Morgunblaðið - 12.12.1989, Blaðsíða 51

MORGUNÉÍiÁÐÍfi ÞÍÍÍÖjuDÁöttR T£ UÉ'SÉÍIÉER Íð8ð ”
51
Björn Þórhallsson flytur hátíðarræðu á samkomu lyrsta maí, fridag
verkamanna, í Borgarnesi 1983.
Ríkið í raun
höfuðandstæðingurinn
Segja má að ríkið sé orðinn höfuð-
andstæðingur bæði launþega og
vinnuveitenda, fyrst og fremst vegna
þess að það hefur ekki stjórn á eig-
in fjármálum og hefur alls ekki get-
að hamið verðbólguna. Ríkisstjórn-
um undanfarinna ára hefur alls ekki
gengið sem skyldi að ná tökum á
stjórn landsins og þar geta þeir ekki
um kennt, eins og stundum hefur
verið reynt, óbilgirni launþega. Að
minnsta kosti ekki á síðustu árum.
Þeir, sem ásakað hafa verkalýðs-
hreyfinguna með þeim hætti, hafa
reyndar síðustu árin farið í farar-
broddi í samningum um hæpnar
launahækkanir. Fjármálaráðherrar
hafa í síðustu samningum gengið
töluvert lengra í samningum við
opinbera starfsmenn, en aðrir aðilar
vinnumarkaðarins töldu skynsam-
legt. Það gerir í raun fremur ógagn
en gagn að semja um óraunhæfar
kauphækkanir.
Auðvitað vita allir, þó þeir viður-
kenni það ekki, að ekki þýðir að
ætla sér meira til skiptanna en fram-
leitt verður, þannig að grundvöllur
betri kjara er auðvitað betri afkoma
atvinnurekstursins í heild. Þar er
hann að finna, hann verður ekki til
með því að margfalda tölur. Stjórn-
endur ríkisfjármálanna verða að
standa við að vinna innan þess
ramma, sem settur er í fjárlögum.
Gliðni hann um of, kemur það að-
eins niður á þegnunum og atvinnu-
rekstrinum í landinu. Það gerist
ekkert annað, því eyðslu umfram
tekjur þarf ríkisjóður að jafna með
skattheimtu, sem bitnar á atvinnu-
lífinu og fólkinu. Þessir aðilar verða
þá að herða sultarólina meðan bumb-
an vex á ríkissjóði, engum til góðs.
Mest baráttan við menn úr
eigin röðum
Andstæðingar mínir í baráttunni
hafa verið margir, en reyndar er
hugtakið andstæðingur dálítið af-
stætt í þessum efnum. Ég hygg að
það eigi bæði við launþega og vinnu-
veitendur,-að kannski séu svokallað-
ir samheijar oft erfiðastir. Mestan
bardaga hefur mér ætíð fundizt
maður þurfa að heyja við menn úr
eigin hópi, sem eru uppfullir af
kröfugerð og hugmyndum, sem
vægast sagt eru í ósamræmi við
raunveruleikann hveiju sinni. Stund-
um hefur mér virzt að ekki sé nema
tíundi hver maður úr hópi samninga-
manna, sem í raun vinnur að því að
ná samningum. Hinir eru meira í
kröfugerðinni án þess að sjá leiðir
til þess að kröfurnar verði uppfylltar
eða ná sáttum viðsemjenda um þær.
Þetta er vitanlega þægilegt, menn
þykjast axla einhverja ábyrgð og
koma svo að loknum samningum til
sinna manna og segja farir sínar
ekki sléttar. Þessir andskotar hafi
látið undan öllu og komið í veg fyr-
ir framgang alls, sem þeir höfðu
lagt til, félögum sínum til mikilla
hagsbóta, hefði um það samizt. Ef
menn skilja orðið samningar, ætti
þeim að vera ljóst, að svona ganga
málin ekki fyrir sig.
Nú orðið eru samningar markaðir
af því, að samningsaðilar vita um
allar efnahagsstærðir í megindrátt-
um. Allar vísitölur launa og fram-
færslu, svo dæmi sé tekið, liggja
■ fyrir og menn vita nokkuð hvað er
til skiptanna. Að vísu eru allar vísi-
tölur meðaltalssanníeikur. Menn
hafa svo sífellt klifað á því, að af
því, sem til skiptanna sé, ætti sem
mest að renna til þess að bæta kjör
hinna lægst launuðu. Það hefur í
raun aldrei tekizt nema að nafninu
til í nokkur skipti, en hlutfallið
skekkist yfirleitt fljótt aftur. Það á
helzt við, þegar mikil eftirspum er
eftir vinnuafli, en á sama hátt virð-
ist manni að þegar atvinnuleysi er
á næstu grösum, að lag ætti að vera
til að hækka lægstu launin, vilji
menn það. Þetta er þó ekki vinnu-
veitenda sök, eins og margir vilja
halda fram. Ég held nefnilega að
það vanti heilindi í verkalýðshreyf-
inguna ^jálfa, að þar vilji menn halda
anzi miklum mun. Sá, sem einu sinni
er hærri en hinn, vill vera það miklu
hærri áfram. Ég man eftir einu til-
felli, þegar lægstu taxtar vom
hækkaðir mun meira en þeir hærri.
Þá vom þeir, sem næstir voru fyrir
ofan þá, sem fengu sérstaka hækk-
un, sáróánægðir. Ekki vegna þess
að þeir hefðu ekki fengið svipaðar
hækkanir og þorri launþega, heldur
vegna þess að hinir, sem lægri vom,
höfðu nálgazt þá um of. Þá upphó-
fust óheilindin. Þetta er það, sem
ég held að hafi skemmt mest fyrir
verkalýðshreyfingunni. Hún er
óheiðarleg við sjálfa sig.
Launamismunur verður
alltaf einhver
Það er auðvitað viðurkennt af öll-
um að launamismunur verður alltaf
í þjóðfélaginu. Það verður vissulega
að borga sömu laun fyrir sömu
vinnu, en mismunandi laun fyrir
mismunandi vinnu. Starfsfólk er
misdýrmætt í vinnu. Það þarf að
sjálfsögðu mismikla menntun til að
válda mismunandi störfum og því
er greitt í formi launa fyrir menntun-
ina. Alltaf er samið um lágmarks-
kaup og verkalýðshreyfingin hefur
ekkert á móti því að einhveijum sé
úmbunað fyrir dugnað eða áreiðan-
leika með hærri launum. Ég tel það
bókstaflega nauðsyn í atvinnulífinu
að menn séu hvattir til betri verka
með betri launum. Þannig eiga þau
að vinna þessi svokölluðu afkasta-
hvetjandi kerfi.
Stundum taka fjölnúðlar sig til
og rífa kjaft yfir því að verkalýðs-
foringjar séu með allt of mikil laun.
Slíkar yf irlýsingar sýna aðeins skiln-
ingsleysi. Það er nauðsynlegt að
dugmiklir menn veljist til forystu og
þeim þarf að greiða bærilegt kaup.
Vinnuveitendur hafa lengi haft mik-
inn skilning á þessu og ráðið til sín
mjög hæfa hagfræðinga og lögfræð-
inga svo dæmi séu nefnd. Til þess
að standa þeim á sporði hefur verka-
lýðshreyfingin orðið að gera hið
sama og ég er viss um að það hefur
borið árangur. Vissulega hefur þurft
að borga þessum mönnum laun í
samræmi við það sem þeim býðst á
almennum vinnumarkaði og það er
sjálfsagt. Ekkert gagn er í því að
fá bara úrkast.
Inngangan í ASÍ
minnisstæð
Ég held að bardaginn fyrir inn-
göngu í Alþýðusambandið sé mér
einna minnisstæðasti atburðurinn í
starfi mínu fyrir verzlunarmenn.
Einstakir samningar eru auðvitað
ofarlega í minni mínu líka. Þar má
til dæmis nefna áfangann, þegar
aðildarskyldan náðist árið 1963. í
sumum tilfellum var fólk hrætt við
að ganga í samtök verzlunarmanna
á hverjum stað af ótta við vinnuveit-
endur, sem kannski létu stundum í
það skína að ekki borgaði sig fyrir
fólkið að skipa sér í flokk með þess-
um bévítans uppreisnarmönnum.
Það var mjög erfitt mál, sem leyst-
ist kannski ekki sízt fyrir drengskap
og lagni Björgvins Sigurðssonar,
sem var þá framkvæmdastjóri VSI.
Við sóttum þetta all fast og fundum
að lokum ráð, sem dugði, en loka
lotan stóð samfleytt í þijá sólar-
hringa og hef ég hvorki fyrr né síðar
vakað svo lengi í einu. Þetta hefur
ekki verið neitt stríð, heldur fjöldi
smárra orrusta og kannski má segja
að stríðið verði aldrei til lykta leitt.
Ber kvíðboga fyrir framtíð
verkalýðshreyfingarinnar
FVamtíð launþega hlýtur að byggj-
ast á baráttu fyrir þeim kjarabótum,
sem felast í því að kveða niður verð-
bólgudrauginn. Sú athöfn snýr að
stjómvöldum, en verkalýðshreyfing-
in sjálf mætti gjarnan snúa sér að
auknum jöfnuði meðal félaga sinna.
Kaupmáttur er slakari nú en um
langt skeið og ég hef ekki trú á því
að ákveðin hækkun yfir alla línuna
sé haldbær lausn. Henni fylgja bara
fleiri en verðminni krónur. Ég ber
raunar nokkum kvíða fyrir framtíð
hreyf ingarinnar. Mér sýnist að innan
hennar fari vaxandi sérhagsmunap-
ot og þar hugsi hver um sig og
finnst þeir, sem ekki ná árangri
megi liggja óbættir hjá garði. Við
sjáum það hjá opinberum starfs-
mönnum að kjarabaráttan þar hefur
klofnað upp í ótal margar samnings-
gerðir og innan Alþýðusambandsins
hefur upp á síðkastið gætt sömu til-
hneigingar. Ég er andvígur þessari
þróun. Eg held að mönnum sé holl-
ara að koma sér saman um inn-
byrðis hvaða hlutföll eigi að vera
milli starfsstétta fremur en að fela
það vald í hendur vinnuveitenda,
hveijir sem þeir eru.“
JOLAGJOFIN HENNAR
^PiiADy
VPllADV
Nútíma lausn á þekktu vandamáli.
Epilady er fyrir nútímakonur.
Fjarlægir óæskileg hár áf fótleggjum
betur og varanlegar en áður hefur þekkst.
5NYHTIVOF
Sundaborg 9, sími 681233.
Fæst í snyrtivöruverslunum,
apótekum og raftækjaversiunum.
í Billiardbúðinni er
aðal áherslan lögð á
gæði ^ og þjónustu
Svo þú getir spilað borðtennis, billiard
eða stundað pílukast af einhverri alvöru
skaltu leita til þeirra, sem bjóða ein-
göngu upp á vönduð óg viðurkennd
merki og þar sem þú getur gengið að
góðri þjónustu vísri.
A þetta allt leggur Billiardbúðin megin
áherslu. Þar færðu Champion borð-
tennisborð, Riley billiardborð og
Unicorn pílukastvörur, allt heimsfræg
merki. Og þegar slík merki eiga í hlut
dugar ekkert minna en fyrsta flokks
þjónusta.
Leikurinn hefst fyrir alvöru
í Billiardbúðinni, Ármúia 15.
unteorn ®hampiori YTRiLEÍ
BILLIARDBÚÐIIM
Ármúla 15, Reykjavík, sími 33380