Morgunblaðið - 23.11.1995, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 23. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Björn Björnsson skipstj órnarkennan við nýstofnaðan sjómannaskola í Namibíu
íslendingar
geta verið stoltir
„ÉG HEFI fundið fyr-
ir miklum velviija hjá
íslendingum gagn-
vart þróunarstarfinu
í Namibíu," segir
Björn Björnsson,
skipstjórnarkennari
við nýstofnaðan sjó-
mannaskóla í Walvis
Bay í Namibíu. Björn
kom til Islands um
seinustu mánaðamót
vegna snjóflóðsins
sem féll á Flateyri en
stjúpfaðir hans Þórð-
ur Júlíusson fórst í
snjóflóðinu. Björn
ólst upp á Flateyri og

Björn Björnsson
söfnuninni en fjöl-
margir aðrir einstakl-
ingar gáfu ríflega til
söfnunarinnar. Einnig
gáfu margar stofnan-
ir, fyrirtæki og félaga-
samtök vörur af ýmsu
tagi s.s. gúmbáta, vél-
arhluta, flotgalla, not-
aðar tölvur, net,
myndbönd og önnur
námsgögn til nota við
sj ómannakennsluna.
„ AHt kemur þetta okk-
ur að góðum notum,“
sagði Björn og kvaðst
vilja koma kæru þakk-
læti á framfæri við
segist hafa þekkt flesta þá sem
létu lífið í hamförunum.
Björn var á Islandi í nokkrar
vikur og tók mikinn þátt í söfnun
hjálpargagna og lestun þeirra í
skip, sem Þróunarsamvinnustofn-
un Islands (ÞSSI) stóð fyrir. „Ég
bauð mig fram fyrst ég var stadd-
ur á íslandi. Þetta kemur tvímæla-
laust að góðum notum í landinu,"
segir hann.
Hjálpargögnum safnað í skip
Var varningurinn sendur héðan
með verksmiðjutogaranum
Hanover til Namibíu. Gerðar voru
umfangsmiklar breytingar á tog-
aranum hjá Slippstöðinni á Akur-
eyri en hann er í eigu Seaflower
Whitefish í Namibíu, sem íslensk-
ar sjávarafurðir hf. eiga stóran
hlut í. Hélt skipið til Namibíu 9.
nóvember sl. hlaðið margskonar
vörum.
Björn segir að söfnunin hafi
tekist framar öllum vonum. „ Við
Iestuðum um borð í togarann milli
30 og 40 rúmmetrum af varn-
ingi,“ sagði hann. Meðal þess sem
safnað var og sent starfsmönnum
ÞSSÍ til dreifingar, voru notaðir
hjólastólar, reiðhjól, sem koma
að góðum notum á flatlendinu í
Namibíu, að sögn Björns, fatnað-
ur og Ieikföng, auk búnaðar af
ýmsu tagi til nota við kennsluna
í sjómannaskólanum í Walvis Bay.
Á annað hundrað íslendingar
búa í Namibíu og tóku ættingjar
þeirra hér á landi virkan þátt í
Morgunblaðið/Ómar Friðriksson
„HEIMSÓKN forsætisráðherra hafði mikil áhrif... Hún gerði
að verkum að framkvæmdir við nýja skólann voru hafnar á fullu,“
segir Björn. Myndin er frá opinberri móttökuathöfn á Windhoek
flugvelli í júlí sl., þegar Davíð Oddsson forsætisráðherra kom í
opinbera heimsókn til Namibíu.
alla þá sem lögðu söfnuninni lið.
Sjómannaskótínn í
endurbætt húsnæði
Sex ísienskir kennarar starfa
við sjómannaskólann á vegum
ÞSSI. Skólinn skiptist í þijár
deildir, skipsljórnar-, vélsljórnar-
og fiskiðnaðardeild. Um 80 nem-
endur stunda nám við skólann um
þessar mundir. Stefna stjórnvalda
er að unnt verði að útskrifa 6-800
skip- og vélstjórnarmenn úr skól-
anum á næstu árum. I seinustu
viku lauk flutningi skólans í nýtt
húsnæði í Walvis Bay. Byggingin
var áður aðsetur suður-afríska
hersins en hefur verið breytt
þannig að hún henti til kennslu.
Björn kennir við skipstjórnar-
deildina en hann hefur búið í
Namibiu ásamt eiginkonu og
þremur börnum undanfarna fimm
mánuði og una þau hag sínum vel.
„Þetta starf hefur skilað ár-
angri. Margt hefur þó gengið
hægj; fyrir sig. Við erum svo vön
íslenskum hraða en gerum okkur
grein fyrir að við breytum ekki
heilu þjóðfélagi heldur lögum
okkur að því. Við höfum áhrif á
breytingarnar,“ segir hann.
Björn bendir á að auk þróunar-
samvinnunnar sé fjöldi íslenskra
' skip- og vélsljórnarmanna hjá
fyrirtækjum í Namibíu á eigin
vegum og eigi ekki síður þátt í
að efla viðskipti landanna sem
fari sífellt vaxandi. Bendir hann
sem dæmi á að gerðar hafi verið
Morgunblaðið/Bjöm Björnsson
HEIMAVIST nemenda við sjómannaskólann í Walvis Bay. Skólinn
er nýfluttur í nýtt húsnæði sem áður var suður-afrísk herstöð.
Sex íslenskir kennarar starfa við skólann.
Fiskiþing, álítur Þróunarsjóð dulbúinn auðlindaskatt
Mótmæla öllum hugmyndum
um nýja auðlindaskatta
Smáfiska-
skilja verði
tekin
í notkun
SKORAÐ var á sjávarútvegsráðu-
neytið að hlutast til um að togskip
tækju í notkun smáfiskaskilju í
fiskitroll á Fiskiþingi í gær. I rök-
stuðningi við ályktunina kemur
fram að Norðmenn hafi þróað og
gert tilraunir með smáfiskaskilju
síðustu sex ár og það hafi gefist vel.
„Notkun skiljunnar hefur gefíð
það góða raun að yfir 90% af undir-
málsfiski skilast út úr trollinu og
nú mega skip með slíka skilju veiða
á svæðum sem annars væru lokuð
vegna of mikils smáfisks í afla,“
segir i greinargerðinni. „í dag hafa
yfír 90 norskir togarar tekið í notk-
un slíka skilju.“
Ennfremur segir að undanfarin
misseri hafi mikil umræða verið um
að smáfíski sé fleygt fyrir borð og
slæma umgengni um fiskistofna.
Með notkun smáfiskaskilju aukist
möguleikar á því að hægt sé að
stjórna hvaða stærðarsamsetning
sé á aflanum sem berist að landi
og líkur á því að afla sé hent minnki
stóriega.
SAMÞYKKT var að „mótmæla harð-
lega öllum hugmyndum um nýja
auðlindaskatta“ á fiskiþingi í gær.
Ályktunin endurspeglar þá skoðun
fískiþings að þær greiðslur sem sjáv-
arútvegurinn þurfi að standa straum
af í Þróunarsjóð sjávarútvegsins séu
dulbúinn auðlindaskattur.
í framsöguerindi Árna Benedikts-
sonar, sem kynnti tillögur fjárhags-
nefndar þingsins, kom fram að til-
lagan væri lögð fram sem svar við
frumvarpi sem lægi fyrir Alþingi um
að taka ætti upp auðlindaskatt.
Frumvarpið ónákvæmt
Árni Benediktsson sagði að í
frumvarpinu stæði valið á milli sjö
leiða og það væri því allt of óná-
kvæmt. Auk þess hefði komið fram
að auðlindaskatturinn ætti ekki að
kosta sjávarútveginn neitt vegna
þess að útveginum yrði bættur
skaðinn með gengisfellingu. Árni
sagði hins vegar að honum fyndjst
það engin lausn, því þá þyrftu ís-
umfrangsmiklar breytingar á tog-
aranum Hanover á Islandi og sett-
ar nýjar vinnslulínur í skipið.
„Hampiðjan og J. Hinriksson hafa
selt troll og hlera til Namibíu,
Marel og Þorgeir og Ellert hafa
selt vinnslulínur um borð í togara
og tvö frystihús. Heildarfjárfram-
lög til Þróunarsamvinnustofnun-
ar íslands eru um 160 milljónir á
yfirstandandi ári og ég myndi
áætla að viðskiptin við landið
væru ekki undir 200 milljónum
króna á þessu ári,“ segir hann.
Björn segir að opinber heim-
sókn Davíðs Oddssonar forsætis-
ráðherra til Namibíu í júlí sl. hafi
haft mikil og jákvæð áhrif. „Hún
kveikti áhuga ráðamanna. Langt
er frá Walvis Bay og Luderitz til
höfuðborgarinnar þar sem sljórn-
lendingar enn að þola minnkandi
kaupmátt.
Arni sagðist eiga erfitt með að
skilja af hvetju umræða um auð-
lindaskatt væri svo hávær á sama
tíma og íslenskur sjávarútvegur
væri skuldum hlaðinn og rekstraraf-
koma útvegsins væri lakari en
rekstrarafkoma iðnaðar. Þá sagði
hann að það skyti skökku við að í
nágrannalöndunum fengju sjávarút-
vegsfyrirtæki borgað fyrir að ná í
fiskinn úr sjónum, en hér á landi
þyrftu sjávarútvegsfyrirtæki . að
borga fyrir það.
Betra að ríkið leigi kvóta?
Grétar Mar Jónsson steig næst í
ræðustól og lýsti sig ósammála auð-
lindaskatti. Hann vakti engu að síð-
ur máls á því að menn hlytu að fara
að velta því fyrir sér hvort ekki
væri betra að ríkið leigði út kvóta
og þá kannski á 10 til 15 krónur
kílóið á móti þeim 90 til 95 krónum
á kílóið sem kvótinn kostaði i dag.
kerfið er, sem hefur skapað
ákveðin vandamál en nú er þetta
á góðu róli. Heimsókn forsætis-
ráðherra gerði það að verkum að
framkvæmdir við nýja skólann
voru hafnar á fullu,“ segir hann.
„íslendingar geta verið stoltir
af þessu starfi í Namibíu. Ég hef
fundið að íslendingar eru vel liðn-
ir í Iandinu. Manni er oft heilsað
út á götu og ég get sagt frá því
að eftir að snjóflóðið féll á Flat-
eyri gaf fólk sig á tal við mann
til að leita fregna,“ sagði Björn,
en greint var frá atburðinum í
sjónvarpsfréttum, bæði í nam-
ibíska sjónvarpinu og suður-
afríska sjónvarpinu, auk þess sem
margir sáu myndir af snjóflóðinu
á Flateyri á Sky-sjónvarpsstöð-
inni, að hans sögn.
„Ég verð að viðurkenna að ég
hélt að þessi umræða væri dottin upp
fyrir, a.m.k. næstu misseri," sagði
Jónas Haraldsson. Hann sagðist taka
undir orð sjávarútvegsráðherra á
setningu þingsins, þar sem komið
hefði fram að ef hagnaður af sjávar-
útveginum væri svo mikill að það
yrði að koma til skattlagning á sjáv-
arútvegsfyrirtæki ætti að gera það
með eðlilegri hætti en auðlindaskatti.
Friðvænlegt
rekstrarumhverfi
„Ég er ekki að tala fyrir auðlinda-
skatti," sagði Pétur Bjarnason, þeg-
ar hann steig í ræðustól. Hann sagð-
ist hins vegar hafa skilið það sjónar-
mið sem komið hefði fram hjá for-
ystumanni Granda um upptöku auð-
lindaskatts á þann veg að hann
væri nauðsynlegur til að skapa sjáv-
arútveginum friðvænlegt rekstrar-
umhverfi í einhver ár.
Þá myndi ef til.vill nást friður um
það fískveiðistjórnunarkerfi sem
Rættum
framtíð
Sorpu
BORGARRÁÐ hefur samþykkt að
borgarstjóri tilnefni fulltrúa
Reykjavíkurborgar í nefnd til við-
ræðna við nágrannasveitarfélögin
um breytingar á rekstrar- og eign-
arfyrirkomulagi Sorpu með það
fyrir augum að breyta fyrirtækinu
í hlutafélag. Auk þess verði kann-
aður áhugi annarra aðila á að taka
þátt í rekstrinum.
í samþykkt borgarráðs kemur
fram að nefnd verði skipuð til að
móta stefnu í sorphirðu- og sorp-
eyðingarmálum Reykjavíkurborg-
ar. Nefndinni er ætlað að stuðla
að framförum á þessu sviði og
taka mið af aukinni þekkingu,
nýrri tækni og nýjum viðhorfum
í samfélaginu til úrgangsmála. Til
hliðsjónar verður skýrsla heil-
brigðisnefndar frá 1992 um mark-
mið og leiðir í úrgangs- og meng-
unarmálum á höfuðborgarsvæðinu
og athugað hvaða leiðir skuli fara
til að koma í famkvæmd þeim til-
lögum sem samþykktar hafa verið.
----» » »
Sjálfsbjörg
mótmælir
niðurskurði í
heilbrigðiskerfi
ALMENNUR félagsfundur Sjálfs-
bjargar mótmælir harðlega þeim
niðurskurði í heilbrigðiskerfinu,
sem áætlaður er samkvæmt fjár-
lögum fyrir árið 1996.
Sérstaklega er vakin athygli á
að í fjárlögum sé ætlað að fella
niður það ákvæði að bætur al-
mannatrygginga fylgi almennum
launasamningum, að áætlað sé að
lækka heildargreiðslur til heimild-
arbóta, að tekið verði upp innritun-
argjald á sjúkrahús, að sífellt sé
verið að lækka framlög til hjálpar-
tækja og loks að taka upp fjár-
magnstekjuskatt á lífeyrisþega.
Fundurinn mótmælir eindregið
þeirri stefnu stjórnvalda að frí-
tekjumark hafi staðið í stað frá
því í júlí 1993, en samkvæmt lög-
um beri að endurskoða það árlega.
væri við lýði. Það væri því betra
fyrir sjávarútvegsfyrirtæki að reyna
hafa áhrif á fyrirkomulag skattlagn-
ingarinnar, heldur en að búa við
óvissu um sjávarútvegsstefnu stjórn-
valda ár eftir ár.
Auðlindaskattur fyrir hendi
Að mati Elínar Bjargar Magnús-
dóttur er það með óiíkindum að ver-
ið sé að tala um auðlindaskatt e'ins
og ástandið sé í sjávarútveginum.
Léleg afkoma fiskvinnslunnar hefði
átt að nægja til að þagga niður i
þeim óánægjuröddum.
Jón Þórðarson sagði að sjávarút-
vegurinn borgaði þegar ríflegan auð-
lindaskatt með greiðslum til Þróun-
arsjóðs. Örn Pálsson og Marías Þ.
Guðmundsson tóku undir með hon-
um. Marías sagði að það lægi fyrir
að sá auðlindaskattur myndi verða
lagður á sjávarútveginn næstu ár,
því sjóðurinn þyrfti að standa í skil-
um á þeim skuldum sem honum
hefði verið steypt í.