Morgunblaðið - 19.04.1988, Side 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. APRÍL 1988

Útgefandi
Framkvœmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fróttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Bjöm Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 700 kr. á mónuði innanlands. í lausasölu 60 kr. eintakið.
Offramboð og
verðfall
Því það er nefni-
lega vitlaust gefið“
Lífríki sjávar gerir landið
byggilegt. Það er meginauð-
lind þjóðarinnar. í hana sækjum
við bróðurpart þjóðartekna;
lífskjör fólks, verðmætin í sam-
félagi okkar — og efnahagslegt
sjálfstæði þjóðarinnar. En nytja-
stofnar sjávar hafa sín nýtingar-
mörk, sem ekki má yfír fara, ef
varðveita á höfuðstólinn. Þess-
vegna á það að vera keppikefli
að ná þeim afla, sem fískifræðileg-
ar niðurstöður standa til, með sem
minnstum kostnaði og vinna í sem
verðmætasta vöru.
Offramboð ísiendinga á físki á
mörkuðum í Hull og Grimsby, með
tilheyrandi verðfalli, skýtur
skökku við framansagt. Morgun-
blaðið greinir frá því um helgina
að verð á þorski hafí fallið um
50% á þessum mörkuðum síðustu
vikumar vegna offramboðs frá
íslandi. „íslendingar moka inn
fískinum án tillits til þess hve
mikið markaðurinn þarf og allir
tapa, ekki aðeins þeir sjálfír held-
ur enskir og skozkir fískimenn.
Þeir einu sem græða eru frysti-
húsin. Réttast væri að sett yrði
bann á íslendinga haldi þeir áfram
að haga sér svona," sagði William
Hay, forseti skozka fískimanna-
sambandsins, í viðtali við frétta-
mann Morgunblaðsins.
„Æskilegast er að útflutningur-
inn sé fijáls," segir Kristján Ragn-
arsson formaður LÍÚ í viðtali við
Morgunblaðið. Hann segir jafn-
framt: „en það hefur sýnt sig að
það er ekki hægt, öll rök mæla
með því að við stýrum framboð-
inu.“ Þetta eru eftirtektarverð
ummæli í ljósi verðfallsins í Bret-
landi.
Eðlilegt verður að telja að sjáv-
arútvegurinn leiti eftir sem hæstu
verði fyrir ferskfísk og sjávarvöru,
til að tryggja rekstrarlega stöðu
sína. Þessvegna er sjálfsagt að
mæta erlendri ferskfískeftirspum
meðan hátt verð er í boði, að
minnsta kosti að vissu marki, þótt
ekki megi horfa fram hjá mikil-
vægi þess að vinna hráefnið sem
mest í íslenzkum fískvinnslufyrir-
tækjum. Offramboð, sem endar í
verðhruni, eins og gerðizt í Grims-
by og Hull, er hinsvegar víti til
vamaðar. Það kemur engum til
góða nema samkeppnisaðilum
okkar í brezkum fískiðnaði. Og
það stóð aldrei til að beita kvótan-
um — veiðirétti á íslandsmiðum —
til að setja fætur undir erlenda
samkeppni í fískvinnslu.
Fiskmarkaðir í Bretlandi verða
háðir fískútflutningi héðan á
næsjtunni. Vertíð er að ljúka við
írlaþd og í Eystrasalti. „Það er
því Ííykilatriði fyrir okkur," segir
Kriátján Ragnarsson formaður
LÍl| „að ná einhverri stýringu á
[r s.|]magni til að fá eðilegt verð“.
Hann leggur til að sjávarútvegs-
ráðuneytið hafí frumkvæði að því
að kalla hagsmunaaðila saman til
að leita samstöðuleiða um fersk-
fiskframboð, bæði á þýzkan og
brezkan markað.
Vel fer á því að íslenzkur fersk-
fískur og sjávarvörur hafí sem
fijálsastan aðgang að Evrópu-
mörkuðum, sem eru okkur mjög
mikilvægir. Hinsvegar verður að
vænta þess að útgerðarmenn og
físksöluaðilar haldi þann veg á
málum, að heildarhagsmunir at-
vinnugreinarinnar séu sem bezt
tryggðir. En til þess þarf að haga
framboði á þessa markaði með
þeim hætti að sem hæst verð fá-
izt fyrir fískinn.
Úrvinnsla
aflans
Framleiðsluhættir í fískiðnaði
breytast lítt og hægt. Aðlög-
un að nýjum mörkuðum hefur
verið þung í vöfum. Nokkur dæmi
eru þó um athyglisverða vöruþró-
un í þessari annars hefðbundnu
atvinnugrein. Þar ber hæst tand-
urfiskinn, sem náð hefur miklum
vinsældum á saltfískmörkuðum.
Sitthvað bendir til þess að
vinnslugreinar verði sérhæfðari
og sjálfvirkari í náinni framtíð,
en mikilvægt er að bæta og auka
nýtingu véla og hráefnis. Siguijón
Arason hjá Rannsóknastofnun
fískiðnaðarins telur í erindi, sem
frá er sagt hér í blaðinu sl. laugar-
dag, að það megi gera með því
að hafa vaktavinnu í fiskvinnsl-
unni. Lenging vinnslutímans
lækki þunga kostnaðarliði, eins
og fjármagnskostnað og raforku.
Siguijón telur og mikilvægt að
nýta hráefnið betur. Við fram-
leiðslu fískflaka fellur um það bil
60% af þunga físksins undir skil-
greininguna aukaafurð — og 75%
við vinnslu rækju. Nokkur hluti
þessara aukaafurða er þegar nýtt-
ur, einkum í dýrafóður. „Alltof
mikið er þó meðhöndlað sem úr-
gangur og annað hvort kastað í
sjóinn eða ónýtt á annan hátt.“
„Fiskvinnslustöðvar eiga eftir
að breytast og verða að fjöl-
vinnsluverum," segir Siguijón,
„þar sem hægt er að vinna fisk í
fjölbreyttar afurðir. Vinnsluverin
breyta um vinnsluferil eftir hag-
kvæmni og breytingu á mörkuð-
um.“
Mikilvægt er að efla hverskonar
rannsóknir í þágu íslenzks sjávar-
útvegs, meðal annars vöruþróunar
í fískvinnslu, ef hún á að halda
velli f harðnandi samkeppni á
næstu áratugum.
eftir EyjólfKonráð
Jónsson
Að sigra heiminn er eins og að spila á spil
með spekingslegum svip og taka í neSð.
(Og allt með glöðu geði
er gjama sett að veði).
Og þótt þú tapir, það gerir ekkert til,
því það er nefnilega vitlaust geflð.
(Steinar Steinar.)
Þegar ríkisstjórn var loks rekin
saman á liðnu sumri gerðist það
með þeim hætti að Sjálfstæðisflokk-
urinn lét af þeirri meginkröfu sinni,
að engir skattar yrðu hækkaðir og
féllst á skattauka um einn milljarð
króna. Fjárlög voru gerð og ákveð-
ið að ná svokölluðum halla á fjárlög-
um niður á þremur árum.
í þingbyijun tilkynnti ríkisstjórn-
in að hún hefði ákveðið að kollvarpa
ijárlögunum sem þingflokkar
stjómarsinna höfðu samþykkt og
leggja fram ný flárlög þar sem
gífurlegum nýjum sköttum skyldi
slengt yfír þjóðina. Þetta væru
neyðarráðstafanir, þar sem þjóðin
væri rétt einn ganginn gengin af
göflunum og nú þyrfti sko að koma
vitinu fyrir hana og bjarga með fjár-
munum hennar gjaldþrota ríkissjóði
og koma í veg fyrir viðskiptahalla
við útlönd.
Lái mér hver sem vill að ég gagn-
rýni þessa skyndiákvörðun. Hún
kom mér gjörsamlega á óvart og
var það þó ég sem hjó á hnútinn
fáum mánuðum áður með flutningi
tillögunnar um takmarkaðar
skattahækkanir. Þar að auki hef
ég nú í heilan áratug, og rúmlega
það, í ræðu og riti bent á, að goð-
sögnin um hallalausan ríkissjóð og
nauðsyn peningaskömmtunar væri
orsök verðbólgunnar en ekki leið
til að forðast hana. Þetta hefur
gerst nú, eins og fyrri daginn, því
miður!
Skattahækkanimar síðasta
misserið hafa valdið verðspreng-
ingu og stórfelldum kauphækkun-
um, eins og hver sá maður sem
fylgst hefur með íslenskum stjóm-
armálum síðustu áratugi átti að sjá
fyrir. En ekki nóg með þetta, ríkis-
sjóðsgatið sögufræga hefur auðvit-
að stækkað en ekki minnkað við
aðgerðimar. (Gjaidahlið fjárlaga
hækkar nefnilega meira en ekki
minna en tekjuhliðin við þvílíkar
afturhalds- og kreppuráðstafanir.
Gjöld ríkisins era ekkert annað en
bein og óbein laun og gjaldeyris-
notkun þegar upp er staðið. Þegar
verð- og kauphækkanir era knúðar
fram og gengið lækkað verða ríkis-
fjárlög jafnóviðráðanleg og fjárlög
fyrirtækja og heimila.)
Við voram á leið út úr vítahring
verðbólgu 1986 og fram á sl. ár
vegna þess að ríkið slakaði á skatt-
heimtuklónni. Við voram á réttri
leið. Nú boðar framsóknarforastan
til sérstaks neyðarfundar um næstu
helgi því að allt þurfí nú að taka

Morgunblaðið/ól.K.M.
Bera Nordal, forstöðumaður Listasafns íslands, i ræðustól við opnun sýningarinnar. Aðrir eru f.v.: Jac-
ques Mer, sendiherra Frakklands, en sýningin kemur fyrir milligöngu franska sendiráðsins, Colette Sou-
lage, eiginkona listamannsins, Pierre Soulage og frú Vigdís Finnbogadóttir, forseti íslands.
Sýning Pierre Soulages í Listasafninu;
Mikill fengur fyrir safnið og
þá sem ánægju hafa af grafík
- segir Bera Nordal forstöðumaður
LISTASAFN íslands
opnaði á laugardag
sýningu á verkum
nfranska lista-
mannsins Pierre
Soulages að við-
stöddu fjölmenni,
þar á meðal lista-
manninum sjálfum
og konu hans. Sýnd-
ar verða 34 abstrakt-
ætingar, sem spanna
stærstan hluta list-
Forseti tslands og Pierre Soulage ■
ferils hans. Þær eru unnar á árun
um 1952-1980 og eru allar i eigu
listamannsins. Bera Nordal, for-
stöðumaður Listasafnsins, sagði
mikinn feng i þessari sýningu
bæði fyrir safnið og grafíkáhuga-
fólk þar sem hún gæfi góða heild-
arsýn yfir grafíkverk hans.
Pierre Soulages er fæddur í Rodez
í Suðaustur-Frakklandi árið 1919
og er því tæplega sjötugur að aldri.
Eftir stríðslok settist hann að í
París, þar sem hann hefur búið síðan.
Soulages er í hópi þeirra lista-
manna sem komu fram á áratugnum
eftir síðari heimsstyijöldina, er París
var miðpunktur listalífsins. Lista-
mennimir eru kenndir við Parísar-
skólann og er Soulages talinn einn
mikilvægasti fulltrúi hans en hann
varð þekktur fyrir sérstæðar ab-
strakt-m)mdir sínar. Souiages fæst
bæði við málverk og grafíkverk en
þó ekki á sama tímabili. Að sögn
Bera Nordal er Soulages þekktur
og afgerandi listamaður og einn
merkasti listamaður Frakka af eldri
kynslóðinni. Hefur hann þróað mjög
sérstaka tækni við ætingamar. I
verkum hans ræður einfaldleiki,
kraftur og innri birta ríkjum og er
svartur litur allsráðandi.
Hann hefur hlotið fjölda verðlauna
og viðurkenninga á starfsferli sínum
og má þar nefna Rembrandt-verð-
launin og Camegie-verðlaunin árið
1964 auk þess sem hann er meðlim-
ur í frönsku heiðursfylkingunni.
Hann hefur tekið þátt í fjölda stórra
alþjóðlegra sýninga austan hafs og
vestan og á verk á öllum helstu lista-
söfnum.
Frumkvæði að því að fá verk Sou-
lages hingað til lands átti dr. Selma
Jónsdóttir fyrrv. forstöðumaður
Listasafnsins en hún lést á síðasta
ári. Sýningin var fengin hingað fyr-
ir milligöngu franska sendiráðsins
og stendur til 15. maí. Hún er opin
alla daga nema mánudaga frá kl.
11-17.