Morgunblaðið - 23.11.1995, Blaðsíða 31
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FIMMTUDAGUR 23. NÓVEMBER 1995 31
Færeyingar, sann-
ir vinir í raun
ENN EINU sinni hafa vinir okk-
ar og nágrannar í Færeyjum sýnt
hug sinn til okkar í verki.
Þegar hörmungaratburðir þeir,
sem öllum eru í fersku minni, dundu
yfir Flateyri, brugðust Færeyingar
fljótt við og söfnuðu milljónatugum
til hjálpar þeim sem áttu um sárt
að binda.
Engum sem hafa haft kynni af
Færeyingum koma slík viðbrögð á
óvart, enda hafa þeir fyrr veitt
drengilega aðstoð, þegar þessi þjóð
hefir átt um sárt að binda. Þar er
skemmst að minnast höfðinglegra
framlaga þeirra, þegar snjóflóð
féllu á Súðavík í byrjun þessa árs,
svo og í eldgosinu á Heimaey í jan-
úar 1973.
Þessi rausnarlegu framlög
frænda okkar og vina í Færeyjum
hljóta að vekja aðdáun allra, og
þeir sem hafa haft persónuleg
kynni af Færeyingum vita að hug-
ur fylgir máli.
Strax sem ungur drengur í Vest-
mannaeyjum komst ég í kynni við
hjartahlýju færeyskra
sjómanna. Á þeim
árum stunduðu þeir
handfæraveiðar á
skútum við ísland og
oft fylltist höfnin í
Eyjum af þessum
þokkafullu fleyjum,
þegar illviðri geisuðu
og leita þurfti vars.
Við strákarnir gerð-
um okkur þá oft
heimakomna um borð
og ósjaldan var það að
gaukað var að manni
kexi, sem nefndist
beinakex. Kexkökurn-
ar voru reyndar í tré-
tunnum, sem mér finnst nú 60
árum síðar að hafi verið bæði stór-
ar og spennandi.
Trúlega þætti börnum þetta kex
ekki spennandi í dag, þegar ótal
tegundir sætra kextegunda fylla
allar hillur verslana.
Hvað sem því líður, þá hefi ég
alltaf síðan borið hlýjan hug til
Ásbjörn Björnsson
Leifur heppni
og árið 2000
í Morgunblaðinu
15. þ.m. er mynd af
myndastyttu í Boston
og er af Norðmannin-
um Leifi Eiríkssyni.
Norðmenn hafa af
dugnaði og á mark-
vissan hátt unnið að
því að festa þá skoðun
í' Bandaríkjunum að
Leifur heppni Eiríks-
son, sá er fyrstu nor-
rænna manna kannaði
strendur Norður-
Ameríku, hafi verið
Norðmaður.
í Noregi er hafinn
undirbúningur, til þess
árið 2000 að minnast á veglegan
hátt þúsund ára afmælis Leifs Ei-
ríkssonar.
Ekki er að efa að Norðmenn
munu gera þetta vel og myndar-
lega. Hin glæsilegu og vel upp-
Leifur heppni Eiríksson
er fæddur á Eiríksstöð-
um hjá Yatnshorni í
Haukadal. Magnús
Jónsson leggur til að
þúsund ára afmælis
Leifs verði minnst með
viðeigandi hætti.
byggðu minjasöfn þeirra sýna að
þeim er sérlega lagið að glæða lífi
og sýna svipmyndir frá liðnum
tíma.
Við íslendingar höfum viljað
eigna okkur Leif heppna og það
ekki að ástæðulausu. Heimildum
ber saman um hver sé fæðingar-
staður Leifs Eiríkssonar. Sam-
kvæmt þeim er hann fæddur á
Eiríksstöðum hjá Vatnshorni í
Haukadal. Leifur heppni er því
borinn og barnfæddur Islendingur.
Það er því eðlileg þjóðrækni að við
minnumst hans og til að árétta
þjóðerni hans þarf að undirstrika
vel fæðingarstað hans.
Ólíkt hefur verið hús það er Leif-
ur fæddist í og skáli sá er hann
Magnús Jónsson
byggði á Vínlandi.
Byggingarefni fæðing-
arheimilisins hefur að
miklum hluta verið torf
og grjót. En í hinu viði-
vaxna Vínlandi hefur
timbur verið bygging-
arefnið.
Snjall arkitekt gæti
teiknað hús, sem
minnti á sögualdarbæ
og skála Leifs. Sú
bygging ætti að rísa í
Reykjavík því þar er
mest umferð erlendra
og innlendra manna.
Ef slíkt hús væri
byggt, ætti efnið í það
að vera jarðvegur frá Eiríksstöðum,
fæðingarstað Leifs, og timbur frá
Vínlandi.
Ekki er útilokað að fornleifa-
fræðingar geti fundið leifar af
veggjarhleðslu úr fæðingarbæ
Leifs. Ef það tækist væri það upp-
lyfting fyrir hinn nýja Leifsskála
að hafa sýnilegt veggjarbrot úr
fæðingarbæ Leifs.
Að því að vitað er var skáli Leifs
fyrsta húsbygging Evrópu, manns
á amerískri grund. Þess végna
færi vel á því að hús, sem væri til
minningar og jafnframt nokkurs
konar líkan af fæðingarhúsi Leifs
og skála hans á Vínlandi væri sam-
eign Islands, Kanada og Bandaríkj-
anna.
Tilgangurinn með þessum skrif-
um er í fyrsta lagi að hvetja áhuga-
menn um minningu Leifs til að
mynda samtök, til að hrinda af
stað undirbúningi til aðgerða um
minningu Leifs.
í öðru lagi að benda á að við
eigum hæfa menn til að hanna og
reisa veglegan minnisvarða um
Leif Eiríksson.
Æskilegt er að sá minnisvarði
undirstriki að Leifur var íslending-
ur, með því að minna á áberandi
hátt á fæðingarstað hans.
Höfundur er fyrrverandi skóla-
stjóri Ármúlaskóla.
Færeyinga og langaði
að sækja eyjarnar
þeirra heim þó síðar
yrði.
Það var þó ekki fyrr
en hálfri öld síðar, eða
árið 1987, að ég lét
verða af því að heim-
sækja Færeyjar. Það
bar að með þeim hætti
að við hjónin létum
loks verða af því að
aka hringveginn og
fengum þá stórsnjöllu
hugmynd að leggja
lykkju á leið okkar og
koma við í Færeyjum.
Við pöntuðum far
fyrir okkur og bílinn með Ferjunni
Norrönu frá Seyðisfirði til Þórs-
hafnar, þar sem ákveðið var að
dvelja á meðan skipið færi til ann-
arra áfangastaða og taka það síðan
í bakaleiðinni til íslands.
Þegar leið að brottfarardegi ók-
um við á 3 dögum um Suðurland
til Eiða, þar sem við gistum nóttina
fyrir brottför og ókum síðan beint
um borð í feijuna á Seyðisfirði
morguninn eftir.
Eftir þægilega sólarhrings sigl-
ingu var komið til Þórshafnar.
Þegar feijan hafði lagst að
biyggju ókum við í land. Við þurft-
um að spyija til vegar, en við áttum
pantað herbergi á Hótel Borg, nýju
og glæsilegu hóteli í útjaðri bæjar-
ins.
Þetta var snemma morguns og
árrisulir bæjarbúar að fara til vinnu.
Ég skrúfaði niður bílrúðuna og
spurði bílstjóra bíls, sem ók í gagn-
stæða átt, hvar Hótel Borg væri.
I stað þess að freista þess að
útskýra hvaða leið við skyldum
aka, sagði maðurinn okkur að aka
á eftir sér, hann ætlaði að vísa
okkur leiðina. Það er skemmst frá
því að segja að hann ók á undan
okkur í gegnum bæinn og næstum
upp að dyrum hótelsins í hinum
enda bæjarins, þar sem hann
kvaddi okkur með ósk um ánægju-
lega dvöl í Færeyjum. Að svo
mæltu ók hann til baka á fuliri
ferð til þess að mæta ekki of seint
í vinnuna.
Svipað atvik átti sér stað nokkr-
um dögum síðar, einnig í Þórshöfn.
Ég spurði virðulegan eldri öku-
Færeyingar mega
gjarnan finna, segir
— _________
Asbjörn Björnsson, að
íslenzka þjóðin kann að
meta vináttu þeirra.
mann til vegar og hann sagði okk-
ur að aka á eftir sér, sem við gerð-
um. Hann sleppti ekki af okkur
hendinni, fyrr en við vorum örugg-
lega á áfangastað.
Á milli þessara atvika voru
nokkrir dagar, sem við notuðum
til að skoða okkur um á hinum
ýmsu eyjum. Allstaðar mættum við
einstakri gestrisni og velvilja. Það
leyndi sér ekki að það var gott að
vera íslendingur í Færeyjum. Hvar-
vetna voru ungir sem aldnir boðnir
og búnir að greiða götu okkar og
af spjalli við fólk leyndi sér ekki
að þessi eyþjóð ber sérstakan hlý-
hug til Islendinga og alls sem ís-
lenskt er.
Það gladdi okkur hjónin að heyra
í fréttum að forsætisráðherra, Dav-
íð Oddsson, sá ástæðu til að senda
færeysku þjóðinni sérstakt þakkar-
bréf, vegna drengilegra og skjótra
viðbragða hennar í kjölfar snjóflóð-
anna. Færeyingar mega gjarnan
finna að íslenska þjóðin kann að
meta vináttu þeirra, sem þeir hafa
enn einu sinni sýnt í verki á svo
áþreifanlegan hátt.
Mig lahgar að hvetja landa mína
til að heimsækja Færeyjar og kynn-
ast landi og þjóð. Það verður eng-
inn svikinn af því, en með slíkri
heimsókn gefst kærkomið tækifæri
til að endurgjalda góðum grönnum,
þó ekki væri nema brot af því sem
þeir hafa lagt okkur til á neyðar-
stundu.
Svo sem kunnugt er hafa Færey-
ingar átt í miklum fjárhagserfið-
leikum á undanförnum árum, eftir
að sjávarafli brást á heimamiðum
og veiðiheimildir á íslandsmiðum
fóru sífellt minnkandi. Þeir hafa
því reynt að skjóta fleiri stoðum
undir sitt efnahagslíf, en með mis-
jöfnum árangri, eins og gengur.
Aukning ferðaþjónustu er meðal
úrræða, sem þeir binda vonir við.
Ég get með góðri samvisku
mælt með heimsókn til Færeyja,
því ferð okkar hjónanna, sem hér
að framan er vitnað til, var með
skemmtilegri ferðum sem við höf-
um farið og hreint ógleymanleg.
Þar hjálpaðist allt að, einstakt við-
mót fólks, hvar sem leið okkar lá,
svo og stórbrotin náttúrufegurð og
sérstök.
Þá spillir ekki, að allir vegir eru
lagðir varanlegu efni, frábær jarð-
göng tengja víða firði og dali og
traustvekjandi vegrið eru meðfram
öllum helstu vegum, sem liggja í
bröttum fjallshlíðum.
Sýnum þakklæti okkar og hug
í verki til góðra nágranna.
Höfundur er fyrrverandi forstjóri
Kirkjugarða Reykjavíkur.
FLASA og HARLOS
Við eigum gott ráð.
ÞUMALÍNA
Pósthússtræti 13 -S. 551 2136
Matur, tónlist og skemmtun
Jólahlaðborð í Skrúði 29. nóvember til 22. desember.
Urval ljúffengra jólarétta á notalegum stað. Tónlistarflutningur er
í höndum Jónasar Þóris og Jónasar Dagbjartssonar.
Verð í hádeginu: 1.700 kr. Verð á kvöldin: 2.600 kr.
Jólastemnitig í Súltiasal
2. desember (uppselt), 8. desember, 9. desember (uppselt) og 16. desember.
Glæsilegt jólahlaðborð og fjölbreytt skemmtiatriði: Bergþór Pálsson,
Ragnar Bjarnason, Örn Arnason og Brass Kvartettinn.
Hljómsveitin Saga Klass ásamt Reyni Guðmundssyni og Sigrúnu Evu
Ármannsdóttur leikur fyrir dansi.
Verð 2.900 kr.
-þín jólasaga!