Morgunblaðið - 16.03.1996, Page 32

32 LAUGARDAGUR 16. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 16. MARZ 1996 33

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
KVÓTIÍARF
LANDSSAMBAND ísl'. útvegsmanna hefur óskað eftir
því við Lagastofnun Háskóla íslands, að stofnunin
lýsi áliti sínu á því, hvort greiða beri erfðafjárskatt af
fiskikvóta, m.ö.o. hvort kvóti geti gengið í arf. Þessi ósk
LÍÚ er sett fram í framhaldi af úrskurði Ríkisendurskoð-
unar um þetta efni og niðurstöðu Hæstaréttar í svo-
nefndu Guðbjargarmáli, en skv. þeim dómi er eigendum
kvóta gert að eignfæra hann og afskrifa á fimm árum.
Álit það, sem Lagastofnun tók saman að beiðni LÍÚ styð-
ur niðurstöðu Ríkisendurskoðunar.
Er það vilji íslenzku þjóðarinnar að veiðiheimildir í
íslenzkri fiskveiðilögsögu gangi í arf? Er það vilji þjóðar-
innar að eftir nokkur ár eða áratug verði hér fjöldi erf-
ingja, sem lifir á því að leigja nýjum kynslóðum útgerðar-
manna og sjómanna réttinn til þess að veiða fisk í sam-
eiginlegri auðlind þjóðarinnar? Er þetta það þjóðfélag-
skerfi, sem talsmenn þess að afhenda fámennum hópi
manna veiðiheimildir fyrir ekki neitt, vilja koma á hér á
íslandi?
Auðvitað er þetta fáheyrt hneyksli. Auðvitað er það
þjóðarhneyksli, að hér skuli vera að festast í sessi kerfi,
sem byggist á því að hópi útgerðarmanna voru í upp-
hafi afhentar veiðiheimildir í sameiginlegri auðlind lands-
manna fyrir ekki neitt, veitt leyfi til þess að selja öðrum
þessi verðmæti fyrir ekki neitt og nú liggur fyrir álit
tveggja aðila um að þessar veiðiheimildir gangi í arf!
Allir stjórnarandstöðuflokkarnir á Alþingi hafa lýst
andstöðu við þetta kerfi. Ætlar meirihluti þingmanna
Sjálfstæðisflokks og þingmenn Framsóknarflokks að
halda fast við óbreytta skipan, sem þýðir að innan tveggja
áratuga verða veiðiheimildir í íslenzkri fiskveiðilögsögu
að verulegu leyti komnar í hendur erfingja?
Það verður að teljast ótrúlegt, að útgerðarmenn fram-
tíðarinnar sætti sig við að leigja kvóta af erfingjum, sem
sitja í landi með þjóðarauðinn í höndunum. Það verður
að teljast ótrúlegt að sjómenn framtíðarinnar hafi skap
í sér til þess að draga þann fisk úr sjó, sem þeir megi
ekki veiða nema tala við handhafa kvótans fyrst, erfingj-
ana.
Ef þingmenn taka ekki af skarið á næstu misserum
er ljóst, að kjósendur verða að taka af skarið í næstu
kosningum.
VINNUFRAMLAGÁ
MÓTIBÓTUM
PÁLL Pétursson, félagsmálaráðherra, hefur hreyft
merku máli, þar sem eru hugmyndir hans um breyt-
ingar á kerfi atvinnuleysisbóta, sem í grundvallaratriðum
byggjast á því, að þeir sem þiggja atvinnuleysisbætur
skili starfi fyrir þær bætur. Nefnd, sem félagsmálaráð-
herra skipaði fyrir nokkrum mánuðum hefur unnið að
þessari tillögugerð undir forystu Hjálmars Árnasonar,
alþingismanns Framsóknarflokks.
í samtali við Morgunblaðið sl. miðvikudag sagði Hjálm-
ar Árnason m.a.: „Hugsunin er fyrst og fremst sú að
reyna að koma í veg fyrir það, að atvinnuleysingjar brotni
niður andlega af völdum atvinnu- og iðjuleysis."
Sú þróun sem orðið hefur á undanförnum árum, í átt
til aukins atvinnuleysis, er hörmuleg og út af fyrir sig
á samfélagið ekki að sætta sig við hana. Það er hins
vegar bót í máli, að neyð hinna atvinnulausu er ekki
jafn mikil og hún var fyrr á öldinni, þegar atvinnuleysi
þýddi neyðarástand fyrir fjölskyldur. En jafnframt er
sjálfsagt og eðlilegt að gera þá kröfu til atvinnulausra
að þeir axli eins og aðrir ákveðna þjóðfélagslega ábyrgð.
Fyrir þá sjálfa skiptir máli hvort þeir taka við atvinnuleys-
isbótum án nokkurs vinnuframlags eða hvort þeir taka
við slíkum bótum og leggja eitthvað fram á móti.
Það er sérstök ástæða til að fagna þessu framtaki
Páls Péturssonar, félagsmálaráðherra. Hann er hér að
beina umtalsverðu vandamáli, sem atvinnuleysi er, inn
í alveg nýjan farveg. Vonandi verður þessum hugmyndum
vel tekið af þingmönnum og verkalýðshreyfingu. Þær
geta gjörbreytt því ástandi, sem nú ríkir meðal atvinnu-
lausra landsmanna.
•Umhverfi iðnaðar stórbatnað •Aðstöðumunur ekki að fullu jafnaður• Hlutafé ríkisbanka verði aukið og selt á almennum markaði
UNDANFARIN tvö ár hafa
verið íslenskum iðnaði hag-
stæð. Talsvert hefur áunn-
ist í því að jafna aðstöðu
iðnaðarins gagnvart öðrum greinum,
t.d. hvað varðar skattamál og hefur
gengisþróunin verið greininni hagstæð.
Enn er þó talsvert starf óunnið í þess-
um efnum að því er fram kom í máli
Haralds Sumarliðasonar, formanns
Samtaka iðnaðarins, á Iðnþingi í gær.
Nefndi hann sem dæmi upptöku veiði-
leyfagjalds og afnám tveggja þrepa
tryggingagjalds.
Haraldur ræddi um þróunina í efna-
hagsmálum á síðastliðnu ári og sagði
margt hafa áunnist. Samkeppnisstaða
íslensks atvinnulífs, út frá raungengi
íslensku krónunnar, hefði verið hag-
stæð á síðustu árum og hefði árangur-
inn ekki látið á sér standa. Útflutning-
ur hefði aukist og markaðshlutdeild á
heimamarkaði styrkst.
Þá sagði hann að samkvæmt spá
Þjóðhagsstofnunar myndi draga úr at-
vinnuleysi á þessu ári. Reiknað væri
með að ársverkum myndi fjölga um
2.500 en atvinnuþátttaka myndi hins
vegar aukast um 1.700 ársverk. Niður-
staðan yrði því 4,4% atvinnuleysi í ár
samanborið við 5% á síðasta ári.
„Það er mikilsverður árangur sem
tryggja verður í sessi,“ sagði Harald-
ur. „Samkvæmt áætlunum Hagstof-
unnar má gera ráð fyrir að það verði
17 þúsund fleiri vinnufúsar hendur á
vinnumarkaðinum á árinu 2005 en
voru árið 1995. Það gerir þörfina fyrir
markvissa og árangursríka hagvaxtar-
stefnu enn ríkari.“
Haraldur sagði árangurinn af glímu
stjórnvalda við hallarekstur hins opin-
bera engan veginn fullnægjandi þótt
þróunin hefði verið í rétta átt. Á síðast-
liðnu ári hefði halli af opinberum rekstri
numið 15 milljörðum króna sem væri
um 6 milljarða lækkun frá fyrra ári.
Sú lækkun stafaði þó eingöngu af
tekjuauka vegna efnahagsbatans.
íslenskur iðnaður í sókn
Verðmæti útfluttra iðnaðai’vara
jókst um tæplega 4 milljarða króna á
síðasta ári og svarar það til um 19%
aukningar. Þar af jókst verðmæti út-
flutnings stóriðjunnar um 14,7% eða
tvo milljarða króna.
„Aðrar iðnaðarvörur hafa heldur
betur sótt í sig veðrið og nemur verð-
mætisaukningin 26,4% eða sem einnig
jafngildir um 2 milljörðum. Athygli
vekur að verðmætaaukningin í útflutn-
ingi á afurðum stóriðju skýrist ein-
göngu af hækkuðu verði en yerðmætis-
aukningin í flokknum aðrar iðnaðarvör-
ur er aðallega tilkomin af auknu
rnagni."
Haraldur benti á að þessi mikla sókn
íslensks iðnaðar á erlenda markaði
hefði gert það að verkum að hlutdeild
iðnaðarvara í heildarútflutningi árið
1995 hefði aukist úr 18,6% í 21,4%.
Þá sagði hann einnig að sókn ís-
lenskra fyrirtækja í byggingariðnaði
erlendis hefði verið nokkur og útlit
væri fyrir að framhald yrði þar á. Is-
lensk fyrirtæki hefðu nú haslað sér
völl í Þýskalandi, Rússlandi, Eystrasalt-
slöndunum og Bandatíkjunum svo
dæmi væru nefnd. Þetta væri ekki síst
mikilvægt í ljósi þess hve erfið staða
byggingariðnaðarins hefði verið hér á
landi á undanförnum árum og væri enn.
Vaxtaþróun vekur spurningar
um fjármagnsmarkaðinn
Langtímavextir hækkuðu hér á landi
andstætt þróuninni í nágrannaríkjun-
um. Haraldur sagði þessa þróun vekja
upp spurningar um hversu virk sam-
keppni væri á innlendum fjármagns-
markaði. Eðlilegt væri talið að skamm-
tímavextir fylgi hagsveiflunni, hækki í
uppsveiflu en lækki í niðursveiflu.
Munur á skammtímavöxtum milli ein-
stakra landa gæti því átt sér þær skýr-
ingar að viðkomandi lönd væru stödd
á óiíkum stað í hagsveiflunni.
Öðru máli gegndi hins vegar um
langtímavexti. Ef frelsi í fjármagns-
flæði ríkti á milli landa ættu langtíma-
vextir að þróast með svipuðum hætti
frá einu landi til annars. „Það kemur
því spánskt fyrir sjónir að á árinu 1995
lækkuðu langtímavextir í öllum löndum
OECD nema á íslandi. Hér hækkuðu
vextir. Þetta vekur upp spurningar um
hversu virk samkeppnin er á íslenska
fjármagnsmarkaðinum og hvort ekki
sé ástæða til að efla hana frekar.“
í máli Haralds kom fram að á undan-
fömum árum hefði skattalegt um-
Heildarvelta í nokkrum iðngreinum 1994 og 1995
Óáfengir drykkir
Þang- og þaramjöl
Fiskikör o.fl.
Pappaumbúðir
Prentað efni
Fiskinet, kaðlar o.fl.
Álpönnur
Steinull
Lækníngatæki
Fiskveiðabúnaður
Fiskverkunarvélar
Lyf
Rafeindavogir
Aörar iðnaðarvörur
Útflutningur iðnaðarvara 1994 og 1995
FOB-verömæti í milljónum kr. _ ..,. .
Breyting milli ára
1994 1995 Verð Verðmæti Magn
Iðnaðarvörur 21.070 25.000 12,4% 18,8% 5,8%
þar af stóriðja 13.552 15.515 15,0% 14,7% -0,3%
og aðrar iðnaðarvörur 7.518 9.485 6,5% 26,2% 18,4%
Vöruútflutningur alls: 112.654 116.612
llutfall af vöruútflutningi
Iðnaðarvörur
þar af stóriðja
og aðrar iðnaðarvörur
21,4%
13,3%
8,1%
SAMTOK
IÐNAÐARINS
0 100 200 300 400 500
1.000
1.500
2.000 milljónir kr.
Veiðileyfa-
gjald eitt
helsta bar-
áttumálið
íslenskur iðnaður hefur sótt mjög í sig
veðrið á undanfömum tveimur árum. Eftir
áralangan taprekstur snerist reksturinn
við á árinu 1994 og á síðasta ári jókst
útflutningsverðmæti iðnaðarinns um
19%, eins og fram. kom á Iðnþingi í gær.
hverfi atvinnurekstrar í landinu breyst
til hins betra og til samræmis við það
sem erlendir samkeppnisaðilar byggju
við. Hækkun tryggingagjalds um ára-
mótin hafi því komið eins og þruma
úr heiðskíru lofti og komi sú hækkun
án efa til með að hefta frekari bata
og draga þrótt úr atvinnulífinu.
„Þar sem gjaldið er reiknað sem hlut-
fall af greiddum vinnulaunum er ör-
uggt að hærra hlutfall mun leiða til
þess að vinnuveitendur munu, í við-
leitni sinni til að lágmarka kostnað,
síður ráða nýja starfsmenn að öðru
óbreyttu. Hækkun tryggingagjaldsins
stríðir því gegn því höfuðmarkmiði rík-
isstjórnarinnar í efnahagsmálum að
vinna bug á atvinnuleysi."
Haraldur sagði að Samtök iðnað-
arins hefðu eindregið mótmælt þessari
hækkun tryggingagjaldsins og jafn-
framt beint því til stjómvalda að hverfa
frá þeirri mismunun sem fólgin væri í
tryggingagjaldi með því að móta stefnu
um samræmingu tryggingagjalds á all-
ar greinar atvinnulífsins í áföngum, án
þess þó að heildarfjárhæð þess hækk-
aði.
Kröfur um veiðileyfagjald
ítrekaðar
Haraldur ítrekaði í ræðu sinni af-
stöðu Samtaka iðnaðarins til upptöku
veiðileyfagjalds. Sagði hann þetta í
fyrsta lagi snúast um réttlætissjónar-
mið en einnig mætti nefna tvenn hag-
kvæmnisrök fyrir upptöku slíks gjalds
sem snertu starfsskilyrði atvinnulífsins
beint.
„Til þess að tryggja hámarksafrakst-
ur í þjóðarbúskapnum og sem hag-
kvæmasta nýtingu framleiðsluþátta
þurfa allar atvinnugreinar að sitja við
sama borð. Það skekkir samkeppnis-
stöðuna ef ein atvinnugrein fær gefins
mikilvæg aðföng. Við það myndast
forskot sem ómögulegt er fyrir aðrar
atvinnugreinar að vinna upp og útkom-
an fyrir þjóðarbúið verður lakari en
ella. Staða einstakra fyrirtækja innan
sjávarútvegs er einnig misjöfn m.t.t.
aðgangs að auðlindinni og samkeppnis-
staðan því skökk. Innheimta veiðileyfa-
gjalds væri því til þess fallin að jafna
starfsskilyrði jafnt atvinnugreina sem
fyrirtækja.
í öðru lagi má færa rök fyrir því að
ef veiðileyfagjald er lagt á með til-
teknum hætti, getur það virkað til
sveiflujöfnunar í þjóðarbúskapnum. Við
markaðsaðstæður og virka samkeppni
myndi verðið fyrir aðgang að auðlind-
inni hækka þegar vel áraði og lækka
aftur þegar á móti blæs. Það að draga
úr sveiflum og skaðlegum áhrifum
þeirra á verðmætasköpunina er ekki
einkahagsmunamál iðnaðar og ferða-
þjónustu eins og stundum er látið í
veðri vaka. Sveiflujöfnun nýtist öliu
atvinnulífí og ekki síst fyrirtækjum í
fiskvinnslu.“
*
Alyktun Iðnþings
SAMTÖK iðnaðarins samþykktu á
Iðnþingi í gær ályktun sem fer hér
á eftir:
„Hagstæð samkeppnisstaða á
undanförnum árum hefur skilað
vexti í útflutningi og aukinni mark-
aðshlutdeild á heimamarkaði. Skyn-
samleg hagstjórn og stöðugt
rekstrarumhverfi eru forsendur
þess að framhald verði á þessum
góða árangri. Til þess að tryggja
hámarksafrakstur í þjóðarbúskapn-
um og sem hagkvæmasta nýtingu
framleiðsluþátta þarf að ríkja jafn-
ræði milli atvinnugreina.
Samtök iðnaðarins telja að ekki
verði lengur vikist undan því að
sanngjarnt gjald verði lagt á nýt-
ingarrétt fiskimiðanna við ísland.
Fyrir þessu eru augljós réttlætisrök
auk hagkvæmnisraka sem snerta
beint starfsskilyrði atvinnulífsins.
Veiðileyfagjald má nota til sveiflu-
jöfnunar í þjóðarbúskapnum sem
kemur öllu atvinnulífi til góða, ekki
síst fiskvinnslunni. Samtök iðnaðar-
ins leggja áherslu á að veiðileyfa-
gjald dugar ekki eitt og sér til þess
að jafna þær iniklu sveiflur sem
einkennt hafa starfsskilyrði ís-
lenskra fyrirtækja. Verðjöfnun er
líka nauðsynleg til þess að skjóta
traustum stoðum undir fjölbreytt
atvinnulíf, fjölgun starfa og bætt
lífskjör.
Samtök iðnaðarins telja að auka
þurfi til muna erlendar fjárfesting-
ar í íslensku atvinnulífi. Ekki er
nóg að glæða áhuga erlendra fjár-
festa ef þeir eiga þess ekki kost að
kaupa hlutabréf í íslenskum fyrir-
tækjum. Stórefla þarf íslenskan
hlutabréfamarkað og fjölga skráð-
um fyrirtækjum, ekki síst í iðnaði.
Sljórnvöld og hagsmunasamtök
þurfa að taka höndum saman í þess-
um efnum með breyttum leikregl-
um, fræðslu og hvatningu. Virkur
hlutabréfamarkaður og greiður
aðgangur að upplýsinguin um fyrir-
tækin eru forsenda þess að innlend-
ir og erlendir aðilar geti og vilji
leggja fé sitt í atvinnurekstur hér-
lendis.“
-I-
Takmarkanir á yfirfærslu
rekstrartaps verði afnumdar
Haraldur gerði heimild fyrirtækja til
að draga eftirstöðvar rekstrartaps und-
angenginna fimm ára frá tekjum í at-
vinnurekstri að umræðuefni. Sagði
hann það ekki ofsögum sagt að at-
vinnulífið hafi orðið illa úti í efnahags-
kreppu undangenginna ára og mörg
fyrirtæki hafi þurft að þola verulegt
tap, sem komið hafi fram í stöðugt
lakari eiginfjárstöðu og auknum skuld
um.
„Nú er að verða sífellt ljósara að
takmörkun heimildarinnar við fímm
undangengin ár er ekki ásættanleg.
Sveiflukennd afkoma fyrirtækja gerir
það að verkum að verulegt tap hefur
safnast yfir ákveðið tímabil sem ekki
næst að færa á móti hagnaði fyrir til-
sett tímamörk.
Samtök iðnaðarins gera því að til-
lögu sinni að takmörkun á yfirfærslu
rekstrartapa við fimm ár verði afnumin
úr lögunum. Þess í stað verði fyrirtækj
um heimilað að gjaldfæra eftirstöðvar
rekstrartapa undangenginna ára, óháð
tímamörkum, framreiknaðar sam-
kvæmt ákvæðum laganna. Það er rök-
réttari aðferð sem mun styrkja efna-
hagsbatann og bæta horfurnar í at-
vinnumálum."
Lánasjóðir atvinnuveganna
myndi nýjan fjárfestingabanka
Yrði í fyrstu hlutafélag í eigu ríkis
ins en stefnt yrði að sölu
FINNUR Ingólfsson iðnaðar-
ráðherra stefnir að því að
sameina Fiskveiðasjóð, Iðn-
lánasjóð og Iðnþróunarsjóð
og stofna á grunni þeirra nýjan fjár-
festingabanka. Banki þessi yrði í uþp-
hafi hlutafélag í eigu ríkisins en hluta-
fé í honum yrði selt um leið og aðstæð-
ur leyfðu, að því er fram kom í ræðu
ráðherra á Iðnþingi í gær.
Finnur sagði að nýskipan fjárfest-
ingalánasjóða atvinnuveganna væri
eitt af brýnustu verkefnum ríkis-
stjórnarinnar. „Til álita kemur aðfleiri
opinberir lánasjóðir komi að myndun
ljárfestingabankans. Ráðgert er að
sú áhættufjármögnun sem nú fer fram
í sjóðunum þremur verði sameinuð og
efld í sérstökum nýsköpunarsjóði. Til
að tryggja sjóðnum nægilega fjármuni
njóti hann arðs af hluta eigin fjár sjóð-
anna þriggja og/eða arðs af hluta af
hlutafé fjárfestingabankans."
Sagði Finnur ýmis rök benda til
þess að tími sérgreindra fjárfestinga-
lánasjóða væri liðinn en nýskipan á
þessu sviði þyrfti þó að hafa eðlilegan
aðdraganda og að mörgu væri að
hyggja, ekki hvað síst trausti inn-
lendra og erlendra lánardrottna sjóð-
anna. Iðnþróunarsjóði yrði því áfram
falið að sinna áhættuflármögnun uns
ný lög tækju gildi.
Árangur í hagstjórn
ekki viðunandi
Finnur kom víða við í ræðu sinni í
gær. Ræddi hann meðal annars um
þann bata sem verið hefði í efnahags-
lífinu hér á landi að undanförnu. Sagði
hann að hagvöxtur hefði verið vel við-
unandi undanfarin tvö ár og reiknað
væri með að framhald yrði á hag-
stæðri þróun fram til aldamóta.
„Ekki eru allar hagstærðir jákvæð-
ar þó svo nú stefni í rétta átt. Hag-
vöxtur síðustu tveggja ára hefur ekki
dregið úr atvinnuieysi í sama mæli
og vonir stóðu til. Erlendar skuldir
þjóðarbúsins eru einnig meiri en við-
unandi getur talist. Atvinnuleysi fer
nú minnkandi og erlendar skuldir hafa
lækkað. En betur má ef duga skal.“
Nefndi Finnur sem dæmi að eitt
brýnasta verkefni hagstjórnar undan-
farinna ára hefði verið að draga úr
halla ríkissjóðs en þar hefði fram til
þessa lítið orðið ágengt. Hallinn væri
verulegt áhyggjuefni, m.a. vegna þess
að mikil lánsfjárþörf ríkisins héldi
vaxtastigi uppi. Hins vegar væri stefnt
að hallalausum fjárlögum á næsta ári
og væri nú í gangi mikil vinna til að
fínna leiðir að því marki.
Hafnar veiðileyfagjaldi
Finnur sagðist ekki geta tekið und-
ir það sjónarmið að leggja ætti auð-
lindagjald á sjávarútveginn. „Rök
samtakanna fyrir hagkvæmni auð-
lindagjalds eru tvenns konar. Annars
vegar að gjaldið geti virkað til sveiflu-
jöfnunar. Því er til að svara að erfitt
er að útfæra auðlindagjald þannig að
það nýtist til sveiflujöfnunar. Það eru
til önnur tæki til að jafna sveiflur.
Hins vegar telja Samtök iðnaðar-
inns að gjaldið nýtist til að jafna
starfsskilyrði iðnaðar og sjávarútvegs.
Þetta verður að ræða í víðara sam-
hengi. Eg er ekki hlynntur því að tek-
ið verði upp auðlindagjald á eina at-
vinnugrein umfram aðrar. Auðlinda-
gjald ætti þá að leggjast á allar at-
vinnugreinar sem nýta sér sameigin-
legar auðlindir þjóðarinnar. Auðlinda-
gjald, ef til þess kemur, mun skapa
ríkissjóði tekjur og þá er eðlilegt að
lækka skatta á atvinnulífið á móti,“
sagði Finnur.
Hlutafé í ríkisbönkum boðið
út á almennum markaði
Finnur sagði að enn væri stefnt að
því að afgreiða breytingu á ríkisbönk-
unum í hlutafélög á yfirstandandi
þingi. Það væri vilji ríkisstjómarinnar
að þessar breytingar tækju gildi um
næstu áramót.
„Ég er þeirrar skoðunar að eftir
fyrirhugaða formbreytingu eigi að
auka hlutafé í bönkunum, bjóða það
út á almennum markaði þannig að
með þeim hætti komi nýir aðilar inn
sem eigendur að bönkunum ásamt
ríkinu. Þannig yrði eiginfjárstaða
bankanna styrkt og bankarnir betur
í stakk búnir að mæta aukinni sam-
keppni. Ríkisbankarnir þurfa á auknu
eigin fé að halda.“
Áhugi á stóriðju hér á landi hefur
aukist að undanfömu og má þer nefna
áhuga Columbia Aluminium á því að
reisa álver á Grundartanga, umleitan
•kínverskra aðila um byggingu lítils
álvers með 30-40 þúsund tonna fram-
leiðslugetu hér á landi og endurvakn-
ingu viðræðnanna við Atlantsál-hóp-
inn um byggingu álvers á Keilisnesi.
Sagði Finnur að hópur myndi halda
utan til Kína til frekari viðræðna í
næsta mánuði.
Finnur sagði þó ekki síður mikil-
vægt að leggja áherslu á uppbyggingu
smærri og meðalstórra fyrirtækja.
„Við getum ekki treyst á að stóriðja
verði umtalsverður grundvöllur efna-
hagslegra framfara á næstu áratugum
og auðlindir hafsins eru ekki lengur
ávísun á vaxandi velmegun."
Sagði Finnur að nú væri unnið að
þremur verkefnum á vegum ráðuneyt-
isins sem snéru að nýsköpun í atvinnu-
lífinu. Meðal annars væri þar um að
ræða „Átak til atvinnusköpunar" sem
væri samstarfsverkefni iðnaðarráðu-
neytis, Iðnlánasjóðs, Iðnþróunarsjóðs
og Iðntæknistofnunar. Þar væri meðal
annars ætlunin að hefja skipulega leit
að vænlegum erlendum fyrirtækjum
sem flutt yrðu til landsins til að efla
íslenskt atvinnulíf og skapa ný störf.
Þriðja verkefnið snéri síðan að því
að laða hingað erlenda fjárfestingu í
auknum mæli. Liður í því starfi væru
viðræður við ofangreinda aðila en að
auki myndi ríkið leggja sérstaka
áherslu á stækkun Járnblendiverk-
smiðjunnar á Grundartanga, þar sem
ríkið ættá 55% hlut.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Páll Sigurjónsson, framkvæmdastjóri Istaks, Theodór Blöndal, framkvæmdastjóri Stáls hf., Haraldur Sumarliðason,
formaður Samtaka iðnaðarins, og Finnur Ingólfsson, iðnaðarráðherra, á Iðnþingi í gær.
Auðlindaskatt á
útveg og orku
IPALLBORÐSUMRÆÐUM á
Iðnþingi í gær sagðist Björn
Bjamason, menntamálaráð-
herra ekki hafa fallið fyrir þeim
rökum sem sett hefðu verið fram fyr-
ir veiðileyfagjaldi. Hann sagðist þó
vera talsmaður þess að atvinnugrein-
arnar byggju við jöfn samkeppnisskil-
yrði.
Sighvatur Björgvinsson, þingmaður
Alþýðuflokks, sagðist ekki þurfa að
gera sérstaklega grein fyrir sinni skoð-
un í þessu máli. Hana þekktu allir.
Hann sagði það mikilvægt að skoða
þessi mál með tilliti til þess sem fram-
undan væri. Þannig væri fyrirsjánlegt
að innan EES- landanna yrði rétturinn
til virkjana og nýtingar náttúruauð-
linda gefínn frgáls innan skamms. Það
hefði það í för með sér að virkjun
vatnsfalla hér á landi yrði öllum heimil.
Ekki ætti að reyna að sporna við
slíkri þróun með boðum og bönnum
heldur búa þannig um hnúta að menn
greiddu fyrir afnot af þessari auðlind
með sama hætti og greiða ætti fyrir
afnot af auðlindum sjávar.
Stefán Guðmundsson, formaður
iðnaðarnefndar Alþingis, taldi Sighvat
tala mjög fijálslega um auðlindir
landsins. Það væri sín skoðun að auð-
lindir landsins mættu aldrei verða eign
útlendinga. „Ég vil ekki að ísland
verði útgerðarstöð frá Hull eða
Grimsby."
Fulltrúar iðnrekenda voru spurðir
að því hvers vegna erlendir fjárfestar
hefðu ekki sýnt íslenskum fyrirtækjum
meiri áhuga en raun bæri vitni og hví
fyrirtækin væru oft á tíðum svo ands-
núin erlendu fjármagni.
Gunnar Svavarsson, forstjóri
Hampiðjunnar, sagði það fyrst og
fremst vera spurningu um hvers vegna
íslensk fyrirtæki væru svo lokuð sem
raun bæri vitni. Ekki aðeins gagnvart
erlendu fjármagni heldur einnig gagn-
vart innlendu fé. íslendingar væru
nokkuð á eftir hvað þetta varðaði og
fyrirtækin ættu því að byija á því að
opna sig og nýta sér áhættufjármagn-
ið sem í boði væri til vaxtar.
Nauðsyn að
endurbæta iðnnám
1 framsöguræðu sinni á undan pall-
borðsumræðunum lagði Björn Bjarna-
son áherslu á nauðsyn þess að bæta
verkmenntun hér á landi, m.a. með
aukinni verkaskiptingu milli skóla.
Sagði Bjöm iðnnám lengi hafa átt
undir högg að sækja en nauðsynlegt
væri að auka áhersluna á námið, m.a.
með því að benda nemendum fyrr á
þá valkosti sem slíkt nám hefði upp á
að bjóða. Sagði hann nauðsynlegt að
breyta áherslunum í þessu sambandi
því nýjar iðngreinar spryttu einmitt upp
af nýjum hugmyndum.
„Islenskt skólakerfí verður að taka
mið af íslenskri samfélagsþróun og
starfa í takt við hana. Til að svo megi
verða er mikilvægt að skólakerfið sé
sveigjanlegt og taki fagnandi á móti
breytingum en setji sig ekki í vamar-
stöðu. Einnig verður að vera náin sam-
vinna á milli menntakerfis og atvinnu-
lífs við þróun nýs náms, þannig að
nemendur séu sem best búnir þegar
þeir koma út í atvinnulífið."
Sighvatur Björgvinsson gerði um-
skiptin í rekstrarumhverfi iðnaðarins
að umtalsefni í ræðu sinni. Sagði hann
að umskiptin í greininni á árinu 1994
hefðu verið svo mikil að líkja mætti
því við að tjaldi hefði verið svipt frá.
Eftir áralangan taprekstur hefði hagn-
aður greinarinnar tífaldast, úr um 160
milljónum árið 1993 í röskar 1.700
milljónir árið 1994. Greinin hefði
grynnkað verulega á skuldum og eig-
infjárstaðan hefði styrkst.
Hann sagði að rót þessara sviptinga
væri að fmna í gildistöku EES-samn-
ingsins. Samningurinn hefði skapað
þau tækifæri fyrir íslenskan iðnað sem
breytt hefðu svo miklu. Sagði hann
samninginn því vera einn þann mikil-
vægasta alþjóðasamning sem gerðut
hefði verið hér á landi.