Morgunblaðið - 05.12.1997, Qupperneq 24

24 FÖSTUDAGUR 5. DESEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Reuters
JAPANSKIR náttúruverndarsinnar læstu sig saman í hring í kring um benzínstöð í Kyoto í gær í mótmælaskyni við bandariska stór-
fyrirtækið Exxon, eitt stærsta oliufyrirtæki heims. Mótmælendurnir saka Exxon um að vera meðal þeirra aðila sem mesta ábyrgð bera
á því að viðleitni til að draga úr gróðurhúsaáhrifunum hafi engan árangur borið hingað til.
Ráðstefna SÞ í Kyoto um aðgerðir gegn upphitun lofthjúpsins
Kyoto. Reuters.
TVENNT var efst á baugi á ráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna um loft-
slagsbreytingar í Kyoto í gær, ann-
ars vegar „hvolf“ og hins vegar
„vask-áhrif“.
Þessi hugtök eru gestum Kyoto-
ráðstefnunnar töm, þótt leikmönn-
um sé ráðgáta hvernig þau tengjast
aðgerðum til að draga úr útblæstri
gróðurhúsalofttegunda, sem er yfir-
lýst markmið ráð-
stefnunnar að ná
bindandi
sam-
komulagi um.
Þetta skýrist þó
þegar nánar er
að gáð.
Með „hvolfi" í
þessu samnengi er átt við hvernig
Evrópusambandið vill ná því tak-
marki árið 2010 að minnka útblást-
ur koltvísýrings og annarra gróður-
húsalofttegunda um 15% (miðað
við árið 1990) með því að sum ríki
innan sambandsins dragi allt að
30% úr honum en öðrum leyfist
jafnvel að auka hann á tímabilinu.
Hugmynd samningamanna ESB er
Deilt um „hvolf“
og „vask-áhrif“
semsagt að litið verði á útblástur
frá ESB-ríkjunum 15 sem eina
heild, þ.e. ESB-ríkin geti skipzt á
útblásturskvótum innan ESB-
„hvolfsins".
Áhrifamestu samningsaðilamir á
ráðstefnunni - fulltrúar Evrópusam-
bandsins, Bandaríkjanna og gest-
gjafalandsins Japans - deildu hart í
gær um ESB-„hvolfíð“ og fleiri
ágreiningsefni, þar á meðal að hve
miklu leyti beri að taka bindingu
koltvísýrings í nýræktuðum gróðri
með í reikninginn þegar samið væri
um aðgerðir til að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda út í andrúms-
loftið. Að rækta sérstaklega skóg í
því skyni að binda meira af útblæstri
er kallað að búa til „vask-áhrif“.
Deilan um ESB-„hvolfið“ gaf tón-
inn fyrir fund Bills Clintons Banda-
ríkjaforseta og Jacques Santer, for-
seta framkvæmdastjómar ESB, í
Washington í dag, föstudag, þar
sem aðgerðir gegn útblæstri gróður-
húsalofttegunda verða á dag-
skránni.
Ráðamanna beðið
Að mati flestra fulltrúa á ráð-
stefnunni er útlit fyrir að lítið
muni hreyfast í samkomulagsátt
eins og sakir standa fyrr en póli-
tískir ráðamenn ríkjanna 166
koma til Kyoto.
„Það er verið að færa ýmis smá-
mál til betri vegar en stóm málin
em óleyst," segir Tryggvi Felixson,
formaður íslenzku sendinefndarinn-
ar í Kyoto. Um helgina koma ráð-
herrar aðildarríkja loftslagssamn-
ings Sameinuðu þjóðanna til Kyoto
og segir Tryggvi að þá megi búast
við að skriður fari að komast á við-
ræður, enda hafí einstök ríki þá
meiri sveigjanleika til að gera mála-
miðlanir.
Tryggvi segir að á ráðstefnunni
hafí tölur um losunarmarkmið verið
skoðaðar og áhrif þeirra metnar.
„Þegar menn skoða losunarmark-
mið Evrópusambandsins kemur í
ljós að þau eru ekki eins loftslags-
væn og lítur út fyrir, því að ESB
vill einskorða sig við þrjár gróður-
húsalofttegundir. Það segir ekki alla
söguna og aðrir hafa viljað halda
sig við þær sex lofttegundir, sem
hafa gróðurhúsaáhrif. Menn hafa
reynt að finna lausn á að láta vænt-
anlegt samkomulag taka til allra
lofttegundanna," segir hann.
Guðmundur Bjarnason umhverf-
isráðherra kemur til Kyoto á laug-
ardag og flytur ræðu á ráðstefnunni
á mánudag.
A
Island gæti
þakizt jökli
Kyoto. Reuters.
VÍSINDAMENN á ráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna um loftslagsbreyt-
ingar í Kyoto lögðu í gær fram
nýjasta mat sitt á hættunni sem
stafar af upphitun lofthjúpsins.
Vöruðu þeir við því að ef ekki yrði
dregið úr losun gróðurhúsaloftteg-
unda út í andrúmsloftið mundi það
leiða til alvarlegri breytinga á lofts-
lagi um alla jörðina en nokkur
dæmi væru um í mannkynssögunni.
Ein afleiðingin gæti orðið stað-
bundin kólnun, sem kynni að færa
allt Island undir jökul oggera Norð-
ur-Evrópu að mestu leyti óbyggi-
lega, þrátt fyrir að meðalhitastig á
jörðinni hækkaði.
í skýrslu sem vísindamennirnir
lögðu fyrir ráðstefnuna láta þeir
ekki leika neinn vafa á því að þeir
telja að upphitun lofthjúpsins muni
hafa í för með sér hækkun sjávar-
borðs og að drepsóttir, uppskeru-
brestir og annað tjón af völdum
þurrka og flóða verði algengari.
En það er ekki aðeins hærri hiti
á jörðipni sem vísindamenn óttast.
Ein hættan sem sumir telja að fylgi
upphitun lofthjúpsins er staðbundin
kólnun. Þessi hætta er sérstaklega
mikil í Norður-Evrópu, þar sem
meðalhitastig er miklu hærra nú
en það er á sömu breiddargráðum
í Ameríku og austur í Asíu.
Ef hlýr sjór hætti að streyma upp
að ströndum íslands og nágranna-
landa þess myndi meðalhitastig á
þessum slóðum lækka um á að
gizka 6-12 gráður frá því sem það
er nú.
Wallace S. Broecker, sérfræðing-
ur í veðurfarssögu við Columbia-
háskóla í Bandaríkjunum, segir í
samtali við Washington Post að ef
þessir hafstraumar sem nú flytja
hlýjan sjó norður í Norður-Atlants-
haf stöðvuðust alveg eða beindust
burt frá Evrópu „yrðj írland eins
og Svalbarði (...) og ísland mýndi
grafast undir ís niður að sjávar-
máli. íbúarnir yrðu að yfirgefa það.
Norður-Evrópa yrði ekki algerlega
óbyggileg, en loftslagið þar yrði lík-
ara því sem gerist í Síberíu en New
York.“
>
i
í

*
Flaugum eytt yfir N-Ishafi
RÚSSAR eyddu á miðvikudag umhverfísverndarsamtökin Bell-
tuttugu langdrægum eldflaugum ona eru á öðru máli, að því er
yfir Norður-Ishafí. Fullyrða rúss- segir í Aftenposten:
nesk yfirvöld að engin hætta eða Eldflaugunum var skotið upp í
skaði hljótist af því en norsku eða við Barentshaf og sprungu
Lesendur ævintýrabókanna eftir C.S. Lewis hafa kynnst
ýmsu því sem gerst hefur í töfralandinu Namíu.
Brátt hefst í Namíu
lokaorrustan milli góðs
og ills. Þar eigast við
Tírían konungur og hinir
grimmu Kalormínar.
Hvarvetna ríkja efa-
semdir og ringulreið.
Tekst Tírían konungi að
standa stöðugur á
þessum myrku tímamót-
um í Narníu?
Kristín R. Thorlacius
hefur verið verðlaunuð
af Skólamálaráði
Reykjavíkur fyrir
þýðingu sína á bók í
þessum bókaflokki.
„Góð bók sem gerir
kröfur til lesandans."
Morgunblaðið.
/r%
Muninn bókaútgáfa
íslendingasagnaútgáfan
áfa
n
þær í um 10.000 metra hæð. Er
eyðing þeirra í samræmi við
Start-1 sáttmálann en hann kveð-
ur einungis á um hversu mikið af
vopnum eigi að eyðileggja, ekki
hvernig það skuli gert.
Umhverfisverndarsamtök
gagnrýna aðferð Rússana harð-
lega, segja eyðinguna munu hafa
alvarleg áhrif á lífríki íshafsins.
Segir talsmaður Bellona, Thomas
Nilsen, að þótt kjarnaoddarnir
hafi verið fjarlægðir úr eldflaug-
unum áður en þeim var eytt,
kunni allt að 80 tonn af eldflauga-
eldsneyti að hafa dreifst yfir
svæðið á miðvikudag. Eitt aðal-
efnið í eldsneytinu er klórflúorkol-
efni, og segir Bellona ljóst að
mikið af eitri hafi dreifst yfir
svæðið.
Rússar vísa fullyrðingum
Bellonaábug
Er Nilsen á leið til Bandaríkj-
anna þar sem hann mun eiga við-
ræður við yfirvöld um umhverfis-
mál. Þar mun hann leggja til að
umhverfissjónarmið verði tekin inn
í Start 1 og Start 2 samkomulag-
ið um eyðingu vopna.
Rússnesk yfirvöld vísa fullyrð-
ingum Bellona á bug, segja að
bandarískir embættismenn hafi
fylgst með eyðingunni og að þeir
hafí staðfest að ekkert eldsneyti
hafi fallið í íshafið. Talsmenn
bandaríska utanríkisráðuneytisins
vildu hins vegar lítið tjá sig um
málið.
Kosningabarátta í Bandaríkjimum
Fjármögnun j
rannsökuð
Washington. Reuters.
JANET Reno, dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna, hét því í gær að
hafín yrði umfangsmikil rannsókn á
fjármögnun kosningabaráttunnar
fyrir forsetakosningarnar 1996. ít-
rekaði Reno hins vegar að ekki yrði
skipaður sérstakur saksóknari til
að rannsaka fjármögnun kosninga-
baráttu Bills Clintons forseta og
Als Gore varaforsetam.
Repúblikanar hafa gagnrýnt
Reno harðlega fyrir að láta ekki
rannsaka fjármögnun kosningabar-
áttu forsetans og segja hana hafa
látið undan þrýstingi, hún hafi þar
með brugðist embættisskyldum sín-
um og eigi að segja af sér.
Þessu vísar Reno á bug og seg-
ist ekki efast um að ákvörðun sín j
hafi verið rétt. Hins vegar hafi
rannsókn ráðuneytisins á fjár-
mögnun baráttunnar í heild staðið í
yfir í ár og henni verði haldið áfram.
Sagði hún að ekki yrði hikað við
að rannsaka meint símtöl Gore,
Clintons og aðstoðarmanna þeirra
úr Hvíta húsinu í fjáröflunarskyni,
ef frekari sönnunargögn styddu
fullyrðingar um að þau hefðu átt
sér stað.
Kommúnistar
hafna fjárlögum
Moskvu. Reuters.
KOMMÚNISTAR ákváðu í gær að
greiða atkvæði gegn fjárlagafrum-
varpi rússnesku ríkisstjórnarinnar
sem lagt verður fram í neðri deild
þingsins, Dúmunni, í dag. Óvíst er
hvort frumvarpið nær fram að
ganga þar sem kommúnistar eru
stærsti flokkurinn á þingi.
Gennadí Zjúganov, leiðtogi
kommúnista, sagði í gær að ástæða
þess að kommúnistar styddu ekki
frumvarpið væri sú að það breytti \
í engu fyrri stefnu stjórnarinnar í
efnahags- og samfélagsmálum.
Frumvarpið hefur þegar verið end- I
urskoðað einu sinni að kröfu komm-
únista en það verður tekið fyrir í
fjórum áföngum í þinginu.