Morgunblaðið - 22.04.1997, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 1997 45
HALLDÓRA
RANNVEIG
GUÐMUNDSDÓTTIR
+ Halldóra Rann-
veig Guðmunds-
dóttir fæddist í
Reykjavík 21. júlí
1909. Hún iést á Elli-
og hjúkrunarheimil-
inu Grund 5. apríl
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Dómkirkjunni
11. apríl.
Foreldrar Halldóru
Rannveigar voru Guð-
mundur Gestsson frá
Þyrli í Hvalfirði, síðar
Ferstiklu, og Vilborg
Bjarnadóttir frá Steinsmýri í Meðal-
landi. Vilborg missir föður sinn þeg-
ar hún er fimm ára, þá ræðst móðir
hennar til vistar hjá Sigurði Ólasyni
sýslumanni á Kirkjubæjarklaustri.
Þegar Sigurður flytur í Kaldaðarnes,
þá fylgja mæðgurnar fjölskyldunni.
Guðmundur og Vilborg eru gefin
saman 1905, og bjuggu þau á Gríms-
staðaholtinu. Vann Guðmundur við
lýsisbræðsluna, sem var í Skeija-
fírði, síðar við lagningu hitaveitunnar
og einnig vann hann talsvert við
söðlasmíði til efsta aldurs. í dag
muna flestir Guðmund sem „portner"
við Menntaskólann í Reykjavík og
bjuggu þau hjón í húsvarðaríbúðinni
sem var á neðstu hæð Menntaskól-
ans.
Þarna vaxa þær upp dætur þeirra,
Guðrún og Halldóra, en þær voru
alltaf kallaðar Dadda og Dóra í
Menntó. Vilborg seldi nokkrum nem-
endum utan af landi fæði, þannig
að nokkur umgangur var. Mestu
munaði um andann í eldhúsinu, að
Vilborg hafði stóra kaffíkönnu á
eldavélinni og skorti ekki kaffið þeg-
ar frímínútur voru, enda skutust þá
margir kennaranna inn. Voru ýmsir
þeirra minnisstæðir, svo sem Pálmi
Hannesson rektor, Sigurkarl Stef-
ánsson, Einar Magnússon, Bogi Ól-
afsson og Páll Sveinsson frakknesku-
kennari sem þýddi Germaníu og
margir fleiri. Var mikið líf í eldhús-
inu og gáski, en stundum henti það
að ágreiningur í pólitík blossaði upp.
„Þá tók ég til máls,“ sagði Vilborg
mér. „Mig langar að spyrja ykkur,
þekkir einhver ykkar Harald Sigurðs-
son píanóleikara í Kaupmannahöfn?
Það var mitt fyrsta starf sem mér
var trúað fyrir, það var að passa
hann. Var kannski einhver ykkar
samtíða honum í Khöfn? Þeir hættu
að rífast. Ég vildi hafa þá í sátt,“
sagði Vilborg, „og mér fannst að ég
ætti að ráða í eldhúsinu, en Pálmi
rektor að stjórna öllu hinu.“
Uppvaxtarár þeirra Dóru og
Döddu hafa verið litrík með allt þetta
fólk í kringum sig, kynnast kennur-
um skólans við kaffíborðið og heyra
á tal þeirra um menn og málefni.
Sennilega hefur Dóru lærst það á
þessum árum að halda uppi samræð-
um við fólk, því alla sína daga hélt
hún góðum tengslum við þá sem hún
hafði kynnst á fyrri hluta ævi sinnar.
A þessum árum verða þær miklar
vinkonur, Dóra, Hrefna og Laufey.
Voru þær í fjallgöngum á sumrin, á
skíðum á vetuma og þjálfuðu fim-
leika í ÍR undir stjórn Björns Jakobs-
sonar íþróttakennara. Sýndi þessi
fimleikaflokkur mikið í Reykjavík,
bæði í fimleikasölum og úti þegar
hátíðir voru. Á þessum tíma eignað-
ist Dóra myndavél og tók myndir af
fólki og atburðum. Setti hún mynd-
irnar í albúm í rétta tímaröð og
merkti dag, mánuð og ár. Má þannig
lesa sig í gegnum líf hennar með því
að fletta frá bók 1-82, enda er hún
reglusamasta manneskja sem ég hef
kynnst á minni ævi.
Eitt sumar hjóluðu þær Dóra og
Hrefna frá Reykjavík upp Hvalfjörð,
um Borgarfjörð og upp að Húsafelli.
Þar gistu þær og fengu mat til ferð-
arinnar yfir Kaldadal. Þegar þær
koma loks á Þingvöll aðframkomnar
af hungri og síðustu krónumar farn-
ar, þá tala þær um hve illa þær séu
nú staddar. Þær hjóla að hótelinu.
Þá kemur maður þar
út og spyr hvaðan þær
komi. „Kaldadal," segja
þær. Þessu trúði hann
ekki, en spurði: „Eruð
þið ekki svangar?"
„Jú,“ svara þær. „Þá
býð ég ykkur í mat,“
segir hann, og þama
settust þær að kærkom-
inni máltíð og fengu
síðan að fljóta með
þessum rausnarlega
manni { bíl hans til
Reykjavíkur. Þannig
lék lánið oftar við þær.
Á þessum árum vann
Dóra í vefnaðar- og
fataverslun Jóns Björnssonar, sem
var þar sem nú er Sólon Islandus.
Hrefna vann í Laugavegsapóteki, og
þar var sendisveinn Albert Guð-
mundsson, síðar knattspyrnumaður,
heildsali og ráðherra, og var alla tíð
mikil vinátta með þeim síðap. Nú er
það kynnt í blöðum 1936 að Ólympíu-
leikar verði í Berlín. Datt þeim stöll-
unum þremur í hug hvort ekki væri
gaman að skreppa þangað og sjá þá
íþróttamennt sem þar væri. Þeim
dugði ekki alveg Kaldidalur og fím-
leikadeild ÍR. Þær kaupa nú farmiða
og fara með Lyru í byrjun ágúst.
Þegar þær koma til Berlínar fara þær
í miðasöluna og talaði Laufey fyrir
þær, því að hún var betri í þýsku:
„Við viljum kaupa þrjá miða á opn-
unina,“ segir hún. „Það var uppselt
fyrir þrem vikum," svarar maðurinn.
Þeim verður mikið um og taka tal
saman á íslensku. Spyr þá rniðasalinn
hvaðan þær komi. „Frá íslandi." -
Hann varð svo undrandi að hann gaf
þeim miða á opnunina og næstu þijá
daga. Varð þetta óhapp í upphafi sem
fararheill. Dóra var með myndavélina
góðu og ekki brást henni myndatak-
an á leikunum.
Þær Dadda og Dóra áttu uppvaxt-
arár sín í menntaskólanum. Dadda
giftist Einari Ástráðssyni lækni og
flytja þau til Eskifjarðar 1931. Þær
systur voru mjög samrýndar, en nú
varð mikill aðskilnaður. Margar leið-
ir liggja þó um heim, og sú varð leið
Dóru að hún kynntist Sigurði Magn-
ússyni skipstjóra á Eskifirði og settu
þau saman bú sitt þar áratug síðar.
Keyptu þau hús Sveins Guðnasonar
ljósmyndara og nefndu húsið Víði-
velli.
Eskifjörður þessara ára var eins
og önnur sjávarþorp, sjávargatan í
fíngerðum sveigum samsíða sjávar-
kambinum og var gönguleið flestra
um aðalgötuna, allir þekktust og
vissu flestir hver um annars hagi.
Voru þessar aðstæður mikið frávik
frá göngunni um Lækjargötu og
Laugaveg fyrir sunnan. Dadda og
Einar koma í kreppunni, margir voru
með kú svo mjólkin dugði til heimil-
is, enn fleiri höfðu kindur og flestir
ræktuðu kartöflur.
Eftir að Dóra kom austur man ég
ekki aðra daga en þá að hún kæmi
út í læknishús hvern eftirmiðdag.
En þegar landlegur voru eða ekki
var róið, þá komu þau Sigurður um
áttaleytið á kvöldin og var þá rætt
um veðurfar, aflabrögð og það sem
henti innan flalla fjarðarins, eins og
gengur. En þegar þær systur voru
einar var taiið oft á slóðum Vestur-
Skaftafellssýslu, Reykjavíkur og til
Snorrastaða í Kolbeinsstaðahreppi
þar sem Dadda var í sveit nokkur
sumur á unglingsárum sínum, og
höfðu þær systur mikla unun af að
heimsækja frændfólk sitt þar. - Eg
hef stundum hugsað seinni árin
hvernig þeim hafi þótt skiptin á
Reykjavík og Eskifírði, og man ég
ekki til annars en þær væru ánægð-
ar, kvörtuðu ekki. Og ekki man ég
til þess eitt einasta augnablik að þær
greindi á um nokkurt mál.
Sigurður kaupir nýjan bát frá
Svíþjóð 1947, Víði SU 175, tæpra
100 tonna eikarbát. Þegar hann
sækir bátinn veit hann að skömmtun
var á nauðsynjavörum í Danmörku.
Kaupir hann ýmsar vörur, sem til
lífsins þurfti, og á leiðinni út Eyrar-
sund tók hann stefnuna á Kaup-
mannahöfn og heimsótti Hrefnu og
ijölskyldu hennar, og naut hún góðs
af þeirri heimsókn. Svona voru þau
hjón, trygglynd, hjálpsöm og traust
vinum sínum.
Dóra var mikil hannyrðakona og
ár hvert gaf hún bók til verðlauna
sem veitt voru á burtfararprófi fyrir
bestu handavinnu stúlkna og pilta.
Hún tók þátt í öllu sem á dagana
dreif fyrir austan, hvort sem það
voru leikrit, tónleikar eða innlend
ferðabíó með íslenskum stuttmynd-
um. Og þegar tónlistarskólinn var
settur á stofn varð hún gjaldkeri.
Það varð mikil breyting í lífi þeirra
Dóru og Sigurðar þegar þau eignuð-
ust bíl. Þurfti þá leyfi stjórnvalda til
kaupanna. Sjómenn höfðu svokallað-
an bátagjaldeyri. Sigurður fékk leyfi
og hljóðaði það upp á kaup á Fiat.
Þá sigldi hann á Bretland með fisk
og sá þar bíl sem honum leist vel
á, Standard, dumbrauðan. Nú var
það góðviðrisdag um vorið að Sigurð-
ur er að bóna bílinn, þá kemur Ey-
steinn Jónsson. Þeir heilsast og Sig-
urður segir: „Það tekur vel á móti
þér veðrið.“ Eysteinn horfir á bílinn,
lítur á Sigurð og segir: „Þetta var
skrýtinn Fiat, Sigurður." Svona var
þjóðfélag þessara tíma, skömmtun,
takmörkun, og í Reykjavík var
ákveðið hvaða bílategund menn
höfðu heimild til að kaupa.
Oft óku þau til Héraðs, í Hallorms-
stað og allt sem slíkur bíll komst.
Fór ég nokkrum sinnum með þeim
og fann ég sem krakki að þetta var
sem nýtt líf fyrir fjölskylduna.
Árið 1956 flytja Dadda og Einar
suður og nokkrum árum síðar Dóra,
Sigurður og börn þeirra, Vilmundur
Víðir og Björg, og var heimili þeirra
á Tómasarhaga 17. Það óhapp hafði
hent þær Dóru og Hrefnu þegar þær
voru ungar á ferðalagi norður í landi,
að bíll, sem þær voru í, valt tvær
veltur og köstuðust þær illa til. Upp
frá því var Dóra bílhrædd og flug-
hrædd. En eftir suðurkomuna kaupa
þau Volkswagenbíl, Dóra tekur bíl-
próf og verður öruggur og flinkur
bílstjóri. Þar með hófst nýtt tímabil
í hennar lífi, nú gat hún boðið öðrum
í bílferð og voru þær systur nú á
eilífum ferðalögum um borgina. Að
kaupa fisk og önnur matföng. Og
nú sannaðist að Dóra hafði með
bréfaskriftum og kortum haldið sam-
bandi við sína góðu kunningja svo
henni var tekið með miklum fögn-
uði. Naut þess að spila brids og voru
viss spilakvöld hjá henni, þannig að
í raun voru annríkisdagar að taka
þátt í borgarlífinu. Thorvaldsensfé-
lagið var hennar uppáhaldsfélag og
afgreiddi hún í verslun félagsins einn
dag í viku í mörg ár.
Eg hugsa að þeir sem skrifa um
Dóru geri Reykjavíkurárunum seinni
góð skil. Þess vegna set ég þessar
línur á blað, því að þegar við hitt-
umst vék hún svo oft að Mennta-
skólatímabilinu og hve margt var
öðruvísi fyrir austan. Þetta er vissu-
lega veröld sem var, en er að verða
gleymd. En svona var lífsafstaða
þeirrar kynslóðar sem nú er óðum
að kveðja sitt samferðafólk og ætt-
ingja.
Víðir og Björg og makar þeirra
hugsuðu svo vel um Dóru sem hugs-
ast gat, að ógleymdum barnabörn-
unum. Varla hitti ég Dóru svo að
hún segði ekki: „Björg hringdi í
gær.“ Hún býr á Seyðisfirði, en ég
hef þó grun um að hún hafi hringt
hvern dag ársins. - Ég held að þetta
megi kalla barnalán.
Við Hrefna eigum erfitt með að
orða hugsunina sem við vildum segja,
en tökum að láni erindi sem eitt
skólaskáldanna í Menntáskólanum í
Reykjavík orti um vin sinn látinn,
eftir að hann yfirgaf Menntó og var
orðinn virt skáld:
En minning þín er mjúk og hlý
og mun oss standa nærri.
Með hveiju vori vex á ný
og verður ávallt kærri.
En lífsins gáta á lausnir til
þær ljóma bak við dauðans þil.
Og þvi er gröfin þeim í vil
sem þráðu útsýn stærri.
(Magnús Ásg.)
Hrefna Lang Jensen,
Auðun H. Einarsson.
NIKULAS MAR
BR YNJÓLFSSON
+ Nikulás Már
Brynjólfsson
fæddist á Akranesi
9. september 1936.
Hann lést á Land-
spítalanum 12. apríl
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Brynjólfur Nikulás-
son, skipstjóri, f.
1890, d. 1979, og
Sigfúsína Ólafsdótt-
ir, f. 1900, d. 1986.
Þau áttu fjögur
börn, Guðmund, f.
1933, d. 1933,
Bryndís, f. 1934, d.
1934, Auði, f. 1935, gifta Ingi-
ber Ólafssyni í Keflavík, og
Nikulás Má.
Hinn 25. desember 1960 gift-
ist Nikulás eftirlifandi eigin-
konu sinni, Þórörnu Sesselju
Hansdóttur, f. 11. janúar 1936
á Asknesi við Mjóafjörð. Þau
eignuðust þrjá syni. 1) Brynjólf-
ur, verslumarmaður, f. 3. mars
1961, giftur Ingunni Halldóru
Rögnvaldsdóttur,
og eiga þau þijár
dætur, Rakel, f.
1982, Bryndísi, f.
1986, og Þórörnu
Salóme, f. 1993. 2)
Óskar Þór, fjöl-
miðlafræðingur, f.
2. júní 1962, í sam-
búð með Rögnu
Halldórsdóttur,
barn hans er Krist-
ín, f. 1993. 3) Axel
Arnar, skrifstofu-
maður, f. 2. júní
1962, giftur
Guðnýju Reynis-
dóttur, barn þeirra er Fríða,
f. 1995. Dóttir Nikulásar er
Þóra Björk verslunarmaður, f.
20. október 1959, maður henn-
ar er Björgvin Valur Guð-
mundsson. Börn þeirra eru
Erna Valborg, f. 1988, Haukur
Árni og Axel Þór, f. 1992.
Útför Nikulásar fer fram frá
Keflavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Elsku Nikki.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Þó svo ég trúi því ekki ennþá
að þú sért farinn og að við hitt-
umst aldrei aftur í þessu lífi þá
veit ég, að núna líður þér vel og
þú getur orðið sjálfum þér líkur.
Þótt ég fái ekki að njóta nærveru
þinnar er þó betra að vita af þér
með „gauragang" annars staðar,
en að horfa upp á þig svona mikið
veikan eins og þú varst orðinn.
Ég þakka þér fyrir síðasta samtal-
ið sem við áttum tvö saman, það
gaf mér mikið. Núna veit ég að
þú ert í góðum höndum og trúi
því að þú haldir áfram að koma
til okkar.
Við litla fjölskyldan í Bakkasel-
inu þökkum þér fyrir allt og biðjum
algóðan Guð að styrkja og blessa
Lóu í þessari miklu sorg.
Saknaðarkveðja,
Dagmar Ósk.
SIGRÍÐUR
BJARNADÓTTIR
+ Sigríður
Bjarnadóttir
fæddist I Reykjavík
26. maí 1910. Hún
andaðist á Sjúkra-
húsi Suðurlands á
Selfossi 18. mars
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Fossvogskirkju
24. mars.
Sigríður var af góð-
um foreldrum komin,
þeim Guðrúnu Magn-
úsdóttur og Bjama
Gíslasyni formanni,
sem drukknaði ásamt syni sínum
í róðri. Systkini Sigríðar voru sex
alsystkin, allt mikið manngæsku-
fólk og duglegt. Eru núna öll dáin,
nema Magnea Þórarinsdóttir hálf-
systir hennar, sem enn er á lífi.
Sigríður giftist árið 1932 Jóni
Magnússyni, mesta glæsimenni, en
þótti sopinn góður. Var hann hús-
gagnasmíðameistari að mennt. Oft
á tíðum var lítið að gera við þá iðn
á kreppuárunum og var atvinnu-
leysi í algleymingi hér á landi, sér-
staklega í Reykjavík. Eftir nokkur
ár keyptu Sigríður og Jón sér góða
íbúð á Kjartansgötu 5 í Reykjavík.
Var það einkar heppilegur staður,
þar sem Sigríður vann á Landsspít-
alanum. Sigríður hafði fallega og
skýra rödd. Las hún sögur inn á
spólur fyrir eldri borgara og tók
aldrei pening fyrir. Vildi hún vinna
að líknarstörfum sem hún gerði
svo sannarlega á meðan heilsan
leyfði, eða þangað til fyrir tveimur
árum þegar heilsan bilaði og þrek-
ið brast.
Þegar Sigríður var tvítug, fór
hún í hússtjómardeild
Kvennaskólans í
Reykjavík og lærði þar
heimilishald og mat-
reiðslu. Sigríður tók
nemendur í fæði og
þjónustu í mörg ár og
hafði hún oftsinnis orð
á því síðar á ævinni
hvað hún hefði verið
heppin með náms-
mennina. Enda álykta
ég að Sigríði hafi verið
gefin sú mikilvæga
vöggugjöf, sem fólst í
því að hún kunni ávallt
að ná því besta fram
í hverjum manni, sem hún kynnt-
ist, og þar af leiðandi kom hún
miklu góðu til leiðar í þessu jarð-
neska lífi.
Sigríður fór átta ára gömul til
systur sinnar Önnu Bjamadóttur,
sem gift var séra Erlendi Þórarins-
syni. Ágætis hjón sem bjuggu að
Odda á Rangárvöllum.
Hjónin Jón og Sigríður unnu
bæði við Dómkirkjuna. Var vinnu-
semi þeirra til fyrirmyndar svo að
eftir var tekið. Töluðu verkin þar
fallega um þau heiðurshjón sem
og um allt annað sem þau gerðu.
Síðustu mánuðina dvaldi Sigríður
á Kumbaravogi og þar líkaði henni
vel, enda er því elliheimili vel
stjórnað og heimilislegt í alla staði
og þar líður vistmönnum vel.
Ég hlakka til að hitta þig. Það
var dásamlegt að kynnast þér og
hvað það var heillandi að hafa þig
á jólunum á heimili okkar Kalla á
Selfossi. Því gleymi ég aldrei.
Guð blessi minningu Sigríðar
Bjamadóttur.
Regína Thorarensen.