Morgunblaðið - 19.04.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. APRÍL 1988
'1
Yírðisaukaskattur
eftirHalldór
Jónsson
Enn í VASKinn
Ríkisstjórnin hefur nú lagt fram
frumvarp um virðisaukaskatt, sem
er um flest svipað fyrri frum-
vörpum. Hemaðaráætlunin er
hinsvegar snjallari en fyrr, þar
sem nú er upphafsskattprósentan
sett í 22%. Þeir halda því þar með
fram, að einhveijar vörur muni
lækka í verði, að vísu eftir að þeir
sömu höfðu hækkað hana áður,
t.d. með matarskattinum. En al-
menningur virðist ætla að gleypa
þessar sjónhverfingar hráar.
Það er alveg óskiljanlegt hversu
almenningur og samtök hans láta
sig þetta mál litlu varða, nú þegar
þetta er til umfjöllunar á Alþingi.
I raun mátti sjá þennan herfjötur
á verkafólki þegar Þorsteinn og
Jón Baldvin voru búnir að gefa í
skyn, að matarskatturinn væri til
sölu hjá þeim. Verkalýðsforystan
virtist hinsvegar vera steinheym-
arlaus og hafðist ekki að. Enda
virtust vinsældir hennar ekki
keyra um þverbak þegar að at-
kvæðagreiðslum um samningana
kom. Fýrrir bragðið komu þeir
stjómarbræður fram matarskatt-
inum, sem undirbúning að öðm
verra, stóra VASKinum.
Nú virðast leiðtogar launþega
sitja algerlega klumsa og sýnist
stefna í það, að virðisaukaskattur-
inn bmni yfir alþýðu án þess að
þeir hafíst að. Var þó lífsmark
með Ásmundi Stefánssyni á sínum
tíma, sem sá, að þetta yrði laun-
þegum til mikillar óþurftar og tal-
aði gegn virðisaukaskatti. Jón
Baldvin var líka þá heldur á móti
honum áður en nafni hans Sig-
urðsson úr kerfínu kristnaði hann
svo kyrfíiega að nú veit hann ekk-
ert dýrlegra djásn.
En það verður hinn lægra laun-
aður almenningur og enginn ann-
ar, sem greiðir þennan stóraukna
skatt af mestum þunga, ekki þeir
sem kaupa bréf fyrir afganginn
af kaupinu sínu. Þessi skattur mun
leggjast á flest stig viðskipta og
þjónustu og áður en lýkur stór-
hækka allt verðlag í landinu. Mik-
ið er orðið gæfuleysi samtaka
launafólks ef það ætlar að taka
við þessu möglunarlaust. Hvar er
nú Kvennalistinn, Alþýðubanda-
lagið og Borgaraflokkurinn? Hvar
em Ásmundur, Guðmundur H.
Garðarsson, Guðmundur J., Magn-
ús L. Sveinsson og Karvel?
Samkvæmt þessu nýja frum-
varpi er nú ákveðið að skattleggja
alla vinnu og þjónustu í sambandi
við húsbyggingar. Þokukenndar
yfírlýsingar í greinargerð með
frumvarpinu um það, að ráðamenn
muni gefa fólki, sem er að byggja
í fyrsta sinni, einhveijar bætur,
þannig að það verði jafnsett", em
alltof gamlar lummur til þess að
margir eldri en tvævetur taki
mark á þeim.
Hér er sem fyrr verið að setja
mjög alvarleg lög, sem snerta alla
lífshætti fólks í landinu, en fela
handhöfum framkvæmdavaldsins
það alfarið, hvemig og með hversu
miklum þunga lögin leggjast á
þolandann. Þrátt fyrir það, að
Stjómarskráin okkar hafí sagt, að
skatta skuli einungis leggja á með
lögum, þá er nettóupphæð virðis-
aukaskatts grímulaust háð reglu-
gerðum framkvæmdavaldsins.
Byggingarkostnaður fólks mun
því hækka um ein 10% um mitt
næsta ár. í greinargerðinni með
frumvarpinu er gengið út frá því
sem staðreynd, að virðisauka-
skatturinn af íbúðabyggingunum
hafí þegar verið endurgreiddur
húsbyggjendum, þannig að áhrif
breytingarinnar séu engin. Búast
menn í alvöru við því að þetta
fari eftir um alla framtíð? Ætla
sömu ráðherrar að vera við völd
alla tíð? Er tekjuþörf ríkissjóðs
endanlega mætt?
Greinargerðin segir berum orð-
um að 1,2 milljarða halli verði af
22% skattinum. Enda þarf aðeins
að breyta einum tölustaf í 14. gr.
til þess að breyta upphæðinni og
kollsteypa lífskjörum fólksins. Það
er hægt að gera í haust eða hven-
ær sem er. Ráðamenn búast ef til
vill við því, að unga fólkið, sem
ætlar að fara að byggja yfír sig,
muni fylkja sér um flokka þeirra
í næstu kosningum. Skoðanakann-
anir virðast hinsvegar benda til
aukinnar tiltrúar fólks á Kvenna-
listanum umfram gömlu „kerfis-
flokkana".
Jón Baldvin hefur kallað sölu-
skattskérfíð „ónýtt“. Hafí það með
öllum sínum undanþágum verið
„ónýtt“, með 25% gjaldi, þá má
spyija hvemig 22% virðisauka-
skattur á allt fari að því að skila
minni tekjum en söluskatturinn.
Enda eru blekkingamar auðlæsar
í greinargerðinni, þegar ófram-
komin náðarbrauð eru látin seðja
lýðinn.
En allir innheimtir skattmillj-
arðar koma hvergi nema úr vösum
almennings og matarbuddum
heimilanna, það skyldu menn gera
sér alveg ljóst. Það þarf því að
beita ýtrustu gætni, þegar skatt-
hlutföll sem þessi em rædd, þann-
ig að hvergi sé skotið yfir mark.
Lífskjör hinna verr settu þola enga
tilraunastarfsemi á borð við upp-
töku virðisaukaskatts. Því hélt
maður að forystumenn launþega
myndu verða á varðbergi. En þeir
virðast hafa verið stungnir svefn-
þomi.
„Byggingarkostnaður
fólks mun því hækka
um ein 10% um mitt
næsta ár. I greinar-
gerðinni með frum-
varpinu er gengið út
frá því sem staðreynd,
að virðisaukaskattur-
inn af íbúðabyggingun-
um hafi þegar verið
endurgreiddur hús-
byggjendum, þannig að
áhrif breytingarinnar
séu engin. Búast menn
í alvöru við því að þetta
fari eftir um alla
framtíð? Ætla sömu
ráðherrar að vera við
völd alla tíð? Er tekju-
þörf ríkissjóðs endan-
lega mætt?“
Megniatriði í
VASKimim /
Virðisaukaskattur er sagður
eiga að afla ríkissjóði svipaðra
tekna nettó og söluskattur gerir í
dag. Staðreyndin er að hann mun
sækja miklu meiri tekjur í vasa
almennings, sem ráðamenn eiga
svo að endurgreiða honum af
pólitískri gæsku sinni hveiju sinni.
Einhvem grunar, að afganginum
Halldór Jónsson
verði fyrr en varir ekki skilað
vegna sífellds fjárskorts stjóm-
málamanna til góðverkagerðar.
Afleiðingin verður því aukin skatt-
heimta og verðbólga, sem henni
fylgir ávallt.
VASKkerfið verður margfalt
dýrara í framkvæmd en sölu-
skattskerfíð. 35 starfsmenn á
skattstofum landsins hafa annast
eftirlit með söluskatti. í greinar-
gerð frumvarpsins er tvöföldun
þess fjölda talin nauðsynleg. Vafí
er talinn leika á því, hvort skatt-
stofur landsins hafí mannafla til
þess að ráða við framkvæmdina
og hvort sá mannafli sé fáanlegur
á kjörum opinberra starfsmanna.
Ef það verður að yfirborga fólk
til skattstofustarfa, þá hlýtur það
eitt að. leiða til launasprengingar
upp allan ríkisstigann og svo allan
almenna vinnumarkaðinn og til
verðbólgu í framhaldi af því.
Innheimta söluskatts hefur ver-
ið mjög ódýr, það er meira að segja
viðurkennt í greinargerðinni með
fmmvarpinu. Gjaldendur í því em
um 11.000 talsins. Þar af inn-
heimta 1.600 aðilar um 80—85%
skattsins, og þar af 300 aðilar
nærri 60% alls skattsins. Um
9.400 aðilar innheimta 15—20%
skattsins. Eftirlit með skattinum
er almennt orðið allstrangt, og
fullyrða má að innheimtan hjá hin-
um 300 aðilum sé mjög ömgg og
innheimtan hjá 1.600 aðilunum
einnig. Gjaldendur- í virðisauka-
skattkerfí em taldir verða um
25.000. Sjá menn hvert verkefnið
verður ef 9.400 aðilar em vanda-
mál í dag?
Uppsöfnun söluskatts í atvinnu-
rekstri er talin rýra samkeppnisað-
stöðu íslenskra fyrirtækja. Er
þessu mjög haldið á loft sem rök-
semd fyrir nauðsyn virðisauka-
skatts og talið standa í vegi fyrir
útflutningi. Félag iðnrekenda hef-
ur metið þetta til að vera á bilinu
1—3% eftir greinum. Margt hefur
verið gert til þess að koma í veg
fyrir þessi áhrif söluskatts og er
ekki tiltakanlega torvelt í fram-
kvæmd. Rökin em því harla létt-
væg fyrir því, að lífshagsmunir
iðnaðarins krefjist upptöku VASK.
VASK á að greiða í tolli af öllum
innflutningi. VASK hefur því í för
með sér mikla aukningu á rekstr-
arfjárþörf, líklega um 5% af árs-
veltu innflutningsaðila. Hvar á að
fá þetta aukna fé? Fást þessir
peningar að láni? Laun við bók-
hald í verslun em talin munu
hækka um 50—60%, vegna VASK.
Kostnaður af öllu þessu hlýtur að