Morgunblaðið - 01.05.1997, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ársfundur norrænna félaga aðstandenda minnissjúkra
Margir bera
sig ekki eftir
hjálpinni
FULLTRÚAR frá Danmörku, Noregi, Sví-
þjóð, Finnlandi og Álandseyjum sátu
ársfund norrænna félaga aðstandenda minnis-
sjúkra sem haldinn var á Grand Hótel Reykja-
vík. Formaður íslenska félagsins, María Jóns-
dóttir, bauð gesti velkomna í byijun fundar.
í upphafsorðum sínum sagði hún meðal ann-
ars að þó að umræða um minnissýki hefði
aukist á 'umliðnum árum hér á landi væru
ennþá til aðstandendur sem bæru sig ekki
eftir þeirri hjálp sem væri í boði og gæti létt
þeim lífið.
Þóra Á. Arnfinnsdóttir, hjúkrunarfræðingur
og ritari félagsins flutti ársskýrslu þess. Kom
fram að það hefði háð starfsemi félagsins að
hafa ekki starfsmann á launum. Einnig væri
skrifstofu- og fundaraðstaða takmörkuð. Fé-
lagið hefði þó fest kaup á GSM-síma sem
hefði bætt aðstöðuna. Benti hún á að félagið
hefði engin föst fjárframlög frá ríkinu en hefði
notið styrkja frá Öryrkjabandalaginu. Hefði
félagið einkum tekjur af félagsgjöldum og
sölu minnningarkorta.
í erindi sínu gerði Jón Snædal öldrunar-
læknir grein fyrir hvemig staðið er að umönn-
un minnissjúkra hér á landi. Jón sagði frá
minnismóttöku Öldrunarlækningardeildar
Sjúkrahúss Reykjavíkur. Þangað væri þeim
beint sem sækja til sjúkrahússins vegna minni-
staps og þar færi fram rannsókn á orsökum
þess. Væri deildin opin einu sinni í viku en
Undanfarin fímm ár hafa að-
standendur minnissjúkra á
Norðurlöndunum komið sam-
an og borið saman bækur sín-
ar. Hildur Einarsdóttir
^lgdist með ársfundi félags-
ins. Þar kom fram að sameig-
inlegt hagsmunamál félag-
anna væri að heimilisþjónusta
og heimahjúkrun heyrðu undir
eitt og sama ráðuneyti svo
hægt væri að samnýta þjón-
ustuna betur.
vonast væri til að starfsemin yrði aukin vegna
vaxandi eftirspurnar. Jón gerði grein fyrir
niðurstöðum á rannsóknum á fólki sem sótt
hefur á minnismóttökuna síðastliðin tvö ár.
Ríflega helmingur þeirra áttatíu og tveggja
Morgunblaðið/Ásdís
UM 30 fulltrúar sóttu ársþing nor-
rænna félaga aðstandenda minnis-
sjúkra í Reykjavík.
einstaklinga sem þangað komu þjáðust af
Alzheimer-sjúkdómunum, fjórðungur var með
æðasjúkdóma, tíu prósent voru taldir innan
eðlilegra marka og hjá öðrum tíu prósentum
lágu ýmsar aðrar orsakir að baki minnistapi.
Próf byggt á daglegum athöfnum
Ingibjörg Pétursdóttir iðjuþjálfi kynnti fyrir
fundarmönnum próf sem notað er til að meta
taugasálfræðileg einkenni sem heilaskaði eða
sjúkdómur í heila getur valdið. Kaljast prófið
Á-ONE og er þróað af Guðrúnu Árnadóttur
iðjuþjálfa og var hluti af mastersnámi hennar
við háskólann í Suður-Kaliforníu á árunum
1985-’87. Sagði Ingibjörg að það sem væri
markvert við þetta próf væri að matið færi
fram við daglegar athafnir sem allir þekktu
eins og að klæða sig, matast, þvo sér og snyrta.
Hún sagði að fyrir iðjuþjálfa sem þjálfuðu fólk
í athöfnum daglegs lífs hefði verið mikill feng-
ur að fá þetta próf í hendurnar.
Skipulag og markmið heimahjúkrunar í
Reykjavík og á Seltjarnarnesi var umræðuefni
Maríönnu Haraldsdóttur hjúkrunarfræðings.
Sigrún Karlsdóttir félagsráðgjafi íjallaði svo
um heimilisþjónustu í Reykjavík á árunum
1968-’97. Sigrún lýsti þeim skipuiagsbreyt-
ingum sem orðið hafa á tímabilinu sem felast
einkum í því að færa þjónustuna út í hverfin,
þ.e. nær þeim sem þurfa á henni að halda.
Sigrún vék að störfum þeirra sem annast heim-
ilisþjónustuna og kvað starfið ekki njóta nægi-
legs skilnings eða virðingar í þjóðfélaginu. Þó
væru þessi störf forsenda þess að fólk gæti
dvalið lengur á eigin heimili.
í umræðum fundargesta á eftir erindi Marí-
önnu og Sigrúnar kom fram óánægja með að
heimahjúkrun og heimilishjálp heyrðu ekki
undir sama ráðuneyti, heilbrigðis- eða félags-
málaráðuneytið í viðkomandi löndum. Ef starf-
semin væri undir einum hatti væri hægt að
samnýta þjónustuna betur.
Virðing fyrir sjónarmiðum
minnissjúkra
Christel Beck hjúkrunarfræðingur flutti er-
indi Vilhjálms Árnasonar, dósents við heim-
spekideild Háskóla íslands, að honum fjarver-
andi. Fjallaði það um siðferðilegar spurningar
sem koma upp í meðferð og hjúkrun minnis-
sjúkra. Lagði hann áherslu á að minnissjúkir
væru með í umræðu og ákvarðanatöku að-
standenda og heilbrigðisstétta þegar rætt
væri um málefni þeirra. Bera ætti virðingu
fyrir sjónarmiðum þeirra um hvernig þeir vilja
haga lífi sínu. Miðaðist það við að minnissjúk-
ir væru færir um að taka ákvarðanir og að
sú ákvörðun kæmi ekki niður á aðstandendum.
Benti hann á að þó að minnissjúkur maður
gæti ekki ekið bíl gæti hann ef til vill búið
einn heima hjá sér.
Á fundinum var einnig rætt um sameiginleg
hagsmunamál félaga aðstandenda minnis-
sjúkra á Norðurlöndunum og helstu verkefnin
framundan. Framsögu í því máli hafði Sten-
Sture Lidén frá Svíþjóð. Dagskránni lauk með
því að farið var í heimsókn að Foldabæ sem
er sambýli fyrir minnissjúka. Þar tók á móti
gestunum forstöðukona heimilisins Guðrún
K. Þórsdóttir. Einnig var farið í heimsókn á
Hjúkrunarheimilið Eir í fylgd Gerðar Sæ-
mundsdóttur deildarstjóra. Næsti fundur fé-
laganna verður á Álandseyjum að ári.
Staða kvenna í stjórnmálum
Islenska ímyndin
ekki í samræmi
við veruleikann
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir
borgarstjóri segir að á umræðu-
fundi norrænna kvenstjórnmála-
manna í Þrándheimi fyrir skömmu
hafi komið fram að ríkjandi sé goð-
sögn um stöðu íslenskra kvenna
sem ekki standist í raunveruleikan-
um. Nokkrar konur sem gegnt hafa
háum embættum hér á landi hafi
vakið athygli erlendis en tölfræðin
sýni að konur í valdastöðum séu
mun færri en á Norðurlöndum.
Ingibjörg sótti um síðastliðna
helgi umræðufund um konur í
stjómmálum sem var hluti af sam-
komu og sýningu kvenna í Þránd-
heimi. Þátttakendur í umræðunni
voru fimm konur, Elisabet Rehn,
fyrrverandi varnarmála- og jafn-
réttisráðherra í Finnlandi, Mona
Sahlin, fyrrverandi aðstoðarforsæt-
isráðherra og jafnréttisráðherra í
Svíþjóð, Jytte Hilten vísindaráð-
herra í Danmörku og Gunhild 0y-
angen, fyrrverandi landbúnaðarráð-
herra í Noregi. Um sex hundruð
manns fylgdust með umræðunni.
Ingibjörg segir að það hafi komið
á óvart þegar hún kynnti tölur um
stöðu kvenna í íslenskum stjómmál-
um. Sérstaklega er áberandi hversu
fáar konur hafa gegnt stöðu ráð-
herra hér á landi. Ingibjörg bendir
einnig á að hvergi sé staða kvenna
jafn veik í stjóm landbúnaðarins. í
nefndum á vegum landbúnaðarins
sem starfað hafa á síðustu ámm hér
á landi er aðeins ein kona, en til
dæmis er landbúnaðarráðherrann í
Svíþjóð kona og í Noregi er formað-
ur samtaka smábænda kona.
Ingibjörg segir að það ætti ekki
að koma á óvart miðað við þessar
staðreyndir að konur á íslandi hafi
talið þörf á sérstöku kvennafram-
boði til að koma sjónarmiðum sínum
á framfæri. „Tengsl hinna kvenn-
anna sem þátt tóku í umræðunni
við kvennahreyfingar vom mismun-
andi sterk, en þær höfðu þó allar
áttað sig á mikilvægi slíkra kvenna-
tengsla. Staða karlmanna í stjóm-
málum byggist að miklu leyti á
valdatengslum."
Sérkröfur til kvenna
Á umræðufundinum var meðal
annars rætt um hvaða sérkröfur
væm gerðar til kvenna í stjórnmál-
um, og virtust þær vera svipaðar í
öllum löndunum. „Konur í stjórn-
málum mega ekki vera of ungar
eða of gamlar, ekki of fínar og
ekki ófínar, ekki of ljúfar, því þá
er ekki tekið mark á þeim, en samt
heldur ekki of hvassar. Og þær
mega alls ekki vera feitar.“
Fómarkostnaður kvenna af því
að taka þátt í stjórnmálum er alls
staðar mikill. Mona Sahlin, Elisabet
Rehn og Gunhild Oyangen eiga allar
þijú eða fjögur börn, sem þykir mik-
ið á Norðurlöndum. Allar vom sam-
mála um að þær væm ekki tilbúnar
að fórna fjölskyldulífinu fyrir stjóm-
málin.
Þegar spurt var hvort tilkoma
kvenna í stjórnmálum hafi breytt
karlmönnunum á þeim vettvangi
vafðist konunum öllum tunga um
tönn. Þær komust þó að þeirri nið-
urstöðu að greina mætti merki þess
að yngri karlmennirnir hefðu önnur
sjónarmið til kvenna en hinir eldri.