Morgunblaðið - 12.12.1989, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1989
Tíminn o g tómið
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Pjetur Hafstein Lárusson:
BLAKNÖTTUR DANSAR. 58
bls. Iðunn. Reykjavík, 1989.
Tíminn, ástin og dauðinn - það
eru rauðu þræðirnir í ljóðum Pjet-
urs Hafsteins Lárussonar. Stund-
um kemur manni í hug að öll skáld
sömu kynslóðar séu að fást við
sömu verkefnin á sama tíma. Svo
er auðvitað ekki. Jafnaldrar Pjet-
ui-s, þeir sem byijuðu að yrkja um
svipað leyti og hann, hafa sumir
haldið inn á svipaðar brautir og
hann þræðir nú. Þessi kynslóð
ætlaði að frelsa heiminn, meðal
Þ.ÞORGRfMSSON&CO
Ármúla 29, Reykjavik, sími 38640
annars með því að beija niður allt
hið gamla, rotna og úrelta. Enn
er heimurinn ófrelsaður. Og tíminn
líður, líður hratt.
Égið sækir fram
með stórum staf
eins og blýantur
inn 'í yddara
Þetta er tekið upp úr löngum
ljóðaflokki sem heitir Reykjavíkur-
Ijóð. Enn má finna í ljóðum Fjet-
urs napra ádeilu. En hún er stund-
um viðkvæmni blandin líkt og
maður andvaipi og segi: æ, til
hvers er maður að þessu þar sem
þetta er allt svo tilgangslaust.
hvort eð er! Jafnvel ástin brennur
upp með hverfandi andartaki, og
að baki alls bíður dauðinn.
Þó Fjetur geti brugðið fyrir sig
snúnu líkingamáli sýnist hann öðr-
um þræði stefna að einfaidleik.
Bókina gefur hann út »í minningu
meistara Flóka«. Enginn hefur
betur lýst niður í undirdjúp tilfinn-
ingalífsins. Vafalaust hefur ljóðlist
Fjeturs - og fleiri skálda - orðið
fyrir áhrifum af myndum Flóka.
En Fjetur yrkir líka ljóð Til Jóns
úr Vör. Jón úr Vör er skáld einfald-
leikans. Sjást ekki nokkur merki
þess að Pjetur hafi líka lært af
honum. Það má að vísu kynlegt
heita að samtímis skuli hægt að
draga dám af svo ólíkum meistur-
■ BÆKUR - LISTASÖGUBÆKUR ■
NJOTTU
FEGURÐARINNAR,
HÚN TILHEYRIR
ÞÉR
Bókabúö
__________Steinars;___________
Bergstaðastræti 7, s.12030, opið kl. 1-6 eh.
Pjetur Hafstein Lárusson
um sem Flóka og Jóni úr Vör. En
vegir ljóðsins eru margir og í raun
órannsakanlegir. En til að finna
orðum mínum stað leyfi ég mér
að taka hér upp lítið erindi úr
Reykjavíkurljóðum:
Meðan slær í turni
sín ellefu slög,
séra Hallgrímur í Saurbæ
stöndum við neðar
í gráu holtinu
og bíðum.
Best eru þau ljóð Fjeturs sem
styst eru og gagnorðust. Ljóð, sem
hann nefnir Dauðaskyn felur t.d.
í sér áhrifaríkt líkingamál:
Dauðinn
blikandi hálfmáni
sker
daufu skini.
Þvílíkur sægur Ijóðabóka kemur
nú út ár hvert að skáld þarf held-
ur betur að brýna raustina eigi
það að iáta til sín heyra, hafa
hærra en hinir. Bláknöttur darísar
ber með sér að Fjetur tekur list
sína alvarlega. Ef til vill yrkir
hann ögn betur en ýmsir aðrir.
En ljóðlistin býður tæpast upp á
það um þessar mundir að einn
skari langt fram úr. Þess njóta
sumir en aðrir gjalda. Ef til vill
er Fjetur í þeim hópi.
Dvalið stund í
Mídaksgötu Mahfuz
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Nagíb Mahfuz: Blindgata í Kairó
Sigurður A. Magnússon þýddi
Útg. Setberg 1989
í Mídakssundi þrífst og spriklar
margbreytilegt mannlíf og íbúar
götunnar og hins næsta nágrennis
koma á kaffihúsið, spjalla í húsa-
görðum, skeggræða á götunum. Það
er ekki allt fagurt og frítt sem þarna
gerist, togstreita og hugarangur
setur sinn svip á samskiptin. Af-
brýðissemi, ótti og fögnuður. Allt
er í þessuni litla heimi. Vera kann
að gatan sé utan erilsins en gatan
og íbúar hennar birtist mér sem
eins konar spegill Kairó. Það er
mannmargt á sviðinu lengst af og
með magnaðri frásagnarhæfni býr
höfundur svo um að lesandinn flyst
í götuna meðan hann les bókina.
Nagíb Mahfuz er auðvitað þekkt-
ur á Vesturlöndum nú af því hann
fékk Bókmenntaverðlaun Nóbels
1988. í Egyptalandi og á öðrum
slóðum arabaheimsins hefur hann
lengi verið virtur og mikils metinn.
Hann sendi frá sér fyrstu skáldsög-
una 1939 og hefur upp frá því ver-
ið afkastasamur. Alllangt er síðan
hann var þýddur á ensku en varla
var frægð hans almenn fyrr en hann
hafði fengið Nóbelsverðlaunin.
Mahfuz er brautryðjandi arabísku
skáldsögunnar sem á sér fjarri jafn
langa hefð og á Vesturlöndum,
fyrsta umtalsverða viðleitnin til að
skrifa skáldsögu á arabísku er jafn-
an talin vera Zaynab eftir Mu-
hammad Husayn Haykal árið 1913.
í formála ensku þýðingarinnar á
nýjustu bók Mahfuz, „Respected
Sir“, segir þýðandinn, Rasheed El-
Enany, eftir að hafa fjallað um
hana: „En arabíska skáldsagan varð
að bíða kynslóð enn uns fram kom
maður sá sem hafði það lífsmark-
Nagíb Mahfuz
mið að skapa skáldsögu í sinni full-
þroskuðu rnynd." Þar er vitanlega
átt við Nagíb Mahfuz.
Mahfuz leiðir margar persónur
fram eins og ég minntist á í upp-
hafi. Ekki er alltaf skýrt hver tengsl
þeirra eru við söguþráðinn, öllu
heldur virðist vaka fyrir Mahfuz að
draga upp sem litríkasta mynd af
arabísku samfélagi, smækkuðu. Það
tekst honum af hinni mestu kúnst.
Andrúmsloftið er þrungið framandi
lykt, trúarhefðin og talsmáti sprett-
ut' upp af blaðsíðunum og hin sterka
arabíska formfesta gagntekur
mann. Samt má auðvitað strangt
til tekið segja að sagan sé býsna
frábrugðin hefðbundinni vestrænni
skáldsögu einmitt fyrir þá skuid að
höfundur skeytir ekki um að fylgja
atburðum og persónutn eftir nema
að eigin geðþótta. Ég tel það ekki
ókost, kannski þvert á móti, það
gerir söguna sérstæðari og
frísklegri.
Ég hef ekki lesið ensku þýðing-
una sem Sigurður A. Magnússon
vinnur eftir en sagan er á prýðilegu
máli, auðugu og myndrænu.
0HITACHI
Örbylgjuofn.
Tölvustýröur. Með grilli
og snúningsdiski. Einn með öllu
Verð frá: 56.900*
Örbylgjuofn.
28 lítra. Ryðfrír að
innan. Snúningsdiskur.
5 orkuþrep.
Verð frá: 31.600*
Örbylgjuofn
Með snúningsdiskijog
2 orkuþrepum.
Verð frá: 20.500*
Ryksuga
HOO W, óvenju hljóðlát
í hcesta gœðaflokki með
innbyggðum fylgihlutum
Verð frá: 13,100*
Örbylgjuofn
Tölvustýrður. Með
snúningsdiski. 5 orkuþrep.
Verð frá: 29.900*
RÖNNING
Ryksuga
Sem þarf engan poka
ÍOOO wött
Verð frá: 8.890*
' Miðað við staðgreiðslu.
írum
íkki bara hagstceðir... | |\J L A |\| ■"vi^erum & 685861