Morgunblaðið - 28.01.1997, Side 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 28. JANÚAR 1997
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Klisjur atvinnurekenda
í samningaviðæðum
SAMNINGAVIÐRÆÐUR aðild-
arfélaga Bandalags háskólamanna
við helstu viðsemjendur sína, ríki
og Reykjavíkurborg, hafa það sem
af er vetri einkennst af-
klisjukenndum og óljósum hug-
myndum þeirra síðarnefndu um
nýjar áherslur í launamálum. Hug-
myndafræðin er fengin að láni úr
ýmsum áttum, en er svo illa
ígrunduð að samninganefndum
ríkis og Reykjavíkurborgar er
nokkur vorkunn að útskýra hvað
býr að baki, hvernig útfærslan er
hugsuð eða hvernig tillögurnar
falla að atvinnustarfseminni eða
hugmyndafræði þeirra í starfs-
mannamálum.
Stöðugleikinn
Viðsemjendur aðildarfélaga
bandalagsins segjast stefna að því
að viðhalda stöðugleika í efnahags-
málum og skapa skilyrði fyrir
áframhaldandi hagvexti og bættum
lífskjörum. Jafnframt miða þeir við
að launahækkanir verði ekki meiri
en í samkeppnislöndunum.
Svokallaðir þjóðarsáttarsamn-
ingar voru gerðir í þeirri góðu trú
að verið væri að skapa aðstæður
fyrir launahækkanir síðar meir.
Kröfum um efndir núna er hafnað.
Hvað veldur? í mínum huga er það
öflugasti þrýstihópurinn í íslensku
atvinnulífi sem stendur þar að
baki. Hópinn skipa fjármagnseig-
endur sem sífellt gera auknar kröf-
ur um meiri tekjur, meiri arð.
Hann hefur komið ár sinni vel fyr-
ir borð og verkin koma víða fram,
en erfitt er að henda reiður á hópn-
Allt upppantað
Janúartilboðið verður því
framlengt fram í febrúar,
fyrir aðeins
kr. 5.000
Barnamyndataka, innifalin ein
stækkun 30x40 cm innrömmuð.
Að auki færðu kost á að velja úr
10-20 öðrum myndum af
börnunum, og þær færðu með
50% afslætti frá gildandi verðskrá
ef þú pantar þær strax.
Sýnishom af verði:
13x18 cm í möppu kr. 1.100,00
20x25 cm í möppu kr. 1.550,00
30x40 cm í ramma kr. 2.300,00
Hringdu og láttu senda þér
frekari upplýsingar, en bíddu ekki
of lengi, tilboðið gildir aðeins
ákveðinn tíma.
Ljósmyndastofan Mynd
sími: 565 4207
Ljósmyndastofa Kópavogs
sími: 554 3020
3 Ódýrari
DiSETOENŒIWvCA
T X
j j
[fflH
m Tl

Stórhafða 17 vlð GulBnbrt, sfmJ 567 4*44
um sem slíkum. Tekjur
hópsins hafa farið hratt
vaxandi og útgjöld
minnkandi. Arður
hlutabréfa hér á landi
er almennt orðinn tölu-
vert hærri en annars
staðar gerist og áhætt-
an í viðskiptunum er
jafnframt minni. Vext-
ir eru háir. Skattur af
arði hefur verið lækk-
aður og þó svo að
skattur hafi verið Iagð-
ur á fjármagn er hann
lægri en gengur og
gerist.
Hópurinn krefst þess
síðan að forysta launa-
manna sýni ábyrgð og geri ekki
meiri kröfur um launahækkanir en
tíðkast í samkeppnislöndunum.
Forysta launamanna er jafnframt
vöruð við því að etja félagsmönnum
sínum, eins og um skynlausar
skepnur sé að ræða, út í aðgerðir
sem leiði alla til glötunar með verð-
bólgudrauginn í fararbroddi.
Takmörkun
miðstýringar
Ríki og borg stefna í samninga-
viðræðum að takmörkun mið-
stýrðra launaferla og því að út-
færsla einstakra ákvæða kjara-
samninga verði sem mest í höndum
stofnunar og fulltrúa starfsmanna
viðkomandi stofnunar.
Þegar grannt er skoðað stefna
ríki og borg sjálf ekki að öðru en
að útdeila ákveðnum verkefnum
til stofnana og fyrirtækja sinna
sem áfram verða undir verkstjórn
og eftirliti fjármálaráðuneytis og
borgarskrifstofu. Hvað er það ann-
að en miðstýring? Málið snýst í
rauninni ekki um annað en að fá
stéttarfélögin til að semja um
minni afskipti af kjarasamningum
og framkvæmd þeirra. Aðför að
samningsrétti starfsmanna ríkisins
er ekki nýjung. Skemmst er að
minnast breytinga á
lögum um réttindi og
skyldur þeirra síðast-
liðið vor sem gerðar
voru að frumkvæði
fjármálaráðherra.
Fólu þær í sér að
fjöldi ríkisstarfs-
manna var sviptur
samningsrétti og þar
með réttinum til að
vera í stéttarfélögum.
Hitt er hins vegar
nýjung að ætla sér að
semja við stéttarfé-
lögin um afsal samn-
ingsréttar og þiggja í
staðinn innantómar
klisjur.
Launamenn hafa valið að skipa
sér í stéttarfélög sem eru verkfæri
þeirra til að sækja fram til betri
kjara og réttinda og veija þau.
Þennan rétt sóttu launamenn í
hendur atvinnurekenda og það
ekki alltaf með góðu. Rétturinn til
að vera í stéttarfélögum og beita
þeim í baráttunni fyrir bættum
kjörum er ekki falur.
Breytt launakerfi
Tillögur um breytt launakerfi
fela það í sér að hækkanir í núver-
andi launakerfi vegna hækkandi
starfsaldurs verði takmarkaðar
sem og hækkanir vegna aukinnar
menntunar. í stað þessa skulu
koma viðbótarlaun eða persónu-
flokkar.
Hver nýtur persónuflokka eða
viðbótarlauna, fyrir hvað, hve mik-
ið eða hve lengi er allt á huldu og
fátt er um svör. Helst þó þau að
enginn muni lækka í launum frá
því sem nú er. Reglur um viðmið
slíkra greiðslna eru ekki til um-
ræðu.
Með hugmyndum viðsemjenda
um breytt launakerfi birtist vilji
þeirra til að skera utan af launa-
kerfinu þannig að möguleikar
launamanna til hækkana verða
Martha Á.
Hjálmarsdóttir
Stolið, gefið,
AFREK núverandi
stjórnarflokka verða
lengi í minnum höfð. Á
annan veginn sækja
þeir að launafólki og
samtökum þeirra
þannig að minnir helst
á ofstæki ráðamanna
í bananalýðveldum S-
Ameríku, en á hinn
veginn gefa þeir fá-
mennum hópi út-
gerðarmanna veiði-
heimildir, sem meta
má upp á tugi eða
hundruð milljarða
króna.
Valdbeiting
Alþingi hefur endurgjaldslaust
og í blóra við almenningsálitið í
landinu gefið fámennum hópi út-
gerðarmanna allar veiðiheimildir
úr fiskistofnum, sem samkvæmt
lögum eru sameign þjóðarinnar.
Vilji einhveijir aðrir landsmenn
nýta sér rétt sinn til fiskistofnanna
og hefja útgerð, verða þeir að
kaupa veiðiheimildir á upp-
sprengdu verði hjá aðilum sem
fengu þær gefins frá stjórnvöldum.
Þetta er ótrúlegt en því miður satt.
Þama er ekki verið að stjórna held-
ur að beita valdi. Ekki bætir það
úr skák að það skuli vera tveir
stærstu stjórnmálaflokkar lands-
ins, Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn, sem
standa að slíku sið-
leysi.
Hverjir stjórna
landinu
Með núverandi fyr-
irkomulagi á veiði-
heimildum er verið að
veita fáum einstakl-
ingum vald og leyfi til
að ráðskast, nær
íhlutunarlaust, með
verðmætustu eign
þjóðarinnar. Þeir fara
með aflann úr fiski-
stofnunum eins og um
eigin eign væri að
ræða, án tillits til
þjóðarhags. Völd
þeirra eru að sumu leyti meiri en
hjá Alþingi sjálfu, hvað varðar at-
vinnu og búsetuskilyrði á hinum
ýmsu stöðum á landinu. Efist ein-
hver um þetta ætti hann að kynna
sér hvernig kvótinn skiptir um eig-
endur og landsfjórðunga eftir geð-
þótta sægreifanna.
íslenskt, nei takk
Það sem þetta fyrirkomulag
hefur leitt af sér er óeðlileg fjölgun
frystitogara og að sama skapi
fækkun ísfisktogara, hátt fiskverð,
skortur á hráefni til fiskvinnslunn-
ar og stóraukinn útflutningur á
hálfunnu hráefni. Við skulum held-
ur ekki gleyma hvað mikið fer í
úrkast hjá frystitogurunum. Sæ-
Sigurður T.
Sigurðsson
ýmist minni á starfsferlinum eða
algerlega háðir geðþótta atvinnu-
rekenda. Breyttu launakerfi sam-
kvæmt þessari hugmyndafræði er
alfarið hafnað. Aðildarfélög
Bandalags háskólamanna gera
kröfu um að laun séu ákvörðuð
samkvæmt reglum sem aðilar hafa
samið um og grundvallast á mennt-
un, hæfni, ábyrgð og álagi.
Breyttur vinnutími
Atvinnurekendur vilja að eigin
sögn endurskoða skilgreiningu á
dagvinnutíma og gera hann sveigj-
anlegri og stuðla þannig að fjöl-
skylduvinsamlegra starfsumhverfi.
í kjarasamningum aðildarfélaga
bandalagsins hefur um árabil verið
ákvæði sem gerir ráð fyrir því að
um frávik frá skilgreindum dag-
vinnutíma sé hægt að að semja á
einstökum stofnunum. Eftir þessu
hafa stofnanir og fyrirtæki ríkis
Kröfur Bandalags há-
skólamanna fela í sér
jafnrétti til launa, segir
A
Martha A. Hjálmars-
dóttir, og eru í sam-
ræmi við kjör annars
staðar á Norðurlöndum.
og borgar ekkert sóst hingað til.
Hugsanlega er það vegna þess að
aðildarfélögin hafa reyndar sett
þann varnagla í kjarasamninga
sína að fyrir heimild til samninga
um frávik þurfi samþykki þeirra.
Þau standa alls ekki í vegi fyrir
vilja félagsmanna, en gera kröfu
um að eftir kjarasamningum sé
farið. Reyndin er sú að mörg störf
bjóða einfaldlega ekki upp á sveigj-
anlegan vinnutíma eðlis síns vegna
eða þá krefjast meiri mönnunar
en er fyrir hendi til að starfsemin
gangi miðað við þau gæðamarkmið
sem henni eru sett. Hér er því ein-
faldlega verið að gera kröfu um
að yfirvinnutímabil hvers sólar-
hrings verði styttra og þannig
dregið úr launakostnaði í skjóli
klisja um fjölskylduvinsamlegt
umhverfi. Því hafna háskólamenn.
Jafnréttisáætlanir ríkisstjórnar-
keypt
Það er ekkert óeðlilegt
við það, segir Sigurður
T. Sigurðsson, að
sægreifarnir greiddu
veiðileyfagjöld.
greifarnir stjórna kvótabraskinu
að eigin geðþótta, sjálfum sér í hag
og halda fiskverði það háu að það
er á góðri leið með að ganga af
íslenskri fiskvinnslu dauðri. Til að
bíta höfuðið af skömminni er sí-
fellt stærri hluti aflans úr íslensku
fískistofnunun fluttur utan til full-
vinnslu, meðan fiskvinnslan og
fiskverkafólk hér heima lepur
dauðann úr skel.
Vinnan flutt úr landi
Hveijir skyldu svo eiga verk-
smiðjurnar erlendis, sem fullvinna
íslenska fískinn? Það eru auðvitað
fyrst og fremst íslensk sjávarút-
vegsfyrirtæki, sömu fyrirtækin og
standa í kvótabraskinu og undan-
skotunum hér heima. Allt er þetta
gert til að ná sem mestum gróða
til fyrirtækjanna. Þá skiptir engu
þó íslenskir þjóðarhagsmunir sitji
á hakanum, hér sitja gróðasjón-
armið einstaklinga í fyrirrúmi.
Skítt með atvinnuleysið og örbirgð-
ina hjá íslenskum alþýðuheimilum,
skítt með byggðaröskunina, skítt
innar og Reykjavíkurborgar gera
ráð fyrir að leitað verði leiða til
að jafna launamun karla og
kvenna.
Jafnrétti í launum
Ef ætlunin er raunverulega að
jafna launamun karla og kvenna
verður að gæta þess að sá vilji
endurspeglist í tillögum í kjara-
samningum ella er um innantómar
klisjur að ræða. I grundvallaratrið-
um ganga hugmyndir samninga-
nefnda ríkis og borgar þvert á jafn-
réttisstefnu og með fullri sanngimi
má halda því fram að þær leiði til
enn meira misréttis en nú er. Á
það bæði við um misræmi í launum
karla og kvenna og þeirra sem eru
í markaðstengdum störfum og
hinna sem vinna að verðmætasköp-
un sem erfiðara er að meta út frá
efnishyggjusjónarmiðum líðandi
stundar. Gagnsætt launakerfi sem
byggist á menntun, hæfni, ábyrgð
og álagi samkvæmt reglum sem
aðilar hafa samið um er eina fyrir-
komulagið sem skapar möguleika
til að ná því markmiði að afnema
mismunun.
Kröfur háskólamanna
Kröfur aðildarfélaga Bandalags
háskólamanna fela í sér jafnrétti
til launa og eru í samræmi við
kjör sem tíðkast annars staðar á
Norðurlöndunum. Við krefjumst
mannsæmandi launa fyrir skapleg-
an vinnutíma í öruggu starfsum-
hverfi. Laun taki mið af menntun,
ábyrgð, hæfni og álagi. Við krefj-
umst hlutdeildar í auknum hag-
vexti og arði af þeirri hagræðingu
sem við höfum unnið ötullega að
á síðustu árum. Við krefjumst þess
að tillit sé tekið til þess að starf-
sævi okkar er almennt styttri en
annarra og þess að við hefjum störf
skuldum hlaðin vegna fjármögnun-
ar menntunar okkar. Við gerum
kröfu um að ríki, sveitarfélög og
aðrir atvinnurekendur sem við
semjum við setji sér það markmið
að búa starfsmönnum sínum sam-
bærileg kjör og vinnuaðstöðu og
tíðkast á því menningarsvæði sem
þjóðin telur sig tilheyra á tyllidög-
um.
Höfundur er formaður Bandalags
háskólamanna.
með allt sem íslenskt er, gæti ver-
ið einkunnarorð þessara sægreifa.
Verkafólk hrökklast burt
Það er kominn tími til að stöðva
þessa niðurrifsstarfsemi og það
verður að gerast áður en íslenskt
verkafólk fer að hrökklast frá land-
inu í stórum hópum og fijáls-
hyggjupostularnir fara að flytja
hingað ódýrt vinnuafl frá þriðja
heiminum. Það leysir ekki málið
að forsætisráðherrann setji kíkinn
á blinda augað og þykist hvorki
sjá fátækt né atvinnuleysi. Það er
heldur ekki nóg að þjóðartekjur
Islendinga séu með þeim hæstu í
heiminum og afkoma fólks sé að
meðaltali góð ef þúsundir manna
í landinu eru með tekjur undir fá-
tæktarmörkum.
Islenskir
uppboðsmarkaðir
Við verðum að taka upp þá
stefnu að takmarka veiðiheimildir
frystitogara innan 200 mílna fisk-
veiðilögsögunnar hér við land og
við verðum að skapa íslenskri fisk-
vinnslu sömu möguleika til hrá-
efnisöflunar og samkeppnisaðilum
þeirra erlendis. Það verður aðeins
gert með meira framboði á ísfiski
og að allur fiskur veiddur innan
200 mílna markanna verði seldur
á jafnréttisgrundvelli í gegnum ís-
lenska uppboðsmarkaði hér heima.
Svo væri ekkert óeðlilegt við það
þó sægreifarnir greiddu veiðileyfa-
gjald, því ekki gefa þeir sjálfir
kvótann sem þeir lána öðrum.
Höfundur er formaður
Verkamannafélagsins Hlífar.