Morgunblaðið - 12.12.1989, Blaðsíða 42

MóRöuísj61A-ðW) VTÐSHPn/3l(IVINlltofl^T!ny!Sif?5XtSíí51&. desbmbbb nass
Flug
Flugleiðirfá 1,8 milljarða
lán hjá japönskum aðilum
Norsk Data
til Sovét-
ríkjanna
Norski tölvuframleiðandinn
Norsk Data hefiir átt við fjár-
hagserfiðleika að stríða undan-
farin tvö ár .og er nú verið að
endurskipuleg-gja reksturinn
sem meðal annars leiðir til þess
að um 600 starfsmönnum verður
sagt upp. En nýlega tókst Norsk
Data að semja við skipasmíðastöð
í Leningrad um tölvuvæðingn
stöðvarinnar, og er þetta samn-
ingur upp á 33 milljónir norskra
króna, eða rúmlega 300'milljónir
ísi. kr.
Skipasmíðastöðin bauð út verkið
og bárust tilboð frá mörgum tölvu-
framleiðendum viða um heim, m.a.
frá Bandaríkjunum, en tilboði
Norsk Data var tekið. Er reiknað
með að tölvubúnaðurinn - svonefnd-
ur CAD-CAM eða hönnunar- og
stjórnbúnaður - verði afhentur stöð-
inni í janúar.
Talsmaður Norsk Data sagði í
þessu sambandi að mikil aukning
væri í sölu fyrirtækisins til Sov-
étríkjanna, og að nú þegar Berlín-
armúrinn hefði verið rofinn væri
félagið að kanna möguleika á sölu
til Austur Þýzkalands.
„Við höfúm alla burði til að rífa
okkur upp og skapa grundvöll
íyrir nauðsynlegum kjarabótum.
Við verðum að sýna þolinmæði
og skapa skilyrði til hagvaxtar
þannig að bilið milli okkar og
nágrannaríkjanna í þjóðartekj-
um og Iífskjörum haldi ekki
áfram að vaxa. Eg er þeirrar
skoðunar að á næsta ári getum
við náð þeim árangri að verð-
bólga verði um það bil 5% í íyrsta
skipti. Það byggir hins vegar á
því að hér skapist sátt um óbreytt
ástand á vinnumarkaði sem gæti
í senn forðað meira atvinnuieysi
en nú er og skapað grundvöll
fyrir bættum lífskjörum í framt-
íðinni," sagði Halldór Ásgríms-
son, sjávarútvegsráðherra, m.a.
á spástefnu Stjómunarfélagsins
i sl. viku.
Ekki átti ráðherra sér marga
skoðunarbræður á spástefnunni í
þessu efni. Að vísu kvaðst Sigurður
B. Stefánsson, hagfræðingur, ætla
að leyfa sér þá bjartsýni að spá
verðbólgu á biiinu 5-8% á næsta
ári. Miðaði hann þá við að mjög
hóflegir kjarasamningar færu í
hönd og að aðilar vinnumarkaðarins
væru tilbúnir til að horfast í augu
við þá staðreynd að íslendingar
gætu ekki lengur búið við allt ann-
að og hærra verðbólgustig heldur
en gerðist og gengi í viðskiptalönd-
unum.
Þorvaldur Gylfason, prófessor,
kvaðst geta tekið undir með Sig-
urði að sú stund væri að renna upp
að íslendingar áttuðu sig á því að
þeir gætu ekki búið við hærri verð-
bólgu en nágrannalöndin, en taldi
vart að það gerðist fyrr en 1991
eða 1992 og að verðbólga á næsta
ári yrði því um 20-25%. Undir þessa
verðbólguspá tóku Þröstur Olafs-
son, hagfræðingur og fram-
kvæmdastjóri Miklagarðs/KRON,
Vilhjámur Egilsson, framkvæmda-
stjóri Verslunarráðs og Sigfús Jóns-
son, bæjarstjóri á Akureyri. Þröstur
FLUGLEIÐIR undirrituðu
siðastliðinn fimmtudag samning
við tvö japönsk fjármálafyrir-
kvaðst ekki verða var við þann þjóð-
arvilja sem þyrfti til að ná verð-
bólgunni niður í eins stafs tölu,
meðan enginn stjórnmálaflokkur
setti baráttuna við verðbólguna efst
á málefnalista sinn. Bæði Vilhjálm-
ur og Sigfús bentu á að ríki og
sveitarfélög gengju nú á undan og
mörkuðu stefnuna með hækkun
skatta og annarra opinberra gjalda,
sem þrengdu hag almennings og
útilokuðu nánast að hann reyndi
ekki að sækja eitthvað af þessu til
baka í kjarasamningum.
Almenningur virðist gera ráð
fyrir um 31-32% hækkun verðbólgu
á næsta ári, að því er Gunnar Ma-
ack hjá Hagvangi skýrði frá á spá-
stefnunni og byggði á skoðana-
könnunum sem fyrirtækið hefur
gert á árinu. Forsvarsmenn 17
stórra fyrirtækja sem Stjórnunarfé-
lagið leitaði til spá hins vegar um
•19,5% verðbólgu, þ.e.a.s. ef tekið
er meðaltal af verðbólguspám
þeirra. Eftir er að sjá hversu spá-
mannlegir þeir munu reynast. Á
spástefnunni í fyrra var leitað tii
forsvarsmanna 6 stórra fyrirtækja
og þeir beðnir um að svara áþekkum
spurningum. Þá spáðu þeir um 20%
hækkun framfærsluvísitölunnar á
yfirstandandi ári meðan áætlað er
að hún verði nær 25% og að hækk-
un byggingarvísitölu yrði um 23%
meðan allt bendir til að hækkun
hennar innan ársins verði um 26%.
Stjórnendurnir spáðu einnig um
14% hækkun atvinnutekna meðan
12% hækkun virðist ætla að verða
nær lagi.
Meiru skeikaði í spá stjórnend-
anna um gengisþróunina. Meðalta-
lið af spám fyrirtækjastjórnend-
anna sex var að gengi dollars í
desember yrði um 55,26 kr. þegar
kaupgengið í byijun síðustu viku
var um 62,50 kr. eða 13% hærra
heldur en spáin gerði ráð fyrir.
Stjómendurnir spáðu einnig að
þýska markið yrði í lok þessa árs
um 3(3,40 kr. en það var í byijun
sl. viku 35,31 kr. eða 16,1% hærra.
tæki, C. Itoh og Mitsui Trust and
Banking, um 29 milljóna dollara
æða 1,8 milljarða króna lán til
kaupa á þriðju Boeing 737-400
flugvéi Flugleiða. Flugvélin sem
kemur til landsins næsta vor og
verður jafnframt fimmta nýja
þotan sem bætist í flota Flugleiða
á einu ári. Flugleiðamenn ráð-
gera að taka nýju vélina í notkun
i maí.
Að sögn Einars Sigurðssonar,
blaðafulltrúa Flugleiða, nemur lánið
90% af kaupverði 737-þotunnar og
er það til 17 ára. Lánið er tryggt
með veði í fiugvélinni.
Flugleiðir áttu viðskipti við C.
Itoh á ámnum 1977-’79 þegar fyrir-
tækið aðstoðaði Flugleiðir við fjár-
mögnun á DC-8 flugvélum félags-
ins. Mitsui Tmst and Banking hefur
einnig átt viðskipti við íslendinga á
undanförnum ámm en íslensk
stjórnvöld hafa notið lánafyrir-
greiðslu hjá fyrirtækinu. Flugleiða-
Einn af kostum þess að hafa 25
prósenta söluskatt er einfaldleiki
hlutfallsins. Álagning nemur fjórð-
ungi. Frádráttur fimmtungi. Ein-
faldleikinn eykur skilning skatt-
borgara og skilningur gerir skattinn
bærilegri. Þetta á skattlagning
sameiginlegt með verðlagningu
gæðavöm, að heilar tölur og af-
rúnnaðar falla neytendum í geð.
Verðviðkvæmar vömr mega hins
vegar mjög gjaman kosta 99,95.
Það gefur kaupendum til kynna að
verið sé að pressa verðið niður fyr-
ir tiltekin mörk.
Þegar virðisaukaskattur var
ákveðinn hér á landi völdu menn
einfalt og hlutlaust kerfi, nánast
danska kerfið endurbætt. Best hefði
þó verið að hafa hlutfallstöluna 20
og búa íslenskt efnahagskerfi undir
aðlögun að „vask“-belti evrópska
efnahagssvæðins, sem væntanlega
verða þó tvö. Of margir sérhags-
munahópar hafa þó fengið að
kmkka í kerfið, og nú endum við
sennllega með 24,5% VASK en ekki
25% sem væri þó skárra og veitti
hálfs prósentustigs svigrúm til nið-
urgreiðslna.
menn teija að á milli þessara þriggja
aðila hafi náðst hagkvæmir samn-
ingar um íjármögnun 737-400 flug-
vélarinnar.
Áður höfðu Flugleiðamenn náð
samningum við 15 bandaríska, evr-
ópska og japanska aðila um tvö
lán, annars vegar 86 milljóna doll-
ara lán til kaupa á tveimur Boeing
757-200 flugvélum sem Flugleiðir
fá næsta vor, og hins vegar 54
milljóna dollara lán til kaupa á
tveimur Boeing 737 flugvélum sem
félagið fékk síðastliðið vor.
Þegar Boeing 737-400 flugvélin
kemur til Iandsins í vor verður að
mestu lokið endurnýjun flugflota
Flugleiða. Þá verða í flotanum tvær
Boeing 757-200 til flugs á Norður-
Atlantshafsleiðum og þijár Boeing
737-400 til flugs á Evrópuleiðum.
Að auki verður félagið einnig með
í notkun eina Boeing 727-100 sem
að mestu verður notuð til frakt-
flutninga og leiguflugs.
„Hlutleysi
skattkerfa og
fegurð einfald-
leikans stuðlar
að eins konar
væntumþykju
greiðenda um
skattinn sinn.“
Leyfi til frí-
stundagóðmennsku
Þetta er líkt því, að bensínið
hækkaði um daginn í 49,90 lítrinn
og væntanlega er hækkun tekju-
skatts í 39,74%. Hver er svona
hræddur við heila tugi? 50 króna
lítraverð á bensíni auðveldar bíleig-
endum útreikninga, að ekki sé
minnst á 40% tekjuskatt. 0,26%
viðbót gæti veitt fjármálaráðherra
svigrúm til að leika Hróa hött í
frístundum. 10 aura álagning á blý-
laust bensín hefði til dæmis getað
■-Ll.l.MllNI.B
General
Mills beinir
augunum
að Evrópu
Samvinna við
Nestle S.A. um
markaðssetningu á
kornmeti
Boston, frá Óla Birai Kárasyni, fréttaritara
Morgunblaðsins
GENERAL Mills, næst stærsti
íiramleiðandi kornmatar, og
Nestle S.A. stærsta matvælafyr-
irtæki heims, hafa tekið höndum
saman til að koma framleiðslu
fyrrnefnda fyrirtækisins á mark-
að í Evrópu. General Mills fram-
leiðir meðal annars Cheerios og
Kix sem eru munu vera algeng
á morgunverðarborð Islendinga.
Samningur fyrirtækjanna getur
gert draum General Mills um að
ná fótfestu á meginlandi Evrópu
að veruleika. Forráðamenn fyrir-
tækisins telja að nokkurn tíma taki
að kynna framleiðsluna og fá versl-
anir til að taka hana í sölu. „Við
yrðum hissa ef okkur tækist að
kopiast í hillurnar á næsta ári,“
segir Arthur Schulze, fram-
kvæmdastjóri hjá General Mills, í
viðtali við Wall Street Journal í
síðustu viku.
Bæði fyrirtækin telja að Evrópu-
markaðurinn eigi eftir að stækka
verulega á næstu árum. Sala á
kommeti er nú um 1,6 milljarðar
dollara á ári í Evrópu borið saman
við 6,5 milljarða í Bandaríkjunum.
Um næstu aldamót er búist við að
Evrópumarkaðurinn verði orðinn
jafn stór og Bandaríkjamarkaður.
Kellogg er stærsta fyrirtækið á
þessum markaði, með tæplega 40%
í Bandaríkjunum' og 52% utan
Bandaríkjanna, samkvæmt upplýs-
ingum Wall Street Journal General
Mills hefur um 28% markaðarins í
Bandaríkjunum en hefur sótt lítil-
lega á að undanförnu á kostnað
Kelloggs.
runnið til umhverfisverndarátaks.
Það skiptir skattgreiðendur ekki
höfuðmáli hvort hlutfall skatts er
20 eða 25%. Það skiptir heldur eng-
um sköpum hvort virðisaukaskattur
er óbreyttur eða lægri á mat en
aðrar neysluvörur. Það sem skiptir
mestu máli er heildar skattheimta
sem hlutfall af þjóðartekjum og
afkomumöguleikar tekjulágra
hópa.
Með öðrum orðum er það kaup-
máttur ráðstöfunartekna sem flesta
varðar um — og frá velferðarsjónar-
miði að sem fæstir líði fyrir efna-
hagsþröng. Hlutleysi skattkerfa og
fegurð einfaldleikans stuðlar hvort
tveggja að eins konar væntumþykju
greiðenda um skattinn sinn, og
ekki veitir af.
VASK ræður litlu
um verðmyndun
Skattfróðir viðurkenna að VASK
er aðeins einn þáttur af mörgum í
verðmyndun neysluvöru. En verð
er auk þess aðeins einn valráður í
huga neytenda, ásamt þjónustu,
hagræði og vörumerkjahollustu.
Baráttan um prósentubrotin í
virðisaukaskattinum er því herferð
manna sem eru staddir í vitlausu
stríði.
Heimild: Financial Times.
Efnahagsmál
Skiptar skoðanir
um verðbólgu-
þróunina 1990
A MARKAÐI
Bjarni Sigtryggsson
Vorum að taka upp nýjan
tekjuskatt - aðeins 39,74%