Morgunblaðið - 22.04.1997, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
SEX ÁRA BARÁTTA SOPHIU HANSEIM
Átíma-
mótumí
máli Sophiu
Við tímamót í forræðismáli Sophiu Hansen
hitti Elín Pálmadóttir hana í Istanbúl. Með
lokadómi hæstaréttar fékk faðirinn, Halim
Al, forræði yfír dætrum þeirra. Enn kveðst
Sophia þó beijast ótrauð fyrir að ná móður-
sambandi við dætur sínar, fá þann umgengn-
isrétt sem tyrkneskir dómstólar hafa
úrskurðað henni. Utan dómstóla hefur málið
vakið vaxandi samúð og gífurlega athygli
gegnum sjónvarpsþætti og blaðaskrif.
SOPHIA Hansen í íbúð sinni í Istanbúl.
Morgunblaðið/Epá
í
b
>
Hæstaréttardóm-
URINN sem staðfesti
endanlegt forræði Ha-
lims Als yfir dætrunum
tveimur, Dagbjörtu Vesile og
Rúnu Aysegul, 15 og 16 ára, var
nýkominn og hlaut að vera reiðar-
slag fyrir Sophiu Hansen. Við
sátum í leiguíbúðinni þar sem hún
hefur búið í Istanbúl, nýkomnar
úr réttarhöldum um umgengni við
telpurnar sem að venju var fre-
stað. Þar sem Sophia sat þarna
yfirveguð og róleg var fyrsta
spurningin hvort hún hefði nokkuð
getað sofið.
„Mín fyrstu viðbrögð voru von-
brigði. Mér fannst að þetta mundi
ég ekki megna að lifa af. Svo fór
ég að hugsa mig um, að þetta
hefði getað farið verr. Ef hæsti-
réttur hefði ekki getað komist að
sameiginlegri niðurstöðu hefði
málið verið sent aftur hingað til
undirréttar og réttað í því áfram.
Þetta varð þó endanleg niður-
staða, sem sparar mér a.m.k. eitt
ár hér í viðjum þessa tyrkneska
réttarkerfis. Ég er fegin að geta
kært meðferðina til Mannréttinda-
nefndarinnar í Strassborg. Betra
að það veltist þar næsta ár en hér
án nokkurs árangurs. Það er því
viss léttir að losna frá forræð-
ismálinu hér, fyrst ekki gat komið
betra út úr því.“
Sophia kveðst meira að segja
hafa sofið alia nóttina áður.
Venjulega sé hún svo kvíðin fyrir
öll réttarhöld að hún liggi and-
vaka. Nú svaf hún eftir Ijóra kaffi-
bolla um kvöldið. Því væri eins
og losnað hefðu af henni einhver
bönd. Við að sjá fram á að fara
til Strassborgar hafi hún fyllst
krafti og bjartsýni. Lögfræðingur-
inn hennar, Hasip Kaplan, hafi
náð þar niðurstöðu í mörgum
málum. Hann er Kúrdi og hefur
verið með fjöldamörg mannrétt-
indabrotamál gegn tyrknesku
stjórninni fyrir mannréttindadóm-
stólnum „Þetta eru það mikil
mannréttindabrot og siðblinda,
sem maður hefur horft upp á hér,
að það hlýtur að verða tekið mjög
fast á þeim og litið á þau öðrum
augum,“ segir Sophia.
Sex ára barátta
Nú er þetta orðin meira en 6
ára barátta frá því telpurnar áttu
að koma heim úr sumarleyfi með
pabba sínum í Tyrklandi og síðan
hefur móðirin ekki fengið að hitta
þær nema á vormánuðum 1992
og svo á hóteli 1. des. sl. Alltaf
hefur verið komið í veg fyrir það
þegar hún hefur mætt til rétt-
mætrar umgengni sinnar við þær.
Hikaði hún aldrei við að fara til
Tyrklands eða guggnaði á þessari
löngu og dýru baráttu?
„Bara fyrsta árið. í fyrsta lagi
var ég ekki með bráðabirgða for-
ræðið yfir þeim þá. Við höfðum
sameiginlegt forræði og það var
allt gert heima til að gefa Halim
sama tækifæri til forræðis og
mér. Hann svaraði engu og hunds-
aði allt. Á meðan var ég stans-
laust send í viðtöl við barnavernd-
arnefnd til að meta hvort ég væri
fær um að ala upp dætur mínar
og send í próf hjá geðlækni hvort
ég væri heilbrigð. Þetta var af-
skaplega erfiður tími. Þeim fannst
svo einkennilegt að ég gæti talað
um málið, um misþyrmingarnar
sem Halim hafði beitt mig bæði
andlega og líkamlega, án þess að
fara úr andlegu jafnvægi. Skráðu
það í skýrslu. Nú var þetta ekki
sérmenntað fólk og gat illa
dæmt um hvort ég væri heil
á geði bara af því ég sýndi
ekki tilfinningaleg viðbrögð.
Æsingur hefur ekkert upp á
sig og mér finnst ég komast
lengra ef ég get haldið ró minni
og fullri virðingu. Ég var óánægð
með skýrsluna og þegar ég fékk
loks sjálf að koma fram fyrir
barnaverndarráð, var málið útklj-
áð og ég fékk forræðið.“
En þá voru dæturnar farnar?
Var þá betra að sækja málið í
Tyrklandi en hér heima? „Þær
voru löngu farnar. En það eru
engir samningar milli Íslands og
Tyrklands um brottnám barna.
Ég varð því að höfða mál hér úti
í Tyrklandi og reyna að fá sam-
þykktan íslenska úrskurðinn. Hitt
hefði auðvitað verið réttara, því
við erum öll íslenskir ríkisborgarar
og við vorum gift og skilin á ís-
landi. Það þurfti viðurkenningu á
því, sem þeir hafa ekki tekið til
greina hér, eins og niðurstaðan
sýnir.“
Síðan vatt þetta upp á sig.
Sophia kveðst oft hafa orðið mjög
þreytt og vonlítil. En alltaf hafi
eitthvað komið inn í líf hennar,
eitthvert Ijós, sem hafi orðið til
þess að hún hafi ekki gefist upp
og haldið áfram. Og þessi gífur-
legi kostnaður, var auðvitað ekki
fyrirsjáanlegur. „Okkur datt aldr-
ei í hug að þetta mundi taka svona
langan tíma. Það þekkist ekki í
kerfinu hér að mál fari fjórum
sinnum til hæstaréttar. Því hefur
verið áfrýjað fjórum sinnum. Það
er einsdæmi. Það eitt hefur vakið
í DÓMHÚSINU í Bakurhoy, eftir að umgengnisréttarmáli Sophiu
var frestað. Ræðismaður Islands, Munir Hamameiglu, Sophia og
lögfræðingur hennar, Hasip Kaplan.
BLÖÐ í Istanbúl skrifuðu mikið um mál Sophiu Hansen og
dætra hennar og hneyksluðust á meðferð þess eftir kynningu
í þremur sjónvarpsþáttum.
gífurlega athygli. Svo okkur óraði
ekki fyrir þessum kostnaði. Útlitið
hefur oft verið svart og ég hefi
verið yfir mig stressuð yfir að
komast kannski ekki út í réttar-
höld eða til að láta reyna á um-
gengnisréttinn. En alltaf hefur
ræst úr. Jafnvel hefur bláókunn-
ugt fólk allt í einu komið með
peninga upp í hendurnar á mér.
Núna reyni ég að halda mig sem
mest hérna. Það eru sífelld réttar-
höld, alltaf eitthvað í gangi í
umgengnisréttinum þar til hann
féll niður núna þegar síðasti áfrýj-
unardómurinn til hæstaréttar
gekk í gildi.“
Sophia býr í svokölluðu Bakír-
hoy hverfi í Istanbúl. Kveðst verða
að búa í sæmilegu hverfi, öruggu
hverfi, auk þess sem það er stutt
frá dómhúsinu þar sem mál henn-
ar í undirrétti eru flutt og ekki
ýkja langt frá hverfinu þar sem
dætur hennar búa hjá föður sín-
um, og þangað sem hún þarf að
mæta til að reyna að sækja um-
gengnisréttinn á hveijum föstu-
degi. Þar hefur hún búið síðan hún
tók þessa íbúð á leigu 11. júní
1992. Áður kom hún og bjó á
hótelum meðan hún var að sækja
um umgengnisréttinn. Hún hefur
auðvitað ekki verið ein. Bróðir
hennar og systir voru í fyrstu með
henni og nú Sigurður Pétur sem
sér um hennar mál.„ Það er alveg
nauðsynlegt fyrir mig að hafa
fasta búsetu hérna. Dómararnir
vilja það, til að ég geti boðið
börnunum upp á heimili þó að
umgengnisrétturinn hafi
aldrei náð fram að ganga
síðan í maí 1992. Það er líka
tekið fram í þessum stað-
festa dómi hæstaréttar að ég
megi sjá dætur mínar hér í
Tyrklandi," segir Sophia sem
talar orðið tyrknesku. Það og að
hún er búsett í landinu er talið
skipta miklu máli.
Og nú er enn tómur sjóður.
Hefur áhuginn heima og stuðning-
urinn kannski minnkað með árun-
um? „Þegar jákvæðar fréttir hafa
verið um málið virkar það skiljan-
lega vel á íslensku þjóðina og fé
er lagt inn á reikninginn minn.
En ef engar fréttir berast lengi
hefur líka dregið úr því. Þó leggja
vissir aðilar alltaf jafnt og þétt
smáupphæðir inn, taka það með
í heimilisútgjöldunum."
Halim A1 virðist ekki skorta fé.
„Nei, hann þénaði vel á Islandi.
Það eina sem hann eyddi í var
maturinn ofan í okkur. Annað var
ekki keypt. Hann fór með allt
okkar fé til Tyrklands. Var búinn
að stunda þar ýmislegt svindl á
viðskiptasviðinu. Efnaðist mjög
vel heima og hefur haldið áfram
að ávaxta það hér úti í Tyrk-
landi. Hann hefur nóg fé milli
handa.“
Var eins og ambátt
i
I
>
í
I
Ég sé að í þessum sjónvarps-
þáttum hér koma til umræðu ásak-
anir Halims um galdra í sambandi