Morgunblaðið - 06.10.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. OKTÓBER 1988
25
Fimmvörðuháls:
Þrír illa búnir ferða-
menn hætt komnir
SJÖ félagar í bj örgunarsveitinni
Stefiú í Kópavogi komu þremur
erlendum ferðalöngum til bjarg-
ar á Fimmvörðuhálsi um síðustu
helgi. Ferðalangarnir þrír, einn
Frakki og tveir Svisslendingar,
höfðu ætlað sér að ganga frá
Skógum í Þórsmörk, en lentu í
afar slæmu veðri, roki og rign-
ingu. Þeir voru allir illa búnir
og höfðu ekki kannað veður-
horfur áður en þeir lögðu á Qöll.
„Við fórum sjö saman í jeppaferð
í skála Flugbjörgunarsveitarinnar á
Fimmvörðuhálsi og vorum komnir
þangað á föstudagskvöld,“ sagði
Kristján Sigurbergsson, einn björg-
unarsveitarmanna. „Snemma á
laugardagsmorgun vöknuðum við
þegar skálinn var barinn utan og
voru þar komnir þrír erlendir ferða-
menn, tveir karlar og ein kona. Þau
voru öll mjög blaut og köld. Við
drifum þau úr blautum fötunum,
gáfum þeim heitan drykk og um
hádegið ókum við þeim niður að
Skógum. mönnunum að ferðinni hefði verið
Þegar fólkið var farið að bragg- heitið frá Skógum til Þórsmerkur.
ast sagði það björgunarsveitar- J góðu veðri er þetta um 8-10
Á myndinni sést annar mannanna fagna komu þyrlunnar í Grímsvötn.
Hin myndin er tekin þegar mennirnir gengu fi-á skálanum í
Grímsvötnum að þyrlunni.
Morgunblaðið/Kri8tján Jónsson
Á þriðjudaginn sótti þyrla Landhelgisgæzlunnar tvo þýzka ferða-
menn upp á Vatnajökul, þar sem þeir höfðu lent í hrakningum.
stunda ganga,“ sagði Kristján.
„Þegar þau voru komin í grennd
við skálann á föstudagskvöld var
hins vegar komið hið versta veður,
enda voru leifar fellibylsins Helenu
þá að ganga yfir landið. Það var
svo mikil rigning að við félagamir,
sem vorum mjög vel búnir, vomm
gegnblautir eftir nokkrar mínútur
utan dyra. í myrkrinu sáu þau ekki
skálann og tjölduðu skammt frá
honum. Þau vom afar illa búin til
gönguferða. Konan var að vísu í
gönguskóm, en karlamir tveir vom
í venjulegum strigaskóm og höfðu
aðra til skiptanna. Þá vora þau ein-
ungis í léttum jökkum og höfðu
lítinn mat meðferðis. Þau höfðu líka
látið undir höfuð leggjast að kanna
veðurhorfur áður en þau lögðu af
stað.“
Kristján sagði að þetta væri enn
eitt dæmið um illa búna ferðalanga,
sem ekki gerðu sér grein fyrir
hversu skjótt veður skipast í lofti
hér á landi. „Ég veit til þess að í
október í fyrra vora tíu Frakkar
hætt komnir og náðu með naumind-
um að Skógum, eftir að hafa þvælst
á fjöll og hreppt slæmt veður. Óvan-
ir ferðamenn gera sér ekki grein
fyrir því að það er yfirleitt um tíu
gráðum kaldara uppi á fjöllunum
en niður við Skóga."
Friðrik Sophusson varaformaður Sjálfstæðisflokksins:
Framsóknarflokkurinn nýtti sér
dvínandi sjálfetraust Alþýðuflokks
Samstarf Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks yrði farsælast fyrir þjóðina
FRIÐRIK Sophusson varafor-
maður Sjálfstæðisflokksins seg-
ist telja að samstarf Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks í lands-
stjórn yrði farsælast ef þessir
tveir flokkar næðu sameiginlega
meirihluta á þingi. Hann vísar á
bug þeim ummælum Jóns Bald-
vins Hannibalssonar formanns
Alþýðuflokksins að í síðustu
rikisstjórn hafi sjálfstæðismenn
ekki veitt alþýðuflokksmönnum
stuðning við að draga úr ríkisút-
gjöldum og koma fram hagræð-
ingu í rikiskerfinu, og ástæðan
fyrir að upp úr síðasta ríkis-
stjórnarsamstarfi slitnaði hafi
verið sú að þriðji flokkurinn,
Framsóknarflokkurinn, hafi
grafið undan stjórninni og sjálfs-
trausti alþýðuflokksmanna sem
hafi verið farið að dvina vegna
slæmrar stöðu í skoðanakönnun-
um og hægum gangi á undirbún-
ingi fjárlaga.
Jón Baldvin Hannibalsson for-
maður Alþýðuflokksins sagði í við-
tali við Morgunblaðið sl. sunnudag,
að alþýðuflokksmen hefðu orðið
fyrir djúpum vonbrigðum með Sjálf-
stæðisflokkinn í síðustu ríkisstjóm
vegna þess að þeir hefðu ekki feng-
ið þann stuðning sem þeir væntu
til að koma fram umbótum í ríkis-
fjármálum og efnahagsmálum.
Friðrik Sophusson varaformaður
Sjálfstæðisflokksins kvaðst í sam-
tali við Morgunblaðið visa þessum
ummælum algerlega á bug.
„Við ráðherrar Sjálfstæðisflokks-
ins lýstum því afdráttarlaust yfir
við fjárlagaundirbúning á þessu
hausti að við væram tilbúnir til
þess að taka að okkar hluta á niður-
skurði á ríkisútgjöldum. Við voram
með tvö útgjaldamikil ráðuneyti,
menntamála- og samgönguráðu-
neyti, og fjármálaráðherra vissi að
við voram tilbúnir að taka að okkur
að jafna niðurstöðu reikninga fjár-
laga hvað okkur snerti en þá hefðu
aðrir auðvitað orðið að vera tilbúnir
að gera slíkt hið sama. Það skiptir
auðvitað öllu máli að ná jafnvægi
í ríkisfjármálunum.
Jón Baldvin talar um að Al-
þýðuflokkurinn hafi ekki fengið
stuðning við að selja ríkisfyrirtæki
utan að Ferðaskrifstofa ríkisins
hafí verið seld. Jón gleymir því að
hann stóð með mér að sölu á Sjó-
efnavinnslunni hf. sem hafði hlaðið
upp skuldum um margra ára skeið.
Ég reyndi að koma fram fram-
vörpum um að breyta Gutenberg
og Sementsverksmiðju ríkisins í
hlutafélög, eins og Jón Baldvin
hafði haft mikinn áhuga á. Ég varð
hins vegar fyrir miklum vonbrigð-
um með afstöðu Alþýðuflokksins,
því hann fékkst ekki til þess að
afgreiða frumvarpið um Sements-
verksmiðjuna, og fulltrúi Alþýðu-
flokksins í stjóm fyrirtækisins
skrifaði undir mótmæli sín gegn
þessum breytingum ásamt fulltrúa
Framsóknarflokksins.
Það var þannig Alþýðuflokkurinn
sem í raun útilokaði að hægt væri
að halda áfram á þessari braut. Það
er því út í hött að halda því fram
að það hafi verið Sjálfstæðisflokk-
urinn sem kom í veg fyrir þessar
breytingar. Ég veit til dæmis ekki
betur en að ég hafi sem iðnaðarráð-
herra beitt mér fyrir _því að tekið
yrði á Orkustofnun. Ég man ekki
til að aðrir ráðherrar hafi gert nokk-
uð viðlíka til að draga úr ríkisút-
gjöldum með hagræðingu í rekstri,"
sagði Friðrik.
Stefimmið fyrir borð
Um niðurskurð á landbúnaðar-
kerfinu, sem fjármálaráðherra seg-
ist ekki hafa fengið stuðning Sjálf-
stæðisflokksins til, sagði Friðrik
Sophusson að sjálfstæðisflokkurinn
hafi verið bundinn af búvörasamn-
ingnum sem flokkurinn gerði ásamt
Framsóknarflokknum við bændur á
síðasta kjörtímabili.
„Ég man þó ekki eftir því að við
leggðumst nokkum tímann gegn
hugmyndum um að koma þessum
málum til betri vegar. Hins vegar
brá svo við í sumar að Alþýðuflokk-
urinn breytti um stefnu í þessum
Friðrik Sophusson
málum, og það var greinilegt að
það var orðið betra samstarf milli
Alþýðuflokks og Framsóknarflokks
þegar leið á sumarið, og nú í upp-
hafi þessa stjómarsamstarfs sýnist
mér Alþýðuflokkurinn hafa alger-
lega horfið frá hugmyndum sínum
um að taka á landbúnaðarmálum
með þeim hætti sem þeir hugðust
gera fyrir síðustu kosningar.
Það þýðir lítið fyrir formann Al-
þýðuflokksins að kvarta um að sam-
vinnu skorti af okkar hálfu, þegar
ljóst er að hann hefur fleygt öllum
stefnumiðum flokksins fyrir borð
til að komast í ríkisstjóm með nýj-
um aðilum," sagði Friðrik.
Af yfirlýsingum Jóns Baldvins
Hannibalssonar og Þorsteins Páls-
sonar formanns Sjálfstæðisflokks-
ins undanfarið má marka að vera-
legur pólitískur ágreiningur sé kom-
inn upp milli flokkanna tveggja sem
hófst í samstarfi þeirra í ríkisstjóm.
Aðspurður um þetta sagði Friðrik
Sophusson að rekja mætti þennan
vanda í samstarfinu til þess að
stjómarflokkamir hefðu verið þrír.
„Það er engin hending að það
hefur aldrei tekist að halda þriggja
flokka ríkisstjóm úti heilt kjörtíma-
bil. Það skiptir þvi miklu máli að
þessir flokkar nái þeirri stærð að
þeir geti starfað saman tveir. Ef
það tekst hef ég trú á því að sam-
starf þessara flokka sé það sam-
starf sem geti verið farsælast fyrir
íslensku þjóðina. Ég held að innan
þessara flokka séu þau öfl sem
hafi bestan skilning á þeim breyt-
ingum sem þarf að gera á efna-
hags- og atvinnulífinu til að bæta
lífskjörin. Því þykir mér miður að
formaður Alþýðuflokksins skuli
hafa kúvent og kosið sér nýja sam-
ferðamenn, menn sem hann hefur
hingað til ekki haft mikið álit á ef
marka má hans eigin orð.
Eftir að Alþýðuflokkurinn hafði
orðið fyrir djúpum vonbrigðum með
samstarfið við Alþýðubandalag og
framsókn árið 1979 lýsti Jón Bald-
vin Hannibalsson því yfir að það
samstarf hefði verið pólitískt um-
ferðarslys. Hann var ekki formaður
flokksins þá, og mér sýnist að það
sé í eðli formanna Aiþýðuflokksins
að þeir þurfi að lenda í slíkum
umferðarslysum áður en þeir átta
sig á því að besti samstarfskostur-
inn er við jSjálfstæðisflokkinn."
—Ertu með þessu að segja að
Framsóknarflokkurinn sé raun-
veralega ástæðan fyrir að slitnaði
upp úr ríkisstjómarsamstarfínu?
„Ungir framsóknarmenn voru í
stjómarandstöðu allan tímann.
Flestir ráðherramir vora þó heilir
í samstarfinu en ég er hins vegar
ekki í nokkram vafa um það, að
það var fyrst og fremst formaður
Framsóknarflokksins sem vildi
þetta samstarf feigt. Það kora
glögglega fram í öllum hans yfiriýs-
ingum um þær aðgerðir sem ríkis-
stjómin greip til. Hann var í raun
bæði í stjóm og stjómarandstöðu.
Hann tók fullan þátt í undirbúningi
efnahagsaðgerða, bæði í janúar og
maí, en strax daginn eftir að efnt
hafði verið til þeirra aðgerða, kom
hann fram í fjölmiðlum og sagðist
hefði viljað hafa þetta allt öðravísi.
Svona ól hann á þessari óánægju
og ég tel að hann hafi nýtt sér út
í ystu æsar viðkvæmni fjármálaráð-
herrans og þá slæmu stöðu sem
flokksforusta Alþýðuflokksins taldi
sig vera í vegna skoðanakannana,“
sagði Friðrik.
Aðspurður um þetta sagðist hann
telja að forastumenn Alþýðuflokks-
ins væra ákaflega viðkvæmir fyrir
skoðanakönnunum. „Þeir áttu ákaf-
lega bágt með að kyngja því að
flokknum gekk þar illa fyrst eftir
að hann tók þátt í ríkisstjóminni.
Ég held að þetta hafi verið óþarfa
viðkvæmni. Þeir þurftu nefnilega
að gera sér grein fyrir því að hinir
stjómarflokkamir tveir höfðu setið
í ríkisstjóm áður og því tekið á sig
þau óþægindi sem stjómarseta hef-
ur oftast í för með sér. Það átti
Alþýðuflokkurinn eftir en það hlaut
að gerast eftir að hann kom inn í
ríkisstjómina."
Kosningaótti Alþýðuflokks
„Ég tel að óttinn við kosningar
í haust hafi rekið alþýðuflokksmenn
til þess að líma sig við Framsóknar-
flokkinn til þess að koma í veg fyr-
ir að Framsóknarflokkurinn notaði
tækifærið og efndi til kosninga, því
það er ljóst að forasta Framsóknar-
flokksins telur að staða flokksins
sé mjög sterk um þessar mundir.
Það jók á spennuna í ríkisstjóm-
inni hversu seint undirbúningur
flárlaga hafði gengið og hversu illa
var að honum staðið. Til dæmis um
þetta má nefna að fjármálaráðherra
kastaði fram hugmyndum um nýja
skatta án þess að tala við viðkom-
andi ráðherra. Þar má nefna hug-
mynd um að afla 700 milljóna tekna
með sölu veiðileyfa sem sjávarút-
vegsráðherrann sló samstundis af
í sjónvarpi, og sífelldar yfirlýsingar
um að hinir og þessir væra hálf-
gerðir glæpamenn í ríkiskerfínu án
þess að nokkrar raunhæfar aðgerð-
ir fylgdu. Þetta era ekki vinnubrögð
sem era til þess fallin að ná árangri.
Jóni Baldvin var auðvitað vor-
kunn að standa frammi fyrir þess-
um miklu vandamálum í ríkisfjár-
málunum, bæði varðandi fyrirsjáan-
legan halla á næsta ári, og stöðu
ríkissjóðs nú sem aldrei hefur verið
verri, þrátt fyrir stórfelldar breyt-
ingar til batnaðar á skattkerfinu.
Þetta getur auðvitað dregið kjark-
inn úr mönnum og það er kannski
skiljanlegt að hann hafi viljað losa
sig úr þessari stöðu. Og nú hefur
hann afhent Olafí Ragnari fjár-
málaráðherrastólinn," sagði Friðrik
Sophusson.