Morgunblaðið - 22.04.1997, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 1997 59
BREF TIL BLAÐSINS
Hvar endar hin sífellda
skerðing til handa ör-
yrkjum þessa lands?
Frá Rannveigu Á. Guðmundsdóttur
TILEFNI þessarar greinar er að
vekja athygli á frumvarpi sem lagt
hefur verið fram á Alþingi og varð-
ar breytingu á lögum um erfðafjár-
skatt.
Mikil ástæða er til að frumvarp
þetta nái fram að ganga og langar
mig að útskýra hvers vegna með
því að leggja hér fram raunveru-
legt dæmi:
Mæðgur hafa búið saman alla
| ævi (í þessu tilviki rúm 50 ár) og
1 haldið heimili saman frá því að
dóttirin varð stálpuð. Dóttirin er
75% öryrki, eignalaus og einka-
barn. Hún hefur verið öryrki lang-
mestan þann hluta ævi sinnar, sem
annað fullfrískt fólk aflar tekna
og kemur sér áfram í lífinu og
hefur því aldrei haft tækifæri til
| að eignast sína eigin íbúð. Þær
mæðgur hafa hjálpast að í gegnum
árin við að greiða reikninga, kaupa
| sameiginlega inn til heimilisins eða
m.ö.o. lagt saman fram fjármuni
til sameiginlegs heimilishalds. Þar
að auki hefur dóttirin séð um móð-
ur sína í fjölda ára í elli hennar
og veikindum. En að því kom að
gamla konan varð að fara á elli-
heimili og dóttirin varð ein eftir í
íbúðinni, sem er þinglýst eign
j gömlu konunnar.
<| Dóttirin er með örorkubætur frá
a Tryggingastofnun ríkisins á bilinu
“ 50-60 þús. á mánuði og er með
eins háar bætur og hún mögulega
á kost á. Þama stóð hún allt í einu
ein með rekstur íbúðarinnar á sín-
um herðum og er það augljóslega
þungur baggi fyrir svo lágt launaða
manneskju.
Til að eiga möguleika á að borga
i reikningana og eiga fyrir mat virð-
** ist eina lausnin í málinu vera sú
4 að selja íbúðina, sem er of stór
| fyrir eina manneskju og að auki
Nokkur
orðum
erfða-
fjárskatt
of dýr í rekstri, og kaupa aðra
minni.
Til að þetta geti gerst þarf dóttir-
in að fá íbúðina greidda sem fyrir-
framgreiddan arf (því aðstæður
gömlu konunnar bjóða ekki upp á
að hún standi sjálf í íbúðakaupum
og dóttirin yrði að sjá um þau
mál) og myndi þar af leiðandi þurfa
að greiða erfðafjárskatt. Hún þarf
sem sagt í raun og veru að greiða
erfðaíjárskatt af íbúð sem hefur
verið hennar heimili nær alla ævi.
í annan stað, ef íbúðin væri ekki
seld og gamla konan myndi falla
frá, þyrfti dóttirin einnig að greiða
erfðafjárskatt sem er gróft reiknað-
ur u.þ.b. 10% af fasteignamatsverði
íbúðarinnar. Munið að hér er um
að ræða konu, sem er eignalaus
sjálf og með lágmarkstekjur eins
og áður er getið.
Spurningin er því í fyrsta lagi
hvemig í ósköpunum hún eigi að
standa skil á þessum peningum og
í öðru lagi hvar sanngirnin sé í
þessu máli.
Þegar lög um erfðafjárskatt
voru skoðuð kom nokkuð mjög
athyglisvert í ljós. Hjón og sambýl-
isfólk nýtur þeirra réttinda að
þurfa ekki að greiða erfðafjárskatt
af arfi eftir hvort annað, sbr. 1.
mgr. 4. gr. laga um erfðafjárskatt
nr. 83/1984 og því er von að mað-
ur furði sig á hvers vegna réttlátt
sé að fólk, sem ástatt er fyrir eins
og konunni hér að ofan, þurfi að
greiða skatt af arfi eftir foreldri,
sem hefur verið sambýlingur ör-
yrkjans í áratugi. Hver eru rökin?
Skilgreining óvígðrar sambúðar
hljóðar svo skv. 100. gr. laga nr.
20/1991 um skipti á dánarbúum
og fl.: „ ... hafa búið saman í að
minnsta kosti tvö ár eða búið sam-
an skemmri tíma og annaðhvort
eignast barn eða konan er þunguð
af völdum karlsins ... “ Hér er
m.ö.o. tvö ár í óvígðri sambúð nóg
til að öðlast niðurfellingu erfðafjár-
skatts, en margir áratugir eru ekki
nóg í tilviki ofangreindra mæðgna!
Vegna þess óréttlætis sem hér
er að mínu mati fyrir hendi, nýtur
dóttirin engra réttinda þrátt fyrir
sameiginlegt heimilishald í rúm-
lega þijátíu ár. Framkvæmd þessa
máls er augljóslega mjög óeðlileg.
En nú hefur sem sagt verið lagt
fram frumvarp um að breyting
verði á þessum ósanngjörnu lögum.
Breytingin er fólgin í því að félags-
málaráðherra geti veitt undanþágu
frá greiðslu erfðaíjárskatts ef svo
stendur á sem í frumvarpinu grein-
ir. Slíkt heimildarákvæði myndi
kosta ríkissjóð lítið sem ekkert þar
sem dæmi um ofangreint eru án
efa færri en fleiri.
Óþarft er að tíunda að þetta
mál skiptir þá, sem hlut eiga að
máli, afar miklu.
Með framlagningu þessa frum-
varps er þó aðeins hálfur sigur
unninn, því enn er eftir að koma
þessu máli i gegnum þingið og
stutt er til þinghlés.
Með von að fleiri sýni þessu
máli áhuga og stuðning.
RANNVEIG ÁSA
GUÐMUNDSDÓTTIR,
Keilugranda 6, Reykjavík.
Frá Samtökunum Lífsvog:
ÞAÐ er nokkuð sérstakt að heyra
stjórnmálamenn hrósa velferðar-
kerfinu á sama tíma og sama kerfi
býður hluta fólks að lifa langt undir
fátæktarmörkum. Hafa menn gjör-
samlega misst sjónir á íslenskum
raunveruleika? Fagrar lofræður inni-
halda allajafna loforð um að standa
vörð um þá er minna mega sín.
Hvar eru þau loforð nú, er reglugerð-
ir á færibandi frá mánuði til mánað-
ar, líta dagsins ljós? Skera niður
barnalífeyri þennan mánuð og heim-
ilisuppbót hinn, rukka síðan afnota-
gjöld ríkissjónvarps þann þriðja.
Skattlagning og tekjutenging ör-
orkubóta er síðan komin í slíka reg-
inflækju, að varla verður leyst úr
nema leggja niður núverandi kerfí í
heild. Stofnun sú er sífellt skerðir
greiðslur öryrkja, auglýsir á sama
tíma eftir kynningarfulltrúa. Hvern-
ig væri að reyna að minnka yfir-
stjórn hjá Tryggingastofnun ríkis-
ins? Er til dæmis þörf á sérstökum
forstjóra, um fram tryggingayfir-
lækni? Til hvers í ósköpunum þarf
Tryggingaráð á launum, er þarf þó
að kveða sér til aðstoðar fagmenn
við úrlausn mála, með tilheyrandi
aukakostnaði? Hvað kostar það
stofnunina að gefa út Trygginga-
handbókina, með hinum sífelldu
breytingum, er setning reglugerða
sí og æ útheimta. Þarf ríkisrekin
þjónusta ekki að aðlaga sig kröfum
nútímans, eða getur það verið að
hér sé að finna helminginn af hinni
heilögu kú heilbrigðiskerfisins, þar
sem engu er hægt að breyta, hvað
þá að taka til endurskoðunar, þótt
ef til vill mætti spara stórar flárhæð-
ir, með endurskipulagningu og
markvissri stjórnun. Það hlýtur að
vera markmið stjórnvalda með
greiðslu örorkubóta, að sá hinn sami
einstaklingur geti náð að framfleyta
sjálfum sér af bótum þessum. Tekju-
tengingu örorkubóta teljum við vera
brot á mannréttindum, því maki og
fjölskylda á ekki að gjalda tilkomu
örorku, með einum eða öðrum hætti.
Ef stjórnmálamenn hafa ekki kjark
og þor til þess að taka á þessum
málum af einurð og festu, þarf að
skipta um íslenska stjórnmálamenn.
Patentlausnir leysa ekkert nú fremur
en endranær og finna þarf staðal
þann í velferðarmálum er þjóðin vill
bjóða þegnum sínum. Það er ekki
fært siðmenntaðri þjóð að bjóða þeim,
er bera nú þegar skarðan hlut frá
borði, enn frekari skerðingu. Vonandi
er að hin íslenska þjóðkirkja láti sig
mál þessi varða, fyrr en síðar. Það er
í raun með ólíkindum að þau okkar
er byggja þetta velferðarsamfélag,
og eiga heilsuna í lagi, geti horft
þegjandi og hljóðalaust á niðurbrot
mannvirðingar, er felst í skertum
kjörum öryrkja og aldraðra. Með von
um breyttar áherslur.
F.h. Samtakanna Lífsvog.
GUÐRÚN MARÍA
ÓSKARSDÓTTIR, form.,
ÁSDÍS FRÍMANNSDÓTTIR,
varaform.,
SIGRÚN SIGURÐARDÓTTIR,
stjórnarmaður.
4
I
(
«
í
i
(
(
(
(
<
(
r

c
Kraftmikil
lítil slípivél,
1.5 hp bandstærð 100 x 1220,
fáanlegar 220 v & 380 v.
Aukabúnaður
Verð kr. N
34.900 m. vsk.y
Öflug 5hp 380v slípivél,
bandastærð 75 x 2000.
Verð kr. 79.900
m. vsk.
Aukabúnaður fáanlegur,
sogkerfi
Verð kr. 38.800
m. vsk.
Slípivörur & verkfæri hf.
c
230mm bandsög, prófílsögun
230 x 450 mm, rör 230 mm,
sjálfvirk niðurfærsla og
skerhraði stillanlegur, kælikerfi,
gráðusögun og hraðfærsla á
skrúfstykki.
Verð kr. N
333.000 m. vsk.y
í
Verð kr. 178.000
m.vsk.^
180 mm bandsög, prófílsögun
180 x 300 mm, rör 180 mm
sjálfvirk niðurfærsla og
skerhraði stillanlegur, kælikerfi,
gráðusögun og hraðfærsla á
skrúfstykki.

NÝJAR 0 G SPENNANDI GERÐIR KOMNAR
STEINAR WAAGE
SKÓVERSLUN
DOMUS MEDICA - SÍMI 551 8519
KRINGLUNNI - SÍMI 568 9212
Toppskórinn
mn INGÓI FSTÍIBR
VIÐ INGOLFSTORG
SlMI 552 1212
(
I
(