Morgunblaðið - 28.01.1997, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 1997 11
FRÉTTIR
Aðstoðarseðlabanki Svíþjóðar um mögulega aðild landsins að EMU
Bíðum niðurstöðu hinn-
ar pólitísku umræðu
Stefan Ingves, aðstoðarseðlabankastjóri
Svíþjóðar, hélt í gær erindi um undirbún-
inginn fyrir gildistöku Efnahags- og mynt-
bandalags Evrópu (EMU) á fundi lands-
nefndar Alþjóðaverzlunarráðsins. Ólafur Þ.
Stephensen ræddi við Ingves.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
STEFAN Ingfves á hádegisverðarfundi landsnefndar Alþjóða-
verzlunarráðsins. Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri
Verzlunarráðs, er í ræðustól.
STEFAN Ingves hefur verið að-
stoðarseðlabankastjóri Svíþjóðar
undanfarin þrjú ár. Hann tekur
virkan þátt í undirbúningi seðla-
banka aðildarríkja Evrópusam-
bandsins og Peningamála-
stofnunar Evrópu (EMI) fyrir
gildistöku Efnahags- og mynt-
bandalags Evrópu (EMU).
Ingves ræddi í erindi sínu
einkum um tæknilegan undir-
búning gildistöku EMU. Hann
sagðist telja að tæknilega væri
ekkert því til fyrirstöðu að sam-
eiginlegur gjaldmiðill tæki gildi
í ársbyijun 1999, eins og stefnt
er að. Hann benti jafnframt á
að flest benti til að Svíþjóð gæti
uppfyllt skilyrði Maastricht-sátt-
málans fyrir aðild að EMU.
Ríkisstjórn jafnaðarmanna
hefur hins vegar ekki gert upp
hug sinn varðandi aðild að EMU.
Jafnaðarmenn stefna að at-
kvæðagreiðslu á sænska þinginu
á komandi hausti um það, hvort
Svíþjóð eigi að sækjast eftir að-
ild frá og með 1. janúar 1999.
Nefnd undir forystu Lars Calm-
fors prófessors skilaði áliti um
Svíþjóð og EMU í nóvember síð-
astliðnum og komst þar að þeirri
niðurstöðu að rökin á móti EMU-
aðild Svíþjóðar strax árið 1999
væru fleiri en meðrökin. Hins
vegar kæmi aðild vel til greina
í framtíðinni. Nefndin lagði til
að efnt yrði til „víðtækrar, mál-
efnalegrar og alhliða umræðu"
um málið og Svíar eru nú í þeirri
umræðu miðri.
Ekkert í Maastricht um yfir-
þjóðlegt skattlagningarvald
- Hvar er EMU-umræðan nú
stödd? Hafa líkurnar á aðild
Svíþjóðar að EMU aukizt eða
minnkað?
„Ýmsar stofnanir og samtök
hafa enn tvær vikur til að skila
áliti um Calmfors-skýrsluna. Þar
að auki hefur sjálft EMU-málið
kannski ekki verið rætt mjög
mikið, hugsanlega vegna þess
að margar spurningar, sem
tengjast peningum, verðgildi
peninga, hlutverki Evrópsks
seðlabanka og seðlabönkum ein-
stakra ríkja o.s.frv. eru dálítið
afstæðar og ekki auðvelt að
ræða þær. Það þarf þess vegna
mikla fræðslu um þessi mál. í
mörgum tilfellum snýst umræð-
an í raun ekki um EMU sem
slíkt, heldur hin og þessi Evrópu-
mál í víðum skilningi."
-Hvað með þá spurningu,
sem Göran Persson forsætisráð-
herra varpaði fram,
hvort Efnahags- og
myntbandalag muni
til lengri tíma litið
útheimta yfirþjóðlegt
skattlagningarvald
og þar afleiðandi færa ESB nær
evrópsku sambandsríki?
„Láti menn sér nægja að lesa
Maastricht-sáttmálann og lýs-
ingu hans á hlutverki Evrópska
seðlabankans, er þar ekkert að
finna sem bendir til að sú geti
orðið niðurstaðan. Það er síðan
annað mál hvert hin pólitíska
þróun í Evrópu mun leiða í fram-
tíðinni. En í samningnum er ekk-
ert, sem segir til um þetta og
ef horft er á einstök ríki í dag
er skattlagning mismunandi eft-
ir sveitarfélögum, svo dæmi sé
nefnt.“
Fylgjum stefnu stöðugleika
þótt við verðum utan EMU
í Calmfors-skýrslunni kemur
fram að skilvirkni atvinnulífsins
muni aukast með EMU-aðild, en
á móti komi að tækifærin til að
reka sjálfstæða stefnu til sveiflu-
jöfnunar í atvinnulífinu verði
færri, ekki sízt vegna þess að
hagsveiflur í Svíþjóð hafi ekki
fylgt hagsveiflum í ESB. Svipuð
rök hafa komið fram á íslandi...
„Menn verða að leggja mat á
það í hveiju landi fyrir sig hvern-
ig efnahagslífið stendur í saman-
burði við hagkerfi Evrópu í víð-
um skilningi og hvort hagsveifl-
urnar eru meiri eða minni. Menn
tala um frávik frá meðalgildi og
tvennt getur valdið slíkum frá-
vikum. Annars vegar eru utan-
aðkomandi sveifluvaldar, til
dæmis olíukreppan mikla á átt-
unda áratugnum. Hins vegar eru
atburðir, sem verða í efnahags-
lífi einstakra ríkja og trufla það.
Á endanum verður sérhvert ríki
að dæma um það sjálft hvernig
þessir þættir tengjast kostum og
göllum þess að vera með
í myntbandalagi."
- En hvaða gildi hafa
t.d. gengisfellingar sem
hagstjómartæki nú á
dögum?
„Jafnvel þótt Svíþjóð verði
utan EMU munum við þurfa að
reka efnahagsstefnu, sem hefur
stöðugleika að markmiði. Við
munum áfram halda okkur við
núverandi verðbólgumarkmið,
beita aðhaldi í ríkisrekstrinum
og þar fram eftir götunum. Það
breytist ekki. í ljósi reynslu okk-
ar af gengissveiflum í lok síð-
asta áratugar og byijun þessa,
umræðna í Svíþjóð um þróun
skulda ríkisins og álits umheims-
ins á sænskri efnahagsstjóm,
eru markmið okkar um stöðug-
leika áfram í fullu gildi, þótt við
verðum fyrir utan.“
EFTA-ríkin geti tengzt
evró-svæðinu
- Hvaða áhrif telja menn að
Efnahags- og myntbandalagið
muni hafa á efnahagsleg tengsl
EFTA-ríkjanna við Evrópusam-
bandið?
„Það er erfitt að spá fyrir um
það. Ef öflugur evrópskur
gjaldmiðill verður til, munu við-
skipti á milli þeirra ríkja, sem
eiga aðild að honum, verða auð-
veldari. Um leið munu einkum
fjármálafyrirtæki í löndum á
jaðri evró-svæðisins verða fyrir
áhrifum á einn eða annan hátt.
Þetta er þvílíkur stórviðburður
í fjármálalífi Evrópu að allir
sænskir bankar verða til dæmis
að velta fyrir sér hvaða við-
skiptastefnu þeir eigi að taka í
þessu breytta umhverfi og
hvernig þeir eigi að bregðast
við. Til skamms tíma gerist ekki
margt, en til lengri tíma breyt-
ast leikreglur kerfisins og það
mun án efa hafa viðskiptalegar
afleiðingar, en það er enn sem
komið er erfitt að spá
fyrir um hverjar þær
verða.
Þróunin í Evrópu er
samt skýr; jafnt undir-
búningsvinnan fyrir
gildistöku EMU sem löggjafar-
vinnan í víðum skilningi miða
að því að samræma og staðla
viðskiptaumhverfi í æ ríkara
mæli í öllum Evrópulöndum.
Allar breytingarnar, sem eru að
eiga sér í stað, miða að einföld-
un, að auka viðskipti yfir landa-
mæri, að stofna fyrirtæki, að
færa til fjármagn og gera evr-
ópskt efnahagslíf einsleitara al-
mennt séð. Gildistaka EMU er
þáttur í þessari þróun, en margt
annað kemur til.“
- Hafa möguleikar EFTA-
ríkjanna á að tengjast evró-
svæðinu með einhverjum hætti
verið ræddir í undirbúningsvinnu
evrópskra seðlabankamanna?
„Áf hálfu sænska Seðlabank-
ans erum við hlynntir því að
þegar EMU kemst á verði evró-
svæðið opið kerfí og búnir verði
til möguleikar fyrir önnur fjár-
málakerfi að tengjast því, til
dæmis með aðgangi að milli-
færslukerfinu. Við teljum að það
sé gott fyrir evróið að slíkt kerfi
komist á, hvort sem Svíþjóð
verður með í EMU eða ekki.
Sem dæmi má nefna að við
höfum rætt hvers konar verðbréf
megi nota sem tryggingu þegar
seðlabankar einstakra ríkja fá
lán í Evrópska seðlabankanum í
tengslum við rekstur peninga-
stefnunnar. Við teljum að það
myndi gagnast kerfinu ef hægt
væri að fara út fyrir evró-svæð-
ið og taka við bréfum annarra
ríkja, t.d. á EES-svæðinu. Það
er lítið dæmi um hvernig við lít-
um á málið.“
Verður að hefja
undirbúning strax
Ingves segir að Seðlabankinn
miði undirbúningsvinnu sína við
að Svíþjóð geti gengið í EMU
1. janúar 1999, jafnvel þótt tek-
in verði pólitísk ákvörðun um
annað. „Undirbúningurinn tek-
ur svo langan tíma að það er
ekki hægt að sitja með hendur
í skauti t.d. fram undir nóvem-
ber 1998 - þá verður of seint
að taka við sér. Til dæmis verð-
ur byijað að prófa TARGET-
greiðslukerfið í júlí á þessu ári.
Sama á við um samræmingu
skráningar hagtalna samkvæmt
einu kerfi; hún verður að gerast
í tæka tíð.
- Sumir segja að Svíar hafi
gleymt einum mikilvægum
þætti undirbúningsvinnunnar,
sem er aðild að Gengissamstarfi
Evrópu, ERM. Nánast öll önnur
ESB-ríki telja formlega aðild
að ERM nauðsynlega forsendu
aðildar að EMU. Eru Svíar
kannski að útiloka sig sjálfkrafa
frá EMU-aðiId með því að sækj-
ast ekki eftir aðild að gengis-
samstarfinu?
„Þetta hefur verið rætt fram
og til baka síðastliðið ár. I
skýrslu Peningamálastofnunar
Evrópu, sem kom út í lok síð-
asta árs, kemur skýrt fram að
meirihluti aðildarríkjanna telur
að fonnleg aðild að ERM sé
mikilvægur þáttur í
ferlinu. Við höfum
verið annarrar skoð-
unar og teljum að
formleg aðild skipti
ekki öllu, heldur stöð-
ugleiki gjaldmiðilsins.
Við verðum að bíða eftir
niðurstöðu hinnar pólitísku um-
ræðu, sem er framundan í Sví-
þjóð. Til að gerast aðilar að
EMU verða menn bæði að fá
að vera með og vilja það. Hvort
við viljum vera með er undir
hinu pólitíska ferli í Svíþjóð
komið. Önnur ríki ESB munu
hins vegar taka þátt í að dæma
um hvort við fáum að vera með
og hvort efnahagslífið uppfyllir
þær kröfur, sem gerðar eru.“
Alhliða um-
ræða um
EMU-aðild
Leikreglur
kerfisins
breytast
Reyndi að
smygla 32
þúsund
steratöfium
UM 32 þúsund steratöflur fundust
í farangri manns sem kom til lands-
ins með flugi frá London síðastliðið
þriðjudagskvöld og voru töflurnar
faldar í sælgætisumbúðum. Að sögn
Harðar Jóhannessonar, yfirlög-
regluþjóns hjá Rannsóknarlögreglu
ríkisins, er málið talið að fullu upp-
lýst.
Hörður sagði að steratöflurnar
hefðu fundist við venjubundna leit
tollvarða á flugfarþegum sem voru
að koma til landsins. Maðurinn sem
töflumar átti starfar hjá líkams-
ræktarstöð og var hann að koma
til landsins ásamt konu sem bar
farangur hans í gegnum tollinn og
fundust töflurnar í honum, en mað-
urinn bar farangur konunnar.
Samkvæmt reglugerð er heimilt
að koma með lyf til landsins sem
ætluð era til eigin nota samkvæmt
læknisráði án þess að þau séu toll-
skyld, en að öðra leyti er einstakling-
um óheimilt að flytja lyf til landsins
og sagði Hörður að innflutningur
sterataflnanna væri því bæði brot á
tollalögum og lyfjalögum.
Steranotkun verði könnuð
Ólafur Ólafsson landlæknir hefur
farið þess á leit við héraðslækninn
í Reykjavík að könnuð verði notkun
steralyíja; en undanfarin ár hefur
að sögn Ólafs verið ágætt samstarf
milli læknisyfirvalda, heilbrigðis-
ráðuneytisins, menntamálaráðu-
neytisins, íþróttasambands íslands
og margra heilsuræktarstöðva þar
sem aðvöranum um steranotkun
hefur verið komið fyrir. Hann sagð-
ist ekki telja æskilegt að steralyf
yrðu flokkuð sem fíkniefni, enda
væru þau mjög nytsamleg læknislyf
í þeim tilfellum þar sem þau ættu
við.
» ♦ ♦-----
106 stútar
undir stýri
LÖGREGLAN á Suðvesturlandi
hafði afskipti af 106 ölvuðum öku-
mönnum í desember síðastliðnum,
samkvæmt upplýsingum sem fram
komu á fundi Samstarfsnefndar
lögreglunnar á Suðvesturlandi í
umferðarmálum í seinustu viku.
Af þessum 106 höfðu 6 lent í
umferðaróhöppum, eða helmingi
færri en í desember 1995. í desem-
ber það árið vora afskipti höfð af
95 ölvuðum ökumönnum. í desem-
ber árið 1994 var fjöldinn 139 og
þar af 19 í óhöppum.
Brýnt að lækka áfengismagn
Ómar Smári Ármannsson, að-
stoðaryfirlögregluþjónn í Reykja-
vík, kveðst þeirrar skoðunar að
nauðsynlegt sé að endurskoða leyfi-
legt áfengismagn í blóði ökumanna,
í ljósi upplýsinga erlendis frá.
„í Svíþjóð hefur lækkun leyfilegs
áfengismagns í blóði ökumanna úr
0,5 promill í 0,2 promill haft jákvæð
áhrif. Hliðstæð umræða og tillaga
um lækkun leyfilegs áfengismagns
var lögð fram hér á landi fyrir
nokkrum árum, en án sýnilegs
áhuga. Nauðsynlegt er að endur-
skoða þessi mál hér á landi í ljósi
fyrirliggjandi staðreynda," segir
hann og bendir meðal annars á að
um liðna helgi hafi niu ökumenn
verið stöðvaðir í Reykjavík, grunað-
ir um ölvun við akstur.
Á fundinum var ennfremur
ákveðið að huga að og vinna að
undirbúningi að frekari samstarfi
varðandi eftirlit og aðgerðir gegn
dreifingu, sölu og neyslu fíkniefna
á öllu Suðvesturlandi.