Morgunblaðið - 22.04.1997, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 1997
NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Tilraunaveiði hafin á
skrápflúru í Skjálfanda
ARON ÞH 105 frá Húsavík hefur
síðustu daga stundað tilraunaveiðar
á skrápflúru í dragnót inni í Skjálf-
andaflóa. Jón Örn Pálsson, fiski-
fræðingur frá útibúi Hafrannsókna-
stofnunar á Akureyri, hefur verið
um borð, en að sögn Guðmundar
A. Hólmgeirssonar, útgerðar-
manns, er verið að kanna útbreiðslu
skrápflúrunnar á hrygningartíman-
um.
Ekki reynt áður fyrir
Norðurlandi
„Þetta hefur ekki verið reynt úti
fyrir Norðurlandi á þessum tima
áður. Það hefur aftur á móti verið
gert á haustin, en þá virðist ekki
vera nema um tiltölulega lítið magn
að ræða þannig að við fórum út í
það núna að kanna það hvort ekki
væri meiri gengd á þessum árstíma
þegar skrápflúran er að koma inn
til hrygningar. Forsendan fyrir
þessu tilraunaveiðileyfí Hafrann-
sóknastofnunar er að ganga úr
skugga um það,“ segir Guðmundur.
Þarf sérstakt leyfi
Innhlutinn af Skjálfandaflóa er
lokaður fyrir dragnótaveiðum nema
á haustin og því þarf sérstakt leyfi
Hafrannsóknastofnunar nú sem
veitt var í tíu daga. Fiskifræðingur-
inn um borð er að kyngreina, ald-
ursgreina og skoða hrygningarstig
skrápflúrunnar sem er kolategund.
Að sögn Guðmundar hefur gengið
þokkalega það sem af er. Töluvert
mikið veiðist af skrápflúru fyrir
Suðurlandi, en veiðar á henni úti
fyrir Norðurlandi eru nýbyijaðar til
þess að gera til nýtingar.
Lengst af hefur þessari fiskteg-
und verið hent þar sem hún hefur
verið talin illa nýtanleg og því að-
eins örfá ár síðan bytjað var að
hirða þennan fisk. Enn sem komið
er, er lítið vitað um stofnstærð
skrápflúrunnar.
Á innfjarðarrækju í vetur
Aron ÞH hefur í vetur verið við
innfjarðarrækjuveiðar í Skjálfanda-
flóa og hefur aflanum verið ekið frá
Húsavík til vinnslu á Siglufirði
ásamt afla tveggja annarra inn-
fjarðarrækjuveiðibáta þar sem ekki
náðist samkomulag við rækju-
vinnslu Fiskiðjusamlags Húsavíkur
um verð. í hlut Arons af innfjarðar-
rækjukvótanum í Skjálfanda komu
33% eða 333 tonn.
Eftir að skrápflúru-tímabilinu
lýkur, mun Aron búast til humar-
veiða. Guðmundur segist vera
þokkalega bjartsýnn á humarvertíð.
Lagt verður upp hjá Árnesi í Þor-
lákshöfn, eins og undanfarin ár.
LJósmynd/Þorgeir Baldursson
SKIPVERJAR á Aroni, þeir Ólafur Skúli Guðjónsson vélsljóri og Guðmundur Sigtryggsson yfirvél-
sljóri í aðgerð á dekkinu.
Rangar stjórnunaraðferðir?
UM það bil einu sinni á hveijum
áratug hefur komið upp kreppa í
sjávarútveginum á austurströnd
Kanada með alvarlegum afleiðing-
um fyrir þúsundir manna og allt
efnahagslífið á þessum slóðum.
Útgjöld stjórnvalda vegna þess
hlaupa á tugum milljarða króna. í
Kanada kom nýlega út bók þar sem
fjallað er um þessi mál og varpað
fram þeirri spurningu hvort þær
stjórnunaraðferðir, sem hingað til
hefur verið beitt í kanadískum sjáv-
arútvegi, séu ekki í grundvallarat-
riðum rangar.
í bókinni, Taking Ownership:
Property Rights and Fishery Man-
agement, eru greinar eftir ýmsa
kunna sérfræðinga í sjávarútvegs-
málum og þar er viðfangsefnið ann-
ars vegar núverandi fiskveiðistjórn
Mælt með eignar-
rétti á kvóta
í Kanada
í Kanada, sem byggist á almennum
rétti til veiða og opinberu eftirliti,
og hins vegar þær hugmyndir, sem
nú eru að hasla sér völl og byggj-
ast á ákveðnum eignarréttindum,
yfirleitt með framseljanlegum kvót-
um.
Kapphlaup eða
fyrirhyggja
í formála bókarinnar lýsir Brian
Lee Crowley, ritstjóri hennar, nú-
verandi kerfi með þessum orðum:
„Veiðileyfi sjómannanna gefa þeim
engan rétt ti! að skipta með sér
aflanum, aðeins að leggja línuna
eða netin í sjó. Með hveiju árinu,
sem líður, verður hátæknikapp-
hlaupið eftir óvissum hlut í minnk-
andi fiskstofnum æsilegra.“
Crowley segir, að á hinn bóginn
sé svo kerfi, sem byggist á eignar-
réttindum þar sem hver og einn
eigi sinn hlut í heildaraflanum. Við
þær kringumstæður sé það hags-
munamál kvótaeigenda að standa
vörð um auðlindina í stað þess að
veiða sem mest á sem skemmstum
tíma til að tryggja sjálfum sér sem
mest. Kvótaeigandinn vilji auka
sinn hlut með því að byggja upp
stofnana og hann reyni að hafa
áhrif á verðmæti kvótans með því
að láta sig skipta hvernig unnið er
úr aflanum.
vf■ Fita í mjólkurvörum
Mjólkurvörutegund Grömm af fitu í 100 g Skammtur, grömm Magn af fitu í skammti Fita áári (1 sk/dag)
Létt engjaþykkni 1,9 g 175 g 2,6 g 949 g
Engjaþykkni m. morgunkorni 8,1 g 150 g 12,2 g 4.453 g
Sýrð léttmjólk 1,5 g 200 g 3,0 g 1.095 g
Súrmjólk 4,0 g 200 g 8,0 g 2.920 g
AB-mjólk 3,9 g 200 g 7,8 g 2.847 g
Létt jógurt 1,3 g 180 g 2,3 g 840 g
Óskajógurt 3,4 g 180 g 6,1 g 2.227 g
Sunnudagsjógurt 6,8 g 180 g 12,2 g 4.453 g
Þykkmjólk 4,9 g 170 g 8,3 g 3.030 g
Léttar mjólkurvör-
ur minnka fitu-
neyslu um mörg kg
„Sá sem er vanur að borða eina dós af engja-
þykkni daglega getur minnkað fítuneyslu
sína um 3,5 kg á ári með því að skipta yfír
í létt engjaþykkni,“ segir Brynhildur Briem
næríngar- og matvælafræðingur.
FITUNEYSLA er að jafnaði mun
meiri hér á landi en æskilegt getur
talist svo létt engjaþykkni sem ný-
lega kom á markað er kærkomin
viðbót í hóp fituskertra mjólkur-
vara. Gamla engjaþykknið sem
stundum hefur verið kallað ijóma-
búðingur inniheldur allt að 8,1 g
af fitu í 100 grömmum en í léttu
engjaþykkni fer fitan niður í 1,5 g
í 100 grömmum.
Margir borða sýrðar mjólkurvör-
ur í morgunverð. Með því að nota
fituskertar vörur í stað fullfeitra
er hægt að draga mikið úr fitunotk-
un. Það er fróðlegt að reikna út
hve mikla fitu er hægt að minnka
við sig með því að halda sig við
léttu vörurnar í stað þeirra sem fitu-
meiri eru. í meðfylgjandi töflu kem-
ur fram hve mikil fita er í einum
skammti af ýmsum sýrðum mjólk-
urvörum og hve mikið magn það
yrði á einu ári ef borðaður væri
einn skammtur á dag.
Þar kemur fram að með því að
skipta úr engjaþykkni yfir í létt
engjaþykkni minnkar fólk fitu-
neyslu um 3,5 kg á einu ári. Þetta
samsvarar 31.500 hitaeiningum. Þá
má til gamans geta þess að fitu-
magn úr fæðu minnkar um 1,8 kg
ef skipt er úr súrmjólk í sýrða létt-
mjólk og hætt að borða sunnu-
dagsjógúrt og skipt yfir í létta jóg-
úrt þýðir það 3,6 kg minni fitu á
ári en ella.
Því miður er ekki til nein létt
AB-mjólk en neytendur bíða eflaust
eftir að slík vara komi á markað.
Sem betur fer eru mjólkurvörur
mjög vel merktar þannig að þessar
upplýsingar koma fram á umbúð-
um.
Nýtt
Kynningarverð í
hverjum mánuði
FYRIRTÆKIÐ Purity Herbs mun
frá og með þessum mánuði vera með
kynningarverð í hveijum mánuði á
einhveijum þeirra ijörutíu tegunda
sem fyrirtækið framleiðir. Tilboð
aprílmánaðar er 15% afsláttur af
handáburði og hákarlakremi. Þessar
vörur eru sérstaklega merktar á út-
sölustöðum. Krem og olíur frá
Purity Hergs eru framleiddar án
kemískra rotvamarefna og eru úr
náttúrulegum efnum. Von er á sólkr-
emi frá fyrirtækinu.
Hnéspelkur úr
koltrefjaplasti
STOÐ hf. stoðtækjasmíði hefur sett
á markað nýja tegund af hnéspelk-
um. Um er að
ræða hnéspelku
sem er sérsmíð-
uð úr koltrefja-
plasti. Smíðað
er á einstaklinga
eftir gifsmóti
sem tekið er af
fótlegg þeirra. í
fréttatilkynn-
ingu frá Stoð hf.
segir að Towns-
end GS hné-
spelkan sé létt
og hönnuð til að
nota vegna liðbandaáverka fyrir og
eftir aðgerð. Hægt er að afgreiða
hana samdægurs og í tilkynningunni
segir að liðhreyfing hennar sé ná-
lægt því að vera eins og liðhreyfing
hnjáliða líkamans.
Áfyllingar í
bleksprautu-
prentara
KOMNAR eru á markað áfyllingar
í Hewlett Packard bleksprautuprent-
ara. Áfyllingarnar eru frá fyrirtæk-
inu Fullmark og henta
fyrir HP _ 500/600
prentara. í fréttatil-
kynningu frá J. Ást-
valdssyni hf., sem er
umboðsaðili, segir að
umbúðirnar séu vist-
vænar og að um gæða-
blek sé að ræða.
í hveijum pakka eru
tvær áfyllingar, einn
standur fyrir hylki og
loftpumpa sem notuð
er til að jafna loft-
þrýsting í hylkinu.
Varan er framleidd
samkvæmt staðlinum ISO 9002.
Pakkning með tveimur áfyllingum
kostar 1.495 krónur. Fullmark fram-
leiðir einnig blekhylki og áfyllingar
í flesta aðra bleksprautuprentara,
prentborða, bleksprautupappír og
bleksprautuglærur.