Morgunblaðið - 15.06.1996, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ1996 27
AÐSENDAR GREINAR
Samkeppnin fer harðn-
andi í póstflutningum
3. grein
SEGJA má að það hafi gengið
eins og rauður þráður í gegnum
umræðurnar um hlutafjárvæðingu
Pósts og síma hjá þeim sem eru
andvígir breytingunni að hvað sem
símanum liði væri a.m.k. óhætt enn
um sinn að reka póstþjónustuna
sem opinbera stofnun. Látið var í
veðri vaka að á því sviði væri sam-
keppnin ekki jafn hörð og atvinnu-
öryggi póstmanna og -kvenna ekki
í hættu. Norrænar póststofnanir
hafa þó á undanförnum árum verið
að segja upp þúsundum starfs-
manna, búið er að breyta póstinum
í Svíþjóð og Finnlandi í hlutafélög
og slík breyting er nú í alvarlegri
skoðun í Noregi til þess að bæta
samkeppnishæfnina. Norska póst-
þjónustan hefur þegar tekið ákvörð-
un um að loka 900 pósthúsum af
2.300, en 450 verða rekin af einka-
aðilum. Það hefur með öðrum orð-
um sýnt sig að póstþjónustan verð-
ur ekki rekin með árangri af opin-
berri stofnun heldur verður hún að
hafa möguleika á að keppa eins og
hvert annað fyrirtæki. Við íslend-
Póstþjónustan verður
ekki til frambúðar rekin
í sömu skorðum og nú,
segir Halldór Blöndal,
og þess vegna er
nauðsynlegt að skjóta
fleiri stoðum undir
rekstur hennar.
ingar erum að komast í sömu stöðu.
Og allt hefur þetta gerst þrátt fyr-
ir það að enn reyni menn að ríg-
halda í hinn gamla einkarétt sem
gilt hefur á póstsviðinu, en fyrirsjá-
anlegt er að hann verður afnuminn
innan fárra ára, af því að hann
samræmist ekki nútíma viðhorfum
fólks til eðlilegrar samkeppni. Menn
setja jafnaðarmerki milli stöðnunar
og einokunar og stöðnun er sama
og afturför.
Auðvitað markaði það þáttaskil
þegar það var ákveðið með kon-
ungsbréfi á því herrans ári 1776
að póstsamgöngur skyldu teknar
upp hér á landi. Þá þótti það óhjá-
kvæmilegt að ríkið hefði hönd í
bagga til þess að fyllsta öryggis
yrði gætt og unnt að tryggja að
bréf og sendingar kæmust á leiðar-
enda. Ég ætla ekki að rekja sögu
póstþjónustunnar en minni á að
1782 hóf fyrsti landpósturinn
göngu sína og 90 árum síðar, eða
árið 1872 var skipaður forstjóri
póstmála. Árið eftir var fyrsta ís-
lenska frímerkið gefið út og 1874
var Alþjóðapóstsambandið stofnað.
Póstlögin í heild sinni eru nú í
endurskoðun með hliðsjón af þeim
breytingum sem eru í mótun á
Evrópska efnahagssvæðinu.
Rekstur póstsins færist óðfluga inn
í hringiðu samkeppninnar eftir því
sem árin líða. Það er bein afleiðing
tækniframfara. Faxið er orðið
gamaldags. Tölvupósturinn hefur
leyst það af hólmi að nokkru leyti
og svo er alnetið að breiða sig yfir
allt. Auk þess eru fyrirtæki komin
til sögunnar sem keppa við póstinn
í dreifingu fjöldasendinga og aug-
lýsingapésa, pakka og hraðsend-
inga. Áf þessum aðilum er mjög
þrýst á að einkaréttur póstsins á
hefðbundum bréfasendingum verði
felldur niður. Það stendur að vísu
ekki til nú. En það breytir því ekki
að póstþjónustan verður ekki til
frambúðar rekin í sömu skorðum
og nú og þess vegna er nauðsyn-
legt að skjóta fleiri stoðum undir
rekstur hennar og treysta þær sem
fyrir eru. Það verður ekki gert
nema póstinum verði breytt úr
stofnun í hlutafélag.
í þessu samhengi er nærtækt
að vísa til þess, að rekstur póstsins
liggur nú undir smásjá og hafa
komið fram kærur til Samkeppnis-
stofnunar af þeim sökum. Auðvitað
vegna þess að menn una því ekki
að opinber stofnun sé of umsvifa-
mikil á hinum opna markaði. Það
segir hins vegar ekki að póstþjón-
ustan megi ekki vera rekin af
sterku fyrirtæki því að auðvitað
verður hún að vera það. Að öðrum
kosti hafa menn ekki tryggingu
fyrir því að sendingar komist
tryggilega til skila og svo megum
við ekki gleyma þeim alþjóðlegu
skuldbindingum sem aðild okkar
að Alþjóðapóstsambandinu leggur
á okkur.
Eftir sem áður getum við deilt
um það hvort Póstur og sími eigi
að vera eitt eða tvö fyrirtæki. Ef
ég hefði tekið ákvörðun um að
kljúfa reksturinn nú væri það um
leið ákvörðun um að slá málinu á
frest í heild sinni. Til þess höfðum
vegna verður það mál ast möguleikar til þess
tekið upp hjá hinu nýja Hf að hann breikki starfs-
fyrirtæki. Eins og áður V . * H svið sitt til þess m.a.
hefur komið fram hef K að nýta betur póstferð-
ég.ekki sannfæringu ^ * j ’,r’ e’n^um sveita °g
skilnaður pósts og síma L Það yrði tvímælalaust
landi við okkar sér- HBk ir íbúana og lækkaði
stöku aðstæður. Hér á kostnað við margs
landi er þéttriðið net b4ÉHb konar aðföng. Tryggar
pósthúsa, stórra og RgS' £ samgöngur og hófleg-
smárra, og sums staðar HP-# Æ æE9H ur flutningskostnaður
eru verkefnin vitaskuld E.'Jff MÆKgMeru hvarvetna for-
takmörkuð. Þess vegna ff \Hr áWÆH^HH senda fyrir heilbrigð-
er það til þess fallið að Halldór Blöndal um rekstri og þar með
styrkja starfsemi stuðningur við að
póstsins á fámennum stöðum ef byggðin geti haldist á afskekktustu
starfsfólkið nýtist símanum jafn- stöðum.
framt. __________________________________
Um leið og rekstrarforsendur Höfundur er samgönguráðherra..

r C. $ 04 !í ps
oL H cs J
-vertu viðbúimm vinningi
Vertu með fyrir kl. 20?J>