Morgunblaðið - 03.08.1989, Síða 20
20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 1989
Afturgenginn áróður á Stöð 2
eftir Finn Birgisson
Hinn 19. júlí s.l. var sýndur á
Stöð 2 þáttur frá ísafirði, einn af
mörgum í þáttaröðinni „Stöðin á
staðnum". í inngangi að þætti þess-
um rifjaði fréttamaðurinn og ísfirð-
ingurinn Helgi Már Arthúrsson upp
nokkur brot úr pólitískri sögu bæjar-
ins, aðallega frá þeirri tíð er hann
gekk undir nafninu „rauði bærinn"
vegna yfírráða krata. Taldi hann
meðal annars upp ýmsa menn, mis-
merka, sem komið hafa frá ísafírði
og orðið nafntogaðir í íslensku
stjórnmálalífi. Ekki gat hann þó
Finns Jónssonar, fv. alþingismanns
og ráðherra, afa undirritaðs.
Hann kom hinsvegar við sögu í
næsta atriði, sem var viðtal Helga
við aldraðan ísfírðing, Skúla Þórðar-
son skipasmið. Þar fór Skúli m.a.
með rúmlega fímmtíu ára gamla
sögu af því hvemig Finnur Jónsson
krataforinginn, á að hafa með
ómerkilegum brögðum bolað fátækri
barnaljölskyldu út úr leiguhúsnæði,
fyrir þær sakir einar að vera róttæk-
ari en honum líkaði, eftir því sem
þessi saga segir.
Þessi snautlega umfjöllun Stöðvar
2 um Finn Jónsson er því miður
ekki einsdæmi nú á síðari árum.
Með henni er fetuð dyggilega slóð
nokkurra „sósíalskra" íjolmiðla-
manna, sem kjamsað hafa á sögu
þessari hvenær sem færi gafst allt
frá því að Guðjón Friðriksson skráði
hana niður eftir Jóni skraddara Jóns-
syni, gömlum hatursmanni Finns,
fyrir rúmum 10 árum. Mátti þó ætla
að slíkir félagar væru einfærir um
að níða mannorðið af löngu látnum
krata.
Finnur Jónsson hóf feril sinn á
ísafirði sem póstmeistari, en þangað
fluttist hann frá Akureyri árið 1920.
Faðir hans var verkamaður og bóndi
sem stóð framarlega í verkalýðs-
baráttu á Akureyri og urðu böm
hans öll róttækir verkalýðssinnar.
Strax og Finnur kóm vestur tók
hann þátt í að endurreisa verkalýðs-
félag á staðnum og var formaður
þess frá 1920-1932.
Þegar til auðnar horfði á ísafirði
á þriðja áratugnum vegna gjaldþrota
útgerðarfyrirtækja, stofnuðu kratar
þar Samvinnufélag ísfirðinga, sem
kom sér upp og gerði út einhvem
myndarlegasta bátaflota á landinu
og var Finnur framkvæmdastjóri
þess 1928-1944. 1932 lét hann af
embætti póstmeistara, en þá hafði
staðgengill hans gegnt því starfí um
nokkurt skeið.
I meira en tuttugu ár sat Finnur
í bæjarstjórn ísafjarðar. ísfirðingar
kusu hann á þing árið 1933 og hann
sat á Alþingi til dauðadags en hann
lést 30. desember 1951, 57 ára að
aldri. Dóms- og félagsmálaráðherra
var hann árin 1944-1947, í nýsköp-
unarstjóminni. Auk þessa gegndi
hann á ferli sínum mörgum öðrum
trúnaðarstörfum, sat t.d. í stjóm
Síldarverksmiðja ríkisins og var for-
maður Síldarútvegsnefndar um ára-
bil.
Fréttamaður Stöðvar 2 verður
auðvitað sem aðrir að eiga það við
sjálfan sig hvort Finnur Jónsson
skuli í ljósi þessa ferils teljast með
merkum ísfírskum stjórnmálamönn-
um. Það er hinsvegar hrapallegur
misskilningur ef menn halda að sér
leyfist að traðka á æru látins manns
með því að útvarpa rógsögu um
hann yfir alþjóð. Gildir það jafnt
þótt maðurinn hafi verið I pólitík og
rógurinn sé hálfrar aldar gamall.
Kveikjan að sögu þessari voru
atburðir, sem áttu sér stað í veruleik-
anum. Staðreynd er að póstmeistar-
inn og verkalýðsforinginn leigði að-
komufólki húsnæði á háalofti póst-
hússins á tímum fátæktar og hús-
næðisskorts'. Það er einnig staðreynd
að árið 1932, sama árið og póst-
meistarinn lét af því embætti, var
fólkinu af illri nauðsyn sagt upp
húsnæðinu, enda höfðu þá orðið þau
fomhjálp
Dagskrá Samhjálpar um verslunarmannahelgina fyrir
þá, sem ekki fara í ferðalag.
Fimmtudagur 3. ágúst: Almenn samkoma í Þríbúðum
kl. 20.30. Fjölbreytt dagskrá með miklum söng. Sam-
hjálparvinir vitna um reynslu sína af trú og kór þeirra
syngur.
Laugardagur 5. ágúst: Opið hús í Þríbúðum kl. 14.00-
17.00. Heitt kaffi á könnunni. Norma Samúelsdóttir les
úr bók sinni og einsöng syngur Gunnbjörg Óladóttir.
Kl. 15.30 tökum við lagið og syngjum saman kóra. Lítið
inn og takið með ykkur gesti.
Allir velkomnir.
Sunnudagur 6. ágúst: Almenn samkoma í Þríbúðum
kl. 16.00. Fjölbreyttur, almennur söngur. Barnagæsla.
Gunnbjörg Óladóttir syngur einsöng. Ræðumaður verð-
ur Óli Ágústsson.
Allir eru velkomnir í Þríbúðir, Hverfisgötu 42.
_______________________________________Samjálp.
Finnur Jónsson
„ Afkomendur Finns
Jónssonar ætlast ekki
til neinnar vægðar við
hann af þeim, sem Qalla
vilja um sögu þessara
tíma af réttsýni og
sanngirni. Því er hins-
vegar ekki hægt að una
að æ ofan í æ sé mann-
orð hans svert á opin-
berum vettvangi með
þeim hætti sem hér hef-
ur verið lýst.“
atvik að búseta þeirra þar gat ekki
lengur samræmst rekstri póststofu
í húsinu. Sú ráðstöfun hefur mörgum
sjálfsagt þótt harðneskjuleg með til-
liti til bágra aðstæðna íjölskyldunn-
ar, en fyrir uppsögninni lágu gildar
ástæður, og hjá henni varð ekki
komist.
Af nánari atvikum og ástæðum
fyrir uppsögn húsnæðisins eru til
tvær mismunandi frásagnir. Önnur
er sú sém kommúnistar, hatrömm-
ustu andstæðingar krata, komu
strax á kreik Finni Jónssyni til smán-
ar, og ítrekað hefur verið rifjuð upp
í seinni tíð af arftökum þeirra. Hina
hafa samheijar og ættingjar Finns
Jónssonar geymt með sér og ekki
farið að dæmi þeirra, sem öllum til
óþurftar hafa stundað þá óþokka-
legu iðju að ýfa upp þessi gömlu
sárindi. Það verður heldur ekki gert
hér, beinir þátttakendur í þessu
máli eru nú allir látnir og ættu að
fá að hvíla í friði.
Þess geta þó ýmsir ókvalráðir
menn, sem hvergi komu nærri þess-
um atburðum, ekki unnt Finni Jóns-
syni. í ákefð sinni að sverta mann-
orð hans gekk blaðamaðurinn Guð-
jón Friðriksson meira segja svo Iangt
í Þjóðvilja „frétt“ fyrir nokkrum
árum að láta að því liggja að Finnur
hefði af pólitískum ástæðum „beitt
sér fyrir því að “ ... fjölskyldan, sem
hér um ræðir . .. „var flutt hreppa-
flutningi frá ísafírði". Ekki vildi
Guðjón þó vera borinn sjálfur fyrir
þessu, heldur fullyrti hann að þetta
kæmi fram í þá nýbirtum endur-
minningum Jóns skraddara, sem
valdið höfðu hneykslun margra ís-
firðinga.
Með þessu bætti blaðamaðurinn
ósannindum ofan á lygi. í endur-
minningum Jóns skraddara, sem
birtust í tímaritinu Hljóðabungu í
nóvember 1978, er hvergi minnst á
þennan hreppaflutning, sem þó var
vitað að átti sér stað, og þaðan af
síður er Finnur Jónsson sakaður um
þann verknað. Dró þó Jón hvergi
af sér í árásum sínum á Finn og er
líklegt að hann hefði einnig reynt
að klína hreppaflutningunum á
hann, hefði hann treyst sér til.
Efnislega var áburði Guðjóns
síðan hnekkt á eftirminnilegan hátt
skömmu síðar þegar birt var í hans
eigin blaði lesendabréf frá öldruðum
manni, sem var vitni að þessum
löngu liðnu atburðum. Þar sagði
m.a. um hreppaflutninginn:
„ .. .eru það örgustu ósannindi
að Finnur Jónsson hafi átt þar nokk-
urn hlut að máli, þetta voru ekki
nema vanaleg skipti milli sveitarfé-
laga þessa tíma. (Fjölskyldufaðirinn)
hafði þurft að fá hjálp sér og sinni
ijölskyldu til framfærslu hjá ísa-
fjarðarbæ en átti framfærslusveit-
festi í Arneshreppi í Strandasýslu
og var það oddviti Árneshrepps, sem
krafðist sveitarflutnings á fjölskyld-
inni lögum samkvæmt. ... er mér
þetta vel kunnugt, sem þáverandi
gjaldkera ísafjarðarkaupstaðar.
.. .Þetta var einn argasti ósómi
þessara tíma. “
Bréfritarinn var Jón M. Péturs-
son, gamall sósíalisti og enginn sam-
heiji Finns Jónssonar. Honum hefur
þó greinilega ofboðið þessi málflutn-
ingur í „málgagni þjóðfrelsis og só-
síalisma“ og hafi hann þökk og virð-
ingu fyrir framtakið. Lýkur hér að
segja af sagnfræði Guðjóns Friðriks-
sonar.
Afkomendur Finns Jónssonar ætl-
ast ekki til neinnar vægðar við hann
af þeim, sem fjalla vilja um sögu
þessara tíma af réttsýni og sann-
girni. Því er hinsvegar ekki hægt
að una að æ ofan í æ sé mannorð
hans svert á opinberum vettvangi
með þeim hætti sem hér hefur verið
lýst, af aðilum, sem engu vilja halda
á lofti um hann öðru en gömlu níði
pólitískra andstæðinga og haturs-
manna hans.
Vald fjölmiðla er mikið og hægt
er að misbeita því með þeim hætti
að sá sem fyrir því verður eigi þess
engan kost að verjast og skaðinn
verður ekki bættur. Því miður virð-
ast jafnan leynast í fjölmiðlastétt
örfáir menn, sem ekki hafa til að
bera nægilegt siðferðisþrek og að-
gætni til að óhætt sé að fá þeim
slíkt vald í hendur. Vitandi eða óaf-
vitandi hrasaði fréttamaður Stöðvar
2niðuríþann hópþann 19. júlí sl.
*i
Höfundur er arkitekt á Akureyri.
Lífið er ekki bara strit
- segir Olafía Valentínusdóttir^ sem ásamt
fjölskyldu sinni er að flytja til Astralíu
„MAÐUR þarf ekki að hafa eins mikið fyrir lífinu í Ástralíu og
hér heima. Lífið þar er ekki bara strit. Launakjörin eru ef til vill
svipuð en úti er mun ódýrara að lifa,“ segir Ólafía Þóra Valentínus-
dóttir, sem ásamt eiginmanni sínum Smára Kristóferssyni og þrem-
ur börnum, er að flytja búferlum til Ástralíu. Auk þeirra hefur
bróðir Ólafíu ásamt fíölskyldu sótt um innflytjendaleyfi til Ástr-
alíu. Þijú önnur systkini Ólafíu eru nú einnig búsett í Ástralíu.
„Ástralir eru yfirleitt mjög
hrifnir af Norðurlandabúum, sér í
lagi íslendingum. Við þurfum að
bíða eftir innflyljendaleyfí í þijá
til fjóra iriánuði, en höfum heyrt
að Englendingar þurfi að bíða allt
upp í tvö ár,“ segir Ólafía.
Ólafía hefur tvívegis áður búið
í Ástralíu. Fyrst fluttist hún þang-
að ásamt foreldrum sínum og
fimm systkinum árið 1968 og
síðan fór hún aftur ásamt eigin-
manni sinum árið 1976. Þau
bjuggu þá í Ástralíu um tveggja
ára skeið. „Það er mjög gott að
búa í Ástralíu og þar er fjölskyld-
an í hávegum höfð. Fjölskyldu-
tengsl eru þar mjög sterk og lítið
gert án þess að allir fjölskyldumeð-
limir fari saman,“ sagði Ólafía.
Smári er bifvélavirki að mennt
og gerir ráð fyrir að starfa við þá
iðn í nýju landi. Ólafía segir að
atvinnuleysi sé ekkert í Ástralíu
og því lítill vandi að fá þar vinnu.
Svokallað punktakerfi gildir i
Ástralíu gagnvart innflytjendum
og því skiptir töluverðu máli hvaða
starfsstétt innflytjendurnir til-
heyra.
Ólafía segir að það tíðkist varla
að fjölskyldufólk búi í fjölbýlis-
húsum í Ástralíu. Það búi yfirleitt
allir í einbýlishúsúm og hafi um
fjórðung hektara af umgirtu landi.
„Síðast þegar við vorum í Ástr-
alíu, létum við byggja fyrir okkur
hús, sem við síðan seldum þegar
við fórum heim, en þar er hægt
að fá tilbúið 200 fermetra einbýlis-
hús fyrir sama verð og tveggja til
þriggja herbergja íbúð kostar á
Islandi. Lánað er allt _að 80% til
allt að 40 ára,“ segir Ólafía.
Fjölskyldurnar tvær búast við
að fara utan á haustmánuðum og
munu þær búa í borginni Perth,
sem er á suðvesturhorni landsins.
Þar búa einnig hin þrjú systkinin,
sem nú þegar eru sest að í Ástr-
alíu.
COMBhCAMP HAUSTVERÐIN KOMIN
Staðreyndir:
Engin hælun — 15 sek. að tjalda
3 m3 geymsla — Gólf í framtjaldi
Stórir hjólbarðar — Góðar fjaðrir
Hagstætt verð —
Góð greiðslukjör
HAUSTVERÐ:
199.999,-
stgr.
BENCO hf.
Lágmúla 7, sími 84077.