur vel, hafði
mjög trausta skapgerð, var nokkuð
dulur við fyrstu kynni og flíkaði lítt
tilfinningum sínum. En hann var
ákaflega hlýr og mildur í framkomu
og viðmóti og löðuðust menn að
honum, ekki síst böm, en hann var
barngóður svo af bar.
í huga okkar systkina hans var
Ragnar ókrýndur höfðingi okkar í
sjón og raun. Við minnumst hans
með söknuði og þakklæti.
Hann skilaði miklu dagsverki á
langri ævi. Ég er þess fullviss að
Ragnar hafði traust og virðingu
samferðamanna sinna.
Gott er að minnast slíks manns
að leiðarlokum.
Hermann G. Jónsson
Fyrir nokkmm ámm var bætt
við litla húsið Svanahlíð svokallaðri
„sparistofu". Það var gaman að fá
sér kaffísopa með Svanborgu í
„sparistofunni" hennar. Veggimir
vom þaktir málverkum, vel ræktuð
blóm í gluggum og á súlum, en það
sem er minnisstæðast em krystals-
og silfurmunir á borðum, munir sem
Ólafur og Svanborg höfðu fengið í
brúðargjöf. Um þá muni fór Svan-
borg mjúkum höndum, eins og þeir
væm heilagir.
Kunnugir hafa sagt að meðan
Svanborg var heimasæta á Neðra-
Ápavatni hafí hún átt margra kosta
völ. Hún valdi Ólaf Ketilsson þótt
hann kæmi til hennar í upphafí á
vinnufötunum sínum og með honum
bjó hún í næstum fímmtíu og sjö
ár. Mér er minnisstæður gullbrúð-
kaupsdagurínn þeirra Svanborgar
og Ölafs, sem öll fjölskylda þeirra
sameinaðist um að gera sem feg-
urstan og íjöldi ættingja og vina
kom saman til að fagna þeim. Gleði-
svipurinn á þeim þá var líkari því
að þau hefðu verið að gifta sig, en
ekki búin að búa saman við „sætt
og súrt“ í fímm tugi ára.
Ekki er hægt í fáum orðum að
gera skil á æviferli mikilhæfrar
konu. Þessi orð mín eru fyrst og
fremst skrifuð til að þakka Svan-
borgu fyrir margan vanda sem hún
leysti fyrir mig, meðan ég starfaði
á Laugarvatni.
Með samúðarkveðjum til ástvina
Svanborgar.
Jensína Halldórsdóttir