Morgunblaðið - 05.12.1992, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1992
Ljóskast-
ari olli
brunanum
í Windsor
ELDURINN í Windsor-kastala
í Englandi í síðasta mánuði
kviknaði þegar ljóskastari var
lagður of nálægt gluggatjaldi,
að því er fram kemur í skýrslu
sem slökkviliðið á staðnum gaf
út í gær. Þar segir einnig að
enginn einn maður ætti sök á
eldsvoðanum, sem olli 60 millj-
óna punda (5,7 milljarða ÍSK)
tjóni.
Lamont hirtir
dagblöðin
NORMAN
Lamont, ljár-
málaráðherra
Breta, svaraði
dagblöðunum
fullum hálsi í
gær og sagði
fullyrðingar
þeirra um, að
hann ætti í
fjárhagserfið-
leikum, úr
lausu Iofti gripnar. Sem dæmi
um fáránleikann í orrahríðinni
gegn sér sagðist hann hafa þurft
að ijúfa viðræður við Jacques
Delors, forseta framkvæmda-
stjómar Evrópubandalagsins, til
að svara spumingu frá ráðu-
neytinu um vínflösku er hann
keypti á sínum tíma í Padding-
ton-hverfinu í London.
Barist í
Dúshanbe
STJÓRNARHERINN í Tadzhí-
kístan hóf í gær stórskotaárásir
á búðir uppreisnarmanna í út-
hverfum Dushanbe, höfuðborg-
ar Mið-Asíuríkisins. Rússneskar
hersveitir lokuðu vegum að
borginni og bjuggu sig undir
hugsanlega sókn uppreisnar-
manna inn í borgina. Ostaðfest-
ar fréttir Interfax-fréttastof-
unnar hermdu að um 60 manns
hefðu beðið bana í bardögum í
landinu undanfama daga.
Palestínu-
menn semji
um frið
UTANRÍKISRÁÐHERRAR
Sýrlands, Líbanons, Egypta-
lands og Jórdaníu ræddu við
palestínsku sendinefndina í Mið-
austurlandaviðræðunum og leið-
toga Frelsissamtaka Palestínu-
manna (PLO) í grennd við Beir-
ut í gær. Þeir hvöttu Palestínu-
mennina til að fallast á þátttöku
í áttundu lotu viðræðnanna við
ísraela sem hefst ( Washington
á mánudag.
Friðargæslu-
liðum sleppt
RAUÐU khmeramir í Kambód-
íu létu sex friðargæsluliða á
vegum Sameinuðu þjóðanna
lausa í gær. Friðargæsluliðarnir
sögðust hafa reynt tvisvar að
flýja en hætt við eftir að skærul-
iðamir, sem rændu þeim, hefðu
skotið viðvömnarskotum að
þeim.
Fangelsi
einkavætt
BRESK-bandarísk samsteypa
hreppti í gær fyrsta samninginn
um að reka breskt afplánunar-
og varðhaldsfangelsi sem einka-
fyrirtæki, að sögn innanríkis-
ráðuneytisins. Samsteypan, UK
Detention Services, mun reka
Blakenhurst-fangelsið í Redd-
itch í Mið-Englandi, en þar er
rúm fyrir 649 fanga.
Nornam
Lamont
Maastricht-samkomulagið
Tillögur Breta
fá daufar undir-
tektir hjá Dönum
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
VIÐBRÖGÐ danskra stjórnmálaleiðtoga við tillögum Breta sem
miða að því að fá Dani til að gerast aðilar að Maastrieht-samkomu-
laginu um nánara samstarf ríkja Evrópubandalagsins (EB) benda
ekki til að þeir geti hugsað sér að ganga að tillögunum óbreyttum.
Þjóðveijar og fleiri EB-þjóðir sögðu í gær að tillögur Breta gengju
of Iangt. Helmut Kohl kanslari sagði að Danir og Bretar yrðu að
samþykkja samninginn eins og hann væri, ella myndu hinar þjóðirn-
ar láta samninginn verða að veruleika án þeirra.
Paul Schliiter forsætisráðherra,
Reuter formaður íhaldsflokksins, sagði
eftir fund með John Major, for-
Erich Honecker reisir krepptan hnefann að hætti kommúnista áður
en hann flutti vamarræðu sína í réttarhöldunum í Berlín í fyrradag.
Varnarræða Erichs Honeckers
„Berlínarmúrinn bjarg-
aði milljónum manna“
Berlín. The Daily Telegraph.
ERICH Honecker, fyrrverandi leiðtogi Austur-Þýskalands, flutti í
fyrradag varnarræðu sína í réttarhöldunum vegna drápa á Austur-
Þjóðveijum sem reyndu að flýja yfir Berlínarmúrinn. Hann lýsti rétt-
arhöldunum sem „pólítískum skopleik", dró upp svarta mynd af þjóð-
félagsmeinum kapítalískra ríkja og kvaðst hreykinn af afrekum
kommúnistastjórnarinnar fyrrverandi í Austur-Þýskalandi.
Stuðingsmenn Honeckers fögn-
uðu ræðu hans en ættingjar þeirra,
sem voru drepnir við Berlínarmúr-
inn, brugðust ókvæða við henni og
lögmenn þeirra mótmæltu hver á
fætur öðrum.
Honecker og þrír aðrir fyrrverandi
forystumenn austur-þýskra komm-
únista eru sakaðir um að hafa fyrir-
skipað landamæravörðum að skjóta
á alla þá sem reyndu að flýja yfir
Berlínarmúrinn til Vestur-Þýska-
lands. Hann samdi ræðuna á ferða-
tölvu í fangelsisklefa sínum og henn-
ar hafði verið beðið með mikilli eftir-
væntingu.
í ræðunni hélt Honecker því fram
að með því að reisa Berlínarmúrinn
árið 1961 hefði því verið afstýrt að
„þúsundir eða milljónir manna“ féllu
í valinn í kjarnorkustyijöld í Evrópu.
Án múrsins hefðu ekki náðst sættir
milli austurs og vesturs og þýsku
ríkin ekki heldur sameinast. Hann
kvað fyrirmælin um að reisa rqúrinn
hafa komið frá Varsjárbandalaginu,
ekki austur-þýskum stjórnvöldum,
og sagði þá ákvörðun hafa borið
vott um „pólitískan og efnahagsleg-
an veikleika kommúnistaríkjanna
frammi fyrir Atlantshafsbandalag-
inu“.
Honecker viðurkenndi að hann
ætti mesta sök á því að skotvopnum
var beitt við múrinn en kvað af og
frá að réttlætanlegt væri að sækja
hann til saka. „Við drápum enga
sjálfír og fyrirskipuðum augljóslega
ekki dráp á neinum." Þá kvað hann
þýsk yfirvöld ekki hafa rétt til að
ákæra hann fyrir að gegna emb-
ættisskyldum sínum.
I ræðunni komu þó í fyrsta sinn
fram vísbendingar um að Honecker
iðraðist drápanna. „Ðauðsföllin við
múrinn höfðu ekki aðeins áhrif á
okkur persónulega, heldur sköðuðu
þau okkur líka pólitískt," sagði hann.
„Við tókum nærri okkur öll óeðlileg
dauðsföll í landi okkar.“
Honecker hélt því ennfremur fram
að Austur-Þýskaland hefði sýnt að
sósíalisminn væri betri en kapítal-
isminn. Hann nefndi sem dæmi að
fijálst markaðshagkerfi hefði valdið
miklum þjóðfélagsmeinum, svo sem
atvinnuleysi, heimilisleysi og eitur-
lyfjafíkn.
sætisráðherra Bretlands, að Danir
fengju ekki allar kröfur sínar í
gegn. Hann hefur þó ekki tjáð sig
um einstök atriði en sagði að sam-
þykktu löndin 11 tillögur Breta á
leiðtogafundinum í Edinborg eftir
viku yrðu þær bindandi fyrir Dani
svo fremi að þeir samþykktu ekki
sjálfír eitthvað annað. Vildi
Schliiter að danska þjóðþingið
samþykkti að það gæti ekki sagt
upp sérákvæðunum meðan Ma-
astricht-samkomulagið gilti.
Holger K. Nielsen formaður
Sósíalíska þjóðarflokksins, sem
stóð að gerð dönsku tillagnanna
um sérákvæði fyrir Dani, svokall-
aðri þjóðarmálamiðlun, sagði að
flokkur hans gæti ekki samþykkt
bresku tillögurnar, því þær sam-
ræmdust ekki málamiðluninni.
Poul Nyrup Rasmussen, for-
maður Jafnaðarmannaflokksins,
sem einnig stóð að málamiðlun-
inni, sagði að nú þýddi ekki að
tala annaðhvort um lausn. eða
samþykkt tillagnanna, því þær
væru ekki úrslitakostir, heldur til-
lögur. Niels Helveg Petersen, einn
af formælendum Róttæka vinstri-
flokksins, þriðja flokksins sem stóð
að málamiðluninni, sagði að það
yrði að gera breytingar á bresku
tillögunum áður en Danir gætu
fallist á þær. Uffe Ellemann-Jens-
en utanríkisráðherra og formaður
stjómarflokksins Venstre lét ekk-
ert eftir sér hafa efnislega um til-
lögumar.
1.800 manna bandarískt
landgöngubð mun liklega
fyrst taka fíugvóBmn
.'S V N./
U0GA0ISHU
Bandarítóamenn verða í fararbroddi a.m.k.
20.000 lios en um er að ræða mestu aðgerð
SÞ í Afriku síöan í Kongó (nú Zaire) á
sjóunda áratugnum.
HERLIÐ SAMEINUÐU
ÞJOÐANNA I SOMALIU
Stríðsherrarmr í land-
inu óttast um sinn hag
BYSSUGELTTÐ hljóðnaði I gær
á götum Mogadishu, höfuðborg-
ar Sómalíu, í fyrsta sinn í langan
tíma. Ástæðan var ekki skot-
færaleysi eða skyndileg sáttfýsi
meðal ribbaldahópanna, sem
ráðið hafa lögum og Iofum í
borginni, heldur sú ákvörðun
öryggisráðs Sameinuðu þjóð-
anna að senda fjölþjóðlegt herlið
til landsins til að tryggja, að
matarsendingamar lendi hjá
sveltandi fólki. Ræningjahóp-
arnir óttast nú greinilega um
sinn hag.
„Þetta er söguleg og ánægjuleg
ákvörðun," sagði Bill Clinton, verð-
andi forseti Bandaríkjanna, um
ákvörðunina um senda herlið til
Sómalíu en um hana var alger sam-
staða meðal fuiltrúanna 15 í örygg-
isráðinu. Var hún gerð að frum-
kvæði Bandaríkjamanna og banda-
rískir hermenn verða uppistaðan í
liðinu, sem áætlað er, að verði
20.000 manns. Líklegt er, að
Frakkar verði næstfjölmennastir,
um 2.000, en af öðrum ríkjum, sem
ætla að taka þátt í aðgerðinni með
einum eða öðrum hætti, má nefna
Marokkó, Ítalíu, Alsír, Egyptaland,
Kúveit og Japan og líklega fleiri.
Reuter
Friðargæslulið frá SÞ er oft
næsta áhrifalítið og má ekki beita
vopnum nema í sjálfsvöm en þetta
herlið má beita því valdi, sem nauð-
synlegt er til að tryggja, að mat-
vælin berist sveltandi og deyjandi
fólki. „Við fögnum þeim með friði,“
sagði Osman Hassan Ali, nánasti
samstarfsmaður Mohameds Farah
Aideeds, eins helsta stríðsherrans
Oryggisrsð Sameinuðu
þjóðanna samþykkti beina
hemaðaríhlutun undir
forystu Bandaríkja-
manna til að tryggja
tlutnlng matvæla
til svettandi fólks.
Sendiherrar Rússlands, Bretlands og Bandaríkjanna greiða at-
kvæði með ályktun um að heimila hernaðarihlutun í Sómalíu á
fundi öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna I fyrrakvöld.
í Sómalíu, þegar ljóst var hver yrði
ákvörðun öryggisráðsins. Kvað þar
alveg við nýjan tón því að hingað
til hafa foringjar óaldarflokkanna
mótmælt erlendum afskiptum sem
tilræði við fullveldi landsins. Nú sjá
þeir sæng sína upp reidda og
kannski má taka þannig til orða,
að fyrir þá sé nú „ófriðurinn" úti.
Fullveldi Sómala er nú þannig
háttað, að í landinu ríkir alger
skálmöld og þar eru ekki starfandi
neinar samfélagslegar stofnanir.
Talið er, að 300.000 manns hafi
soltið í hel eða fallið fyrir vopnum
á tæpum tveimur árum og hungur-
vofan ógnar enn um einni milljón
manna. Vegna árása, hótana og
ránsskapar hefur hins vegar aðeins
tekist að flytja 4.000 tonn af mat-
vælum til Sómalíu síðasta mánuð-
inn og helstu hafnir og flugvellir
eru lokuð af þeim sökum.
SÞ sendir fjölþjóðlegt herlið til Sómalíu